Sosyal Bilimlerde Yöntem

Sosyal Bilimlerde Yöntem Vize Soruları

Aşağıdakilerden hangisi bilim ile ilgili değildir?

a) Bilim doğrudan elde edilmiş bilgiler bütünüdür.
b) Gerçeği arama faaliyetidir.
c) İnsan hayatına kolaylık sağlayan teknik buluşlardır.
d) Olayları anlama ve açıklama yoludur.
e) Elde bulunan sistemli bilgi bütününe katkıda bulunma faaliyetidir.

Cevap : a) Bilim doğrudan elde edilmiş bilgiler bütünüdür.

Aşağıdakilerden hangisi bilimin özellikleri arasında yer almaz?

a) Tarafsızlık ilkesi
b) Kanıtlanma niteliği
c) Genelleyici oluşu
d) Eleştiriye açık olması
e) Olanla değil, olması gerekenle uğraşır

Cevap : e) Olanla değil, olması gerekenle uğraşır

Bilim, farklı biçimlerde sınıflandırılabilir. Aşağıdakilerden hangisi bilimin sınıflamasında yer almaz?

a) Doğa bilimleri-sosyal bilimler
b) Matematik bilimler- pozitif bilimler
c) Doğa bilimleri-doğaüstü bilimler
d) Pozitif ve sosyal bilimler
e) Aksiyomatik bilimler-fen bilimleri

Cevap : c) Doğa bilimleri-doğaüstü bilimler

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yanlıştır?

a) Sosyal bilimler, insanı ve insanlar arasındaki ilişkileri inceler.
b) Pozitif bilimler, yenilik yaratıcı disiplinlerdir.
c) Matematik bilimler, yineleyici bilgiler üretir.
d) Bilim sözcüğü ile genelde pozitif bilimler kastedilmektedir
e) Pozitif bilimlerin ayırıcı özelliği tümdengelim yöntemini kullanmasıdır.

Cevap : e) Pozitif bilimlerin ayırıcı özelliği tümdengelim yöntemini kullanmasıdır.

Aşağıdaki cümlelerden doğru olan şıkkı işaretleyiniz?

a) Matematik bilimlerin, diğer bilimlere göre en büyük farkı yeni bilgiler üretmesidir.
b) Pozitif bilimler, genel bilgilerden özel bilgiler türeten bilgiler sistemidir.
c) Pozitif bilimler, yenilik yaratıcı disiplinlerdir.
d) Matematik bilimlerin özelliği tümdengelime dayanan yeni bilgiler yaratmasıdır.
e) Doğa bilimleri tümdengelim yöntemi ile bilgiler üretmesine karşılık, pozitif bilimler tümevarım yöntemini kullanır.

Cevap : c) Pozitif bilimler, yenilik yaratıcı disiplinlerdir.

Aşağıdakilerden şıklardan hangisi bilimsel yöntemin aşamaları arasında yer almaz?

a) Gözlem-Tanımlama-Soyutlama
b) Varsayım-Nedensellik İlişkisi-Somutlama
c) Hipotez-Genelleme-Gerçekleme
d) Algılama-Sorgulama-İspatlama
e) Tümevarım-Tümdengelim-Pratiğe İndirgeme

Cevap : c) Hipotez-Genelleme-Gerçekleme

Aşağıdaki cümlelerden hangisi yanlıştır?

a) Bilim sistematik bilgiler kümesidir.
b) Bilgiler ve yöntemler birbirinden bağımsız değildir.
c) Bilimsel teknik, yöntemin gerektirdiği bilgi sağlama işlemleridir.
d) Bilimler konularına uygun özel yöntemler geliştirebilir.
e) Her bilimsel yöntem amacına göre ilkeler düzenler.

