Türk Dış Politikasında Güncel Sorunlar

Türkiye’nin Somali Krizine Yönelik Diplomatik Faaliyetleri

Türkiye’nin Somali’deki krize yönelik diplomatik faaliyetleri, ülkenin bölgesel ve uluslararası politikalarda artan rolünü göstermektedir. Türkiye’nin bu krizle ilgili olarak benimsediği çeşitli diplomatik stratejiler şunlardır:

Devlet Kurumları ve Özel Kurumların Seferber Edilmesi

Türkiye, Somali’nin yeniden inşasında aktif rol oynamak için devlet kurumları ve özel kurumları seferber etmiştir. Bu girişim, Türkiye’nin dış politikadaki proaktif yaklaşımının bir göstergesidir. Türkiye, bu stratejiyle Somali’nin altyapısının yeniden inşa edilmesine ve ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmayı hedeflemiştir.

İnsani Yardım Politikaları

Türkiye, Somali’de etkin bir insani yardım politikası geliştirmiştir. TİKA, Türk Kızılayı ve İHH gibi sivil toplum kuruluşları aracılığıyla Somali’ye önemli miktarda insani yardım sağlamıştır. Bu yardımlar, sağlık hizmetlerinden gıda yardımlarına kadar geniş bir yelpazede sunulmuş ve Somali halkının yaşam koşullarının iyileştirilmesine katkıda bulunmuştur.

Uluslararası Konferanslar

Türkiye, Somali’deki krizin uluslararası toplumun dikkatini çekmesi amacıyla çeşitli uluslararası konferanslar düzenlemiştir. Bu konferanslar, Somali’nin karşı karşıya olduğu zorlukların küresel farkındalık düzeyinde ele alınmasını sağlamış ve uluslararası destek arayışlarına katkıda bulunmuştur.

STK’ların Teşviki

Türkiye, sivil toplum kuruluşlarını savaşın mağdurlarına yardım etmeye ve yeni projeler başlatmaya teşvik etmiştir. Bu strateji, Türkiye’nin insan odaklı dış politikasının bir parçası olarak sivil toplumun rolünü güçlendirmeyi amaçlamaktadır.

Açık Kapı Politikası

Türkiye, Somali krizine yönelik olarak mültecilerin Türkiye’ye ulaşmasını kolaylaştırmak amacıyla açık kapı politikası izlememiştir. Bu strateji, Türkiye’nin mülteci krizlerine yönelik genel yaklaşımının bir parçası olarak değerlendirilmektedir.

Elçi Karlov Krizinin Türk Dış Politikasına Etkisi

Elçi Karlov krizi, Türk dış politikası üzerinde önemli etkiler yaratmıştır. Rusya’nın Türkiye’deki büyükelçisi Andrey Karlov’un 2016 yılında suikasta uğraması, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerde gerilim yaratmıştır. Ancak Rusya, bu terör eylemini kınamış ve Türkiye ile ilişkilerin bundan etkilenmeyeceğini belirtmiştir. Bu olay, iki ülke arasındaki stratejik ortaklığın ne kadar sağlam olduğunu göstermiştir.

Türkiye’nin Güneydoğu Asya Ülkeleri ile İş Birliği

Türkiye, 2017 yılında Güneydoğu Asya ülkeleri ile “daha güçlü bir iş birliği için sektörel diyalog ortaklığı” başlatmıştır. Bu girişim, Türkiye’nin Asya-Pasifik bölgesinde etkisini artırma çabalarının bir parçasıdır.

Yeniden Asya Politikası

Türkiye’nin “Yeniden Asya” politikası kapsamında Özbekistan, Azerbaycan, Rusya ve Çin ile ilişkileri güçlendirme çabaları yer almaktadır. Ancak, Libya ile ilişkiler bu politika kapsamında değerlendirilemez. Bu politika, Türkiye’nin Asya’daki stratejik hedeflerine ulaşmak için önemli bir adım olarak görülmektedir.

Türkiye ve AB’nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikası

2004-2009 yılları arasında Türkiye, AB’nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikasına uyum sağlamaya çalışmıştır. Ancak, Türkiye İran’ın nükleer programına ilişkin bazı bildirilere uyum sağlamayı reddetmiştir. Bu, Türkiye’nin bağımsız dış politika yaklaşımını göstermektedir.

