Finansal piyasalar, ekonomik sistemlerin can damarlarından biridir. Bu piyasalar, sermayenin etkili bir şekilde dağıtılmasını sağlayarak ekonomik büyümeyi destekler. Kamu yönetimi ve siyaset bilimi disiplinleri içinde yer alan Finansal Piyasalar ve Kurumlar dersi, öğrencilere bu piyasaların işleyişi, finansal kurumların rolleri ve finansal araçların özellikleri hakkında temel bilgiler sunar. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (Auzef) bünyesinde sunulan bu ders kapsamında ele alınan bazı ana konular aşağıda özetlenmiştir.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Yetkileri
TCMB, Türkiye’nin merkez bankasıdır ve ana amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Bankanın yetkileri arasında para politikasını belirlemek, resmi rezervleri yönetmek ve finansal istikrarı korumak yer alır. Ancak, TL’nin yabancı paralar ve altın karşısında değerini doğrudan belirlemek TCMB’nin yetkileri arasında değildir; bu, daha geniş bir ekonomi politikası çerçevesinde ele alınır.
Menkul Kıymet Borsalarının Ekonomik İşlevleri
Menkul kıymet borsaları, sermayenin toplanması, riskin dağıtılması ve likiditenin sağlanması gibi önemli ekonomik işlevlere sahiptir. Ancak, bu işlevler arasında “ortakların sayısının azalması” doğrudan yer almaz. Borsalar, şirketlerin sermaye artırımına olanak tanıyarak, ortak sayısının artmasına imkan verir.
Factoring ve Leasing
Factoring, bir işletmenin alacaklarının, finansman sağlamak amacıyla bir factoring şirketine satılması işlemidir. Leasing ise, bir varlığın belirli bir süre için kiralanması ve bu süre sonunda kiralayanın varlığı satın alma hakkına sahip olmasıdır. Patent hakları, genellikle leasing işlemlerine konu olamaz.
Sermaye Piyasası Araçları
Sermaye piyasası araçları arasında hisse senetleri, tahviller ve bonolar gibi menkul kıymetler yer alır. Bu araçlar, şirketlerin ve devletin finansman ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Teminat mektubu ise, bir borcun geri ödenmesi konusunda güvence sağlayan bir araçtır ve menkul kıymet olarak kabul edilmez.
Finansal Riskler ve Bankacılık Sektörü Riskleri
Finansal piyasalarda faaliyet gösteren kurumlar, çeşitli risklerle karşı karşıyadır. Piyasa riski, döviz kuru ve faiz oranlarındaki dalgalanmalardan kaynaklanır. Bankacılık sektörü riskleri arasında kredi riski, likidite riski ve operasyonel risk gibi unsurlar bulunur, ancak “pörtföy riski” genel bir bankacılık riski olarak değil, yatırım portföylerini yöneten kurumlar için spesifik bir terim olarak kullanılır.
Sermaye Piyasasının Finansal Kuruluşları
Sermaye piyasasının etkin çalışmasında bankalar, yatırım fonları, sigorta şirketleri ve emeklilik fonları gibi finansal kuruluşlar önemli rol oynar. Bu kuruluşlar, sermayenin birikimi, dağıtımı ve risk yönetimi işlevlerinde merkezi bir yere sahiptir. |