Cevap : a) Bilim sistematik bilgiler kümesidir.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a) Yöntem, geniş anlamda gerçeğe götüren yoldur.
b) Bilimsel yöntemin güvenirliği, araştırmada kullanılacak tekniklerin uygunluğu ile mümkündür.
c) Bilimsel yöntem, gerekli alet ve teknikleri bulup kullanmayı ve geliştirmeyi ifade eder.
d) Bilimsel araştırmada kullanılacak yöntem, bilim adamının, inceleme sırasında bilgi toplamak için kullandığı araçları ifade etmektedir.
e) Yöntem, belli başlı kavramsal ve mantıki yönelişlerle ilgilidir.

Cevap : d) Bilimsel araştırmada kullanılacak yöntem, bilim adamının, inceleme sırasında bilgi toplamak için kullandığı araçları ifade etmektedir.

Bilim dilinde ve bilimsel araştırmalarda da günlük dildeki yanlışlık ya da kavram kargaşası görülmektedir. Sosyal bilimlerdeki yaklaşımlarda, yapılan araştırmalarda ve açıklamalarda yöntemi, araştırma teknikleriyle karıştırmak ya da yöntemden ve araştırma tekniğinden farksız bir biçimde kullanmak, araştırmalara yöntemsiz başlamak demektir. O halde aşağıdaki şıklardan hangisi yanlıştır?

a) Yöntem adı altında araştırma teknikleri algılanmaktadır.
b) Araştırma tekniklerini yaratan, ortaya çıkaran yöntemdir;
c) Yöntem, düşüncenin araştırma konusu önünde aldığı durumdur.
d) Araştırma teknikleri, araştırmanın uygulandığı sosyal gerçekler kadar çeşitlidir.
e) Teknik, önceden tanımlanabilen ve düzenli olarak izlenen bir yöndür

Cevap : e) Teknik, önceden tanımlanabilen ve düzenli olarak izlenen bir yöndür

Bilimsel yöntem, bilimsel geçerliğe ve güvenirliğe sahip bilgilere ulaşmada yararlanılan ve hareket noktasını belirleyen temel bir takım ilkelerle bütünleşmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel yöntemin temel ilkeleri arasında yer almaz?

a) Nesnellik İlkesi
b) Tarafsızlık İlkesi
c) Kavramların Açık Seçik Tanımlanması İlkesi
d) Sosyal Olayların Bütünlüğü İlkesi
e) Sosyal Olayların Değişebilirliği İlkesi

Cevap : b) Tarafsızlık İlkesi

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a) Bilimsel yöntem, bir araştırmada gerçeğe ulaşmak için izlenen yoldur.
b) Bilim hem akla, hem de araştırmaya dayanır.
c) Düşünce anlamında bilim yöntemi, bireyin akıl yürütme ve davranış biçimiyle ilgilidir.
d) Bilimsel araştırma yöntemi, sorunu belirleme, gözlem, hipotez kurma, hipotezi test etme, teoriye ve genel kanunlara ulaşma gibi aşamalardan oluşmaktadır.
e) Düşünce, olgulara dönük olarak yürütülen bilimsel düşünce yönteminin sistematik bir faaliyetidir.

Cevap : e) Düşünce, olgulara dönük olarak yürütülen bilimsel düşünce yönteminin sistematik bir faaliyetidir.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

a) Ampirizm savunucuları, evren ve onun içindeki her şeyin mantıksal düşünme yoluyla açıklanabileceğine inanırlar.
b) Rasyonalizmin taraftarları, verilerin ve kanıtların çok önemli olduğunu öne sürerler.
c) Pozitif bilimlerdeki yöntemin esasını, akıl yürütme ile bilgiye ulaşılması oluşturmaktadır.
d) Bir teoremin türetilmesinde veya ispatlanmasında doğa bilimlerinin temel yöntemi olan tümdengelim yönteminden yararlanılır.
e) Tümdengelim araştırmalarının amacı, hipotezleri test etmektir.

Cevap : e) Tümdengelim araştırmalarının amacı, hipotezleri test etmektir.

Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a) Descartes, matematiği bütün bilimler için geçerli yöntem saymıştır.
b) Descartes’ın, matematiği bütün bilimler için geçerli sayması yöntemler arasındaki bütünleşmeyi zedelemiştir.
c) Descartes, farklılıklara rağmen soyutlamaya elverişlilik bakımından ortak yöntem olarak matematiği öne sürmüştür.
d) Descartes, felsefî düşünceleri arka plana atan veya atılması gerektiğini düşünen matematikçilerin düşüncelerine katılmamaktadır.
e) Descartes, matematik yöntemin evrensel olduğunu kabul etmekte ve matematik yöntemin bütün bilimlere uygulanabileceğini iddia etmektedir.

Cevap : b) Descartes’ın, matematiği bütün bilimler için geçerli sayması yöntemler arasındaki bütünleşmeyi zedelemiştir.

Descartes hata sebeplerini ortaya koymuştur. Aşağıdakilerden hangisi Descartes’ın hata sebeplerinden biri değildir?

a) Çocuklukta edinilen peşin hükümler,
b) Peşin hükümlerin devam ettirilmesi,
c) Zihni yorgunluk ve zihnin tembelliğe alışması,
d) Kelimelere bağlılıktan kaynaklanmaktadır.
e) Soyut gerçekleri, somut birer kalıp halinde düşüncenin devam etmesi.

Cevap : e) Soyut gerçekleri, somut birer kalıp halinde düşüncenin devam etmesi.

Aşağıdakilerden hangisi, Bacon’ın ileri sürdüğü araştırmacıyı yanıltabilen hata sebeplerinden biri değildir?

a) Kabile,
b) Mağara,
c) Çarşı
d) Tiyatro.
e) Sinema

Cevap : e) Sinema

Marx, iktisat, felsefe ve sosyoloji alanındaki bütün görüş ve düşüncelerini aşağıdakilerden hangi faktöre dayalı olarak açıklamıştır?

a) Alt yapı
b) Üst yapı
c) İktisat
d) Teknoloji
e) İdeoloji

Cevap : c) İktisat

Aşağıdaki ifadelerin hangisi Marx’ın düşünceleri ile çelişir?

a) Marx’a göre, bütün sosyal olayların ve değişmelerin temelinde iktisadi çıkar duygusu vardır.
b) Marx, kendi yöntemini kurarken en fazla altyapı-üstyapı kavramlarından yararlanmıştır.
c) Marksist anlayışın temelini, üst yapının, altyapıyı belirlediği ilkesi oluşturmaktadır.
d) Marx, maddi-iktisadi kıstasın egemenliği hakkında çok kesin olarak hüküm yürütmüştür.
e) Marx, kişisel çıkar duygusuyla hareket eden insan tipini, klasiklerden daha aşırı bir şekilde yaratmıştır.

Cevap : c) Marksist anlayışın temelini, üst yapının, altyapıyı belirlediği ilkesi oluşturmaktadır.

Aşağıdaki şıklardan hangisi yanlıştır?

a) Marx, çalışmalarında belirli bir noktaya kadar tümevarım yöntemini uygulamıştır.
b) Marx’ın çalışmalarının başlangıcında tümdengelimci ve akılcı yöntemi takip etmiştir.
c) Marx’ın, proleterleşme teorisine varıncaya kadar yaptığı gözlemlerde takip ettiği yöntemin tamamen bilimsel olduğu söylenebilir.
d) Marx, somut realite gerçeklerinden hareket ederek ve tarihî gözlemlere dayanarak vardığı kararını bir teori halinde öne sürdükten sonra, bu teorinin kararını geleceğe de genelleştirmekle bilimsel yöntemden ayrılmıştır.
e) Marx, 19. cu asır İngiltere’sindeki sanayileşme inkılâbının doğurduğu geçici sosyal değişme vetiresini dikkate alırken, belirli bir toplumun, belirli bir süresini gözlemleme bakımından bilimsel davranış gösterebilmiş olmasına rağmen, bu bilimsellik özelliklerini devam ettirememiştir.