Kıbrıs Müdahalesi ve Türk-Amerikan İlişkileri

Türkiye’nin 1974’teki Kıbrıs müdahalesi, garantör devlet statüsüne dayanmaktadır. Bu müdahale, Türkiye’nin Kıbrıs Türklerinin güvenliğini sağlama konusundaki kararlılığını göstermektedir.

2010’dan sonra Türk-Amerikan ilişkilerinde yaşanan krizler arasında Kudüs meselesi, S-400 krizi, Suriye krizi ve Halkbank krizi bulunmaktadır. Ancak, Çuval olayı bu dönemde yaşanan krizlerden biri değildir.

Türkiye’nin AB ile Gümrük Birliği

Türkiye, AB ile Gümrük Birliği kurduğu için AB’nin üçüncü ülkelerle uyguladığı ortak tarife ve ticaret politikasını uygulamak zorundadır. Bu durum, Türkiye’nin ekonomik politikalarının AB ile uyumlu olmasını gerektirmektedir.

Türk-Rus Stratejik Ortaklığı

AKP döneminde Türk-Rus stratejik ortaklığının somut göstergeleri arasında vizelerin kaldırılması, üst düzey ziyaretlerin artması, ticaret hacminin yükselmesi ve nükleer alanda işbirliği yapılması yer almaktadır. Ancak, Çeçen ve Kürt gruplarının terörist grup olarak kabul edilmesi bu kapsamda değerlendirilemez.

Türkiye’nin Batı’ya Karşı Bağımsız Davranışı

Türkiye’nin Batı’ya karşı daha bağımsız davrandığını ifade eden eksen kayması imajı “Türk Gaulizmi” olarak adlandırılmaktadır. Bu imaj, Türkiye’de yükselen Batı karşıtlığı ve milliyetçilik ile ilişkilendirilmektedir.

Türkiye’nin Yumuşak Gücü

Türkiye’nin AKP döneminde oluşan yumuşak gücünün göstergelerinden biri Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattının kesilmesi değildir. Türkiye’nin yumuşak gücünün göstergeleri arasında 1 Mart 2003 tezkeresinin TBMM’de reddedilmesi, Ege sorunlarını Uluslararası Adalet Divanı’na getirmeyi kabul etmesi ve Ermenistan ile ortak tarih komisyonu kurulmasının önerilmesi bulunmaktadır.

Pan-Türkist İdeoloji

Pan-Türkist ideoloji, Mısır’ı kapsamamaktadır. Bu ideoloji, genel olarak Türk halklarını ve kültürlerini birleştirmeyi hedeflemektedir.

Orta Doğu Politikası ve ABD Yaptırımları

Türkiye’nin Orta Doğu’ya yönelik dış politikasının 2007 yılı sonrası karşılaştığı sorunlar arasında su sorunu yer almaz. ABD’nin Türkiye’yi “Hasımlarıyla Yaptırımları Yoluyla Mücadele Etme Yasası” (CAATSA) yaptırımları kapsamına almasının nedeni, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 uçaksavar füze sistemi satın almasıdır.

Ekonomi Odaklı Dış Politika

Türkiye’nin ekonomi odaklı dış politika benimsediğini gösteren argümanlar arasında tacir devletin yükselişi, Bir Kuşak Bir Yol Projesine aktif katılım sağlanması ve “Yeniden Asya” açılımı bulunmaktadır. Ancak, asker-sivil ilişkilerinin düzenlenmesi bu kapsamda değerlendirilemez.

1. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin Somali’deki krize yönelik benimsediği diplomasi faaliyetleri arasında yer almaz?

A) Ülkenin yeniden inşasında aktif rol oynamak için devlet kurumlarını ve özel kurumları seferber etmek
B) Türkiye, devlet kurumları ve TİKA, Türk Kızılayı ve İHH gibi sivil toplum kuruluşları aracılığıyla Somali’de etkin insani yardım politikası geliştirmek
C) Dünyanın dikkatini çekmek için Somali’deki krizle ilgili uluslararası konferanslar düzenlemek
D) Türk STK’larını savaşla parçalanmış ülkenin mağdurlarına yardım etmeye ve Türkiye’deki insan odaklı yeni projeler başlatmaya aktif olarak teşvik etmek
E) Somalili mültecilerin Türkiye’ye ulaşması için açık kapı politikası izlemek

Cevap: E) Somalili mültecilerin Türkiye’ye ulaşması için açık kapı politikası izlemek

Açıklama: Türkiye, Somali’ye insani yardım ve kalkınma desteği vermekte ancak mülteciler için açık kapı politikası izlememektedir.