Cevap : b) Marx’ın çalışmalarının başlangıcında tümdengelimci ve akılcı yöntemi takip etmiştir.

.
Durkheim’ın çok sebepli yöntemi geliştirdiği söylenebilir. O halde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Durkheim, sosyal olayların sebeplerinin yine sosyal olaylar olabileceğini öne sürmüştür.
b) Durkheim yönteminin birinci özelliği ideolojist karakterli olmasıdır.
c) Durkheim’e göre, bir olayın genellik özelliğine sahip olması, onun mutlaka sosyal olmasını gerektirmez gelmektedir.
d) Durkheim’e göre, her sosyal olgu’nun yani her sosyal olayın nedeni, ancak kendinden evvelki sosyal olgularda aranmalıdır.
e) Durkheim, araştırıcının bütün peşin hükümlerini terk ederek olayların tanımını ve sınıflamasını doğru bir şekilde yapmasını tavsiye etmiştir.

Cevap : b) Durkheim yönteminin birinci özelliği ideolojist karakterli olmasıdır.

Aşağıdakilerden hangisi tek sebepli yöntemin temel özelliklerinden biri değildir?

a) Bütün sosyal olayların tek faktörle açıklanması,
b) Yanılmazlık iddialarında olmalarıdır.
c) Kendi düşünceleri mutlak doğru, kendi dışındakiler ise mutlak yanlıştır.
d) Tek sebepli yöntem, sosyal olayların meydana gelişini açıklamada tek faktör üzerine kurulu bir doktrin gibi davranmaktadır.
e) Bilimsel çalışma ve araştırmalarda önceden belirlenmiş bir çerçevenin sınırları dışına çıkılmasını teşvik etmektedir.

Cevap : e) Bilimsel çalışma ve araştırmalarda önceden belirlenmiş bir çerçevenin sınırları dışına çıkılmasını teşvik etmektedir.

Aşağıdakilerden hangisi araştırmanın tanımı ile bir ilişkisi yoktur?

a) Bir amaca yönelik, belirli aşamalar içerisinde ve bir yöntem çerçevesinde yapılan çalışmalardır.
b) Bilgi arama işinin sistematik şekilde yapılmasıdır.
c) Problemlere güvenilir çözümler aramak amacı ile planlı ve sistemli olarak, verilerin toplanması, çözümlenmesi, değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir.
d) Temelde, bir arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir yapma, karanlığa ışık tutma, sürecidir;
e) Mevcut durumdan özlenen duruma geçebilmek ve araştırıcının gerekli gördüğü kararları almada verileri toplayıp değerlendirmesidir.

Cevap : e) Mevcut durumdan özlenen duruma geçebilmek ve araştırıcının gerekli gördüğü kararları almada verileri toplayıp değerlendirmesidir.

Bilimsel araştırmanın amacı, bilimin çeşitli düzeylerde öngördüğü bilgileri sağlamaktır. O halde aşağıdakilerden hangisi Araştırmanın amaçları arasında yer almaz?

a) Karşılaşılan bir soruna çözüm getirmek.
b) Yeni bir ürün ortaya koymak:
c) Yeni bir teknoloji ortaya koymak:
d) Yeni bir bilgi ortaya koymak:
e) Araştırmacıya maddi çıkar sağlamak:

Cevap : e) Araştırmacıya maddi çıkar sağlamak:

Araştırmalar değişik biçimlerde adlandırılmakta ve sınıflara ayrılmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi araştırma çeşitleri arasında yer almaz?

a) Temel araştırmalar,
b) Uygulamalı araştırmalar,
c) Aksiyon araştırmaları,
d) Tarihsel araştırma
e) Doğaüstü araştırmaları

Cevap : e) Doğaüstü araştırmaları

Aşağıdakilerden hangisi temel araştırmaların özellikleri arasında yer almaz?

a) Olaylar arasındaki ilişkileri keşfetmek ve teori geliştirmek amacı taşırlar.
b) Güncel sorunlara cevap vermek kaygısı ön planda gelir.
c) Salt amacı var olan bilgiye yenilerini katmak olan araştırmalardır.
d) “Bilgi bilgi içindir” anlayışı egemendir.
e) Değişik düzeylerde bilgi üretilebilmektedir.

Cevap : b) Güncel sorunlara cevap vermek kaygısı ön planda gelir.

Aşağıdakilerden hangisi uygulamalı araştırmaların özellikleri arasında yer almaz?

a) Günlük, pratik sorunlara çözüm ararlar.
b) Bir kurama dayanmadan, bir hipotezi sınama kaygısı olmadan, sonuçları hemen yaşama geçirmek amacı ile yapılan araştırmalardır.
c) Kullanılan yöntem ve teknikler, bilimsel araştırmalarda kullanılan yöntem ve tekniklerle farklı olabilir.
d) Sosyal yaşamın ihtiyaçlarını karşılama ana amaçtır.
e) Üretilmiş ya da üretilmekte olan bilginin denemeli uygulamasıdır.

Cevap : c) Kullanılan yöntem ve teknikler, bilimsel araştırmalarda kullanılan yöntem ve tekniklerle farklı olabilir.

Aşağıdakilerden hangisi hipotez kurulmasında dikkat edilecek hususlardan birisi değildir?

a) Hipotezlerde kullanılan kavramlar açık olmalıdır.
b) Herkes tarafından kullanılan kavramlar seçilmemelidir.
c) Kavramların tanımları tam yapılmalı,
d) İlgili olduğu olay ve olguların hepsini kapsamalı,
e) Olay ve olgularla tutarsızlık göstermemelidir.

Cevap : b) Herkes tarafından kullanılan kavramlar seçilmemelidir.

Aşağıdakilerden hangisi hipotez kurulmasında dikkat edilecek hususlardan birisidir?

a) Mevcut bilgilerle çelişmeli ve dayandığı aksiyomlar sağlam olmalıdır.
b) Bir hipotezden yeni bilgiler elde edilmemelidir.
c) Bilinen bir şeyin tekrarı olmalıdır.
d) Hipotez, hem geniş bir teoriye, hem de gerçek bir gözleme dayanmamalıdır.
e) Test hipotezleri, genel hipotezin altında, genel hipotezi test edecek şekilde ve mantıkî bir sıra içinde yer almalıdır.

Cevap : c) Bilinen bir şeyin tekrarı olmalıdır.

Aşağıdakilerden şıklardan hangisi doğrudur?

a) Bilimsel bir teori birtakım olguları veya olgusal ilişkileri açıklayan kavramsal bir sistemdir.
b) Bilimsel bir teorinin yapı ve işlevinde tüm bilimin kristalize olmuş bir örneğini bulamayabiliriz.
c) Günlük dilde “teori” denince genellikle olgusal olmayan veya uygulama dışı kalan somut bir şey akla gelir.
d) Teori” kelimesi hipotez, varsayım veya hatta yasa anlamında kullanılmaktadır.
e) Teorinin özelliği doğrulanabilir olması, daha doğrusu, nesnel nitelikteki veriler karşısında test edilebilir olmasıdır.

Cevap : a) Bilimsel bir teori birtakım olguları veya olgusal ilişkileri açıklayan kavramsal bir sistemdir.

Aşağıdaki şıklardan hangisi hipotez kavramı ile ilgisi yoktur?

a) Her önerme, hipotez değildir.
b) Hipotez, birden oluşmaz ve bir araştırma konusu ile birlikte ortaya çıkar
c) Hipotez, amacın belirlenmesi ile bu amacı gerçekleştirmek üzere bulunan başlangıç noktasıdır.
d) Hipotez, araştırmanın amacını, izlenecek yolu, yanıtlanacak soruları saptar.
e) Araştırmanın yöntem ve teknikleri, hipotezin kurulmasından önce belirginleşir.