2. Elçi Karlov krizinin Türk dış politikasına etkisi aşağıdakilerden hangisi olmuştur?

A) Rusya elçiye karşı girişilen terör eylemini kınamış ve Türkiye ile ilişkilerin bundan etkilenmeyeceğini belirtmiştir.
B) Rusya elçiye karşı girişilen eyleme tepki olarak Türkiye’deki büyükelçiliğini askıya almıştır.
C) Rusya Türkiye ile ikili işbirliğini askıya almış ve eylemden dolayı Türkiye’yi cezalandırmıştır.
D) Rusya olayla ilgili sözlü bir açıklama yaparak üzüntüsünü bildirmiş ve Türkiye ile ilişkileri gözden geçireceğini belirtmiştir.
E) Türkiye resmi bir özür metni ilan etmeyi reddetmiş, Rusya da buna tepki olarak Türkiye’ye ambargo uygulamıştır.

Cevap: A) Rusya elçiye karşı girişilen terör eylemini kınamış ve Türkiye ile ilişkilerin bundan etkilenmeyeceğini belirtmiştir.

Açıklama: Elçi Karlov krizinin ardından Rusya, Türkiye ile ilişkilerin devam edeceğini belirtmiştir.

3. Türkiye hangi yılda Güneydoğu Asya ülkeleri ile “daha güçlü bir iş birliği için sektörel diyalog ortaklığı” başlatmıştır?

A) 2017
B) 2001
C) 2021
D) 2005
E) 2011

Cevap: A) 2017

Açıklama: Türkiye, Güneydoğu Asya ülkeleri ile 2017 yılında sektörel diyalog ortaklığı başlatmıştır.

4. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin “Yeniden Asya” politikası kapsamına girmez?

A) Özbekistan ile ilişkileri
B) Azerbaycan ile ilişkileri
C) Libya ile ilişkileri
D) Rusya ile ilişkileri
E) Çin ile ilişkileri

Cevap: C) Libya ile ilişkileri

Açıklama: “Yeniden Asya” politikası, Asya ülkeleri ile ilişkileri kapsar, Libya bu kapsamda değildir.

5. 2004­-2009 yılları arasında Türkiye’nin AB’nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikasına uyumu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Türkiye AB’nin silahsızlanma rejimine ilişkin kararlarına katılmaya devam etmiştir.
B) Türkiye komşu ülkelerle ilgili bazı AB kararlarına katılmayı reddetmiştir.
C) Türkiye, İran’ın nükleer programına ilişkin bildirilere uyum sağlamayı reddetmiştir.
D) Türkiye Birleşmiş Milletler’de AB pozisyonuna yakın oy kullanmaya devam etmiştir.
E) Türkiye Müslüman ülkelerle ilgili bazı AB kararlarına katılmayı reddetmiştir.

Cevap: C) Türkiye, İran’ın nükleer programına ilişkin bildirilere uyum sağlamayı reddetmiştir.

Açıklama: Türkiye, 2004-2009 yılları arasında AB’nin İran’ın nükleer programına ilişkin kararlarına uyum sağlamıştır.

6. Türkiye’nin 1974’teki Kıbrıs müdahalesi aşağıdakilerden hangisine dayanmaktadır?

A) Komşuluk
B) Türk soydaşları koruma
C) Garantör devlet statüsü
D) İngiltere’nin daveti
E) Birleşmiş Milletler’in daveti

Cevap: C) Garantör devlet statüsü

Açıklama: Türkiye, 1974’te garantör devlet statüsüne dayanarak Kıbrıs’a müdahale etmiştir.

7. Aşağıdakilerden hangisi Türk­-Amerikan ilişkilerinde 2010’dan sonra yaşanan krizlerden biri değildir?

A) Kudüs meselesi
B) S-400 krizi
C) Çuval olayı
D) Suriye krizi
E) Halkbank krizi

Cevap: C) Çuval olayı

Açıklama: Çuval olayı 2010’dan önce gerçekleşmiştir.

8. Türkiye AB’nin üçüncü ülkelerle uyguladığı ortak tarife ve ticaret politikasını neden uygulamak zorundadır?

A) Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nı benimsediği için
B) AB ile Gümrük Birliği kurduğu için
C) 2016 AB-Türkiye Mutabakatı bunu gerektirdiği için
D) AB’ye aday ülke olduğu için
E) İlgili başlıkta müzakereleri tamamladığı için

Cevap: B) AB ile Gümrük Birliği kurduğu için

Açıklama: Türkiye, AB ile Gümrük Birliği anlaşması gereği ortak tarife ve ticaret politikasını uygulamak zorundadır.

9. Aşağıdakilerden hangisi AKP döneminde Türk­-Rus stratejik ortaklığının somut göstergeleri arasında yer almaz?

A) İki ülke arasında vizelerin kaldırılması
B) İki ülkenin de Çeçen ve Kürt grupları terörist grup olarak kabul etmesi
C) İki ülke arasında üst düzey ziyaretlerin artması
D) İki ülke arasındaki ticaret hacminin yükselmesi
E) İki ülke arasında nükleer alanda işbirliği yapılması

Cevap: B) İki ülkenin de Çeçen ve Kürt grupları terörist grup olarak kabul etmesi

Açıklama: İki ülkenin de Çeçen ve Kürt grupları terörist olarak kabul etmesi, stratejik ortaklığın somut bir göstergesi değildir.

10. Türkiye Birleşmiş Milletler’de Özbekistan aleyhine oy kullanmasının ardından gelen Özbek tepkisinden sonra nasıl bir politika izlemiştir?

A) Özbekistan’da sivil toplum kuruluşlarını desteklemek
B) Yurt dışında demokrasiyi teşvik etme gibi bir politika izlemediğini ilan etmek
C) Özbekistan’a ekonomik ambargo uygulamak
D) Özbekistan’dan büyükelçisini çekmek
E) Özbekistan’a karşı silah ambargosunu delmek

Cevap: B) Yurt dışında demokrasiyi teşvik etme gibi bir politika izlemediğini ilan etmek

Açıklama: Türkiye, Özbekistan ile ilişkilerini düzeltmek için yurt dışında demokrasiyi teşvik etme gibi bir politika izlemediğini ilan etmiştir.

11. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin Batı’ya karşı daha bağımsız davrandığını ifade eden ve bunu Türkiye’de yükselen Batı karşıtlığı ve milliyetçilik ile ilişkilendiren eksen kayması imajıdır?

A) Orta Doğululaşma
B) Avrasyalılaşma
C) İslamlaşma
D) Türk Gaulizmi
E) Küresel Aktörlük

Cevap: D) Türk Gaulizmi

Açıklama: Türk Gaulizmi, Türkiye’nin Batı’ya karşı daha bağımsız davrandığını ifade eden bir imajdır.

12. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin AKP döneminde oluşan yumuşak gücünün göstergelerinden biri değildir?

A) 1 Mart 2003 tezkeresinin TBMM’de reddedilmesi
B) Türkiye’nin Ege sorunlarını Uluslararası Adalet Divanı’na getirmeyi kabul etmesi
C) Ermenistan ile ortak tarih komisyonu kurulmasının önerilmesi
D) Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattının kesilmesi
E) TBMM onayına rağmen Kuzey Irak’a müdahale edilmemesi

Cevap: D) Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattının kesilmesi

Açıklama: Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattının kesilmesi, Türkiye’nin yumuşak gücünün bir göstergesi değildir.

13. Aşağıdaki ülkelerden hangisi Pan­-Türkist ideolojisi içine girmemektedir?

A) Mısır
B) Çin
C) Azerbaycan
D) Irak
E) Rusya

Cevap: A) Mısır

Açıklama: Mısır, Pan-Türkist ideolojisi içine giren bir ülke değildir.

14. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin Orta Doğu’ya yönelik dış politikasının 2007 yılı sonrası karşılaştığı sorunlar arasında yer almaz?

A) Davos krizi
B) Su sorunu
C) İran’ın nükleer programı
D) Alçak koltuk krizi
E) Mavi Marmara Olayı

Cevap: B) Su sorunu

Açıklama: Su sorunu, Türkiye’nin Orta Doğu’ya yönelik dış politikasının 2007 yılı sonrası karşılaştığı bir sorun değildir.