Cevap : d) Hipotez, araştırmanın amacını, izlenecek yolu, yanıtlanacak soruları saptar.

Aşağıdaki şıklardan hangisi yanlıştır?

a) Bilimsel araştırmanın, ilk aşaması bir hipotez kurmaktır.
b) Hipotez düz bir cümledir ve karar ifade eder.
c) Soru, emir, dua, istek, hayret, ünlem cümlesi şeklinde yazılabilir.
d) Soru cümlelerine karşı verilmiş geçici cevaptırlar.
e) Araştırmacı hipotezde sonucu, olaylar ve olgular arasındaki bağları, parametreler arası ilişkileri düşündüğü şekilde söylemelidir.

Cevap : c) Soru, emir, dua, istek, hayret, ünlem cümlesi şeklinde yazılabilir.

Aşağıdakilerden hangisi araştırma raporu yazarken araştırmacının teknik olarak bilgi sahibi olması gereken üç ayrı konudan biridir?

a) Kaynak gösterme
b) Kaynak bulma
c) Metin tarama
d) Kitap okuma
e) Var olan kitapları tarama

Cevap : a) Kaynak gösterme

Bir araştırma yapılırken başka eserlerden de yararlanılır. Ancak bilgilerin ve kaynakların tümünü dipnotunda göstermek gereksizdir. Aşağıdakilerden hangisi dipnotu gerektiren bilgiler arasında yer almaz?

a) Bütün okuyucuların bilebileceği özgün bilgi, fikir veya görüşler
b) Başka kaynaklardan yapılan aynen aktarmalar
c) Başka yazarların kendilerine has görüş, düşünce, hüküm ve önerileri
d) Tablo veya bir istatistiğin düzenlenmesinde kullanılan verilerin kaynağı
e) Araştırmanın önce ve daha sonraki bölümlerine yapılan atıflar için dipnotu göstermek gereklidir

Cevap : e) Araştırmanın önce ve daha sonraki bölümlerine yapılan atıflar için dipnotu göstermek gereklidir

Metnin içerisinde dipnotu verilerek alıntının hemen bitiminde numarasının konması ve sayfanın alt kısmında aynı numara verilerek kaynağa ait bilgilerin yerleştirilmesi veya hemen ilgili sayfanın altında değil de ilgili bölüm veya eserin en sonunda 1., 2., 3., 4., diye numaralandırılarak toptan verilmesi işlemine doğru cevap olacak şıkkı işaretleyiniz?

a) Kaynak tarama
b) Kitap tarama
c) Kaynak bulma
d) APA sistemi
e) Dipnotlu-kaynaklı gösterme

Cevap : e) Dipnotlu-kaynaklı gösterme

Alıntı yapılan parçanın araştırma metnine yazılması konusunda belirli kurallar ve uygulamalar vardır. Aşağıdakilerden hangisi bu kurallar ve uygulamalardan biri değildir?

a) Büyük ve Küçük Harfle Başlama
b) Yanlışı Düzeltme
c) Altını Çizme
d) Noktalama İşaretleri
e) Aktarılan Parçadaki Alıntılar

Cevap : b) Yanlışı Düzeltme

Hangi bilgiler doğrudan aktarılamaz?

a) Yasalar, tüzük ve yönetmelikler
b) Matematik, fen veya diğer bilimlerle ilgili formüller
c) Hipotezler
d) Karşıt görüşleri savunan açıklamalar
e) Aynı görüşleri savunan açıklamalar

Cevap : e) Aynı görüşleri savunan açıklamalar

Auzef Sosyal Bilimlerde Yöntem Ders Kitabı