15. Aşağıdakilerden hangisi ABD’nin Türkiye’yi “Hasımlarıyla Yaptırımları Yoluyla Mücadele Etme Yasası” (CAATSA) yaptırımları kapsamına almasına neden olmuştur?

A) Türkiye’nin Rusya’dan S-400 uçaksavar füze sistemi satın alması
B) 1 Mart 2003 Tezkeresi’nin TBMM’de reddedilmesi
C) Türkiye’nin Suriye krizinde ABD ile hareket etmemesi
D) Türkiye’nin İran’ın nükleer programına ilişkin ABD politikasını benimsememesi
E) Türkiye’nin Mavi Marmara olayında İsrail’e karşı tavrı

Cevap: A) Türkiye’nin Rusya’dan S-400 uçaksavar füze sistemi satın alması

Açıklama: Türkiye’nin Rusya’dan S-400 sistemi satın alması, CAATSA yaptırımları kapsamına alınmasına neden olmuştur.

16. Aşağıdakilerden hangisi 2002 yılı sonrasında Türk dış politikasının yumuşak güç olarak konumlanmasını kolaylaştıran bir faktör değildir?

A) AB üyelik sürecine ilişkin ilerlemeler kaydedilmesi
B) Tek parti hükümeti olması
C) 2001 ekonomik krizi ardından benimsenen ekonomik kurtarma paketinin işe yaraması
D) PKK ile ateşkesin sağlanmış olması
E) ABD’nin Türkiye’den Orta Doğu’ya ilişkin taleplerine son vermesi

Cevap: E) ABD’nin Türkiye’den Orta Doğu’ya ilişkin taleplerine son vermesi

Açıklama: ABD’nin Türkiye’den Orta Doğu’ya ilişkin taleplerine son vermesi, Türk dış politikasının yumuşak güç olarak konumlanmasını kolaylaştıran bir faktör değildir.

17. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin Afrika’ya yönelik dış politikasının güvenlik boyutunu yansıtmaz?

A) Askeri üs kurma
B) Korsanlıkla mücadele
C) Birleşmiş Milletler barış gücü ekiplerine destek vermesi
D) Ortak güvenlik zirveleri
E) Afrika’dan gelen askeri personele eğitim verilmesi

Cevap: D) Ortak güvenlik zirveleri

Açıklama: Ortak güvenlik zirveleri, Türkiye’nin Afrika’ya yönelik dış politikasının güvenlik boyutunu yansıtmaz.

18. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin 2000’li yılların ortasından itibaren Orta Doğu bölgesinde benimsemeye gönüllü olduğu arabuluculuk rolleri arasında yer almaz?

A) Fatah ve İsrail arasında
B) Irak’taki Sünni muhalif liderler ve ABD arasında
C) Suriye ve İsrail arasında
D) Hamas ve Fatah arasında
E) Mısır ile İran arasında

Cevap: E) Mısır ile İran arasında

Açıklama: Türkiye, Mısır ile İran arasında arabuluculuk rolü üstlenmemiştir.

19. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de sivil toplumun gelişmesini kolaylaştıran olaylardan biri değildir?

A) 1996 yılında gerçekleşen Susurluk skandalı
B) 1999 yılında gerçekleşen Marmara Depremi
C) 1996 yılında düzenlenen Habitat II Konferansı
D) 1980 askeri darbesini sonrası askeri cuntanın faaliyetleri
E) 1999 yılında Türkiye’nin AB adaylığının resmileşmesi

Cevap: D) 1980 askeri darbesini sonrası askeri cuntanın faaliyetleri

Açıklama: 1980 askeri darbesi sonrası askeri cuntanın faaliyetleri, sivil toplumun gelişmesini kolaylaştırmamıştır.

20. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin ekonomi odaklı dış politika benimsediğini göstermez?

A) Tacir devletin yükselişi argümanı
B) Bir Kuşak Bir Yol Projesine aktif katılım sağlanması
C) “Yeniden Asya” açılımı
D) Ulus markalama stratejisi
E) Asker-sivil ilişkilerinin düzenlenmesi

Cevap: E) Asker-sivil ilişkilerinin düzenlenmesi

Açıklama: Asker-sivil ilişkilerinin düzenlenmesi, Türkiye’nin ekonomi odaklı dış politika benimsediğini göstermez.