Borçlar Hukuku Ünite – 10 Online Test
1. Karşılıklı borç doğuran sözleşmelerde borçlunun temerrüdünde alacaklının kendisine tanınan ilave seçimlik haklardan yararlanabilmesi için kural olarak yapması gereken aşağıdakilerden hangisidir?
b) Mehil vermek
2.. Aşağıdakilerden hangisi menfî (olumsuz) zararın kapsamına dahil değildir?
b) İfa masrafları
3. Kusursuz ifa imkansızlığını ve bu imkansızlığın sonuçlarını açıklayınız.
Kusursuz ifa imkânsızlığı, borçlunun hiçbir kusuru olmadan borç konusu şeyin sözleşmenin kurulmasından sonra ifa imkânının ortadan kalkmasıdır. Kusursuz ifa imkânsızlığında borç sona erer. Bu durumda karşılıklı taahhüt, yani iki taraflı bir borç varsa imkânsızlıktan önce verilen şeyler varsa, iki tarafta borçtan kurtulacak olduğu için bunların sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iade edilmesi gerekir. Sonradan verilmesi gereken şeylerin ise borç sona erdiği için verilmesine gerek kalmamaktadır
4. Kusursuz ifa imkansızlığını ve bu imkansızlığın sonuçlarını açıklayınız.
Kusurlu ifa imkânsızlığı borç konusu şeyin sözleşmenin kurulmasından sonra ifa imkânının borçlunun hatalı davranışı nedeniyle ortadan kalkmasıdır. Burada baskın olan görüşe göre, kusurlu ifa imkânsızlığı varsa borç sona ermez ve tazminat borcuna dönüşür. Yani borcun konusu değişikliğe uğrar. Borcun türünün değişmesine rağmen borç aynı borç olduğu için borca ait teminatlar ve zamanaşımı devam eder ve borçla ilgili savunmalar tazminat alacağına karşı da ileri sürülebilir.
5. Borçlu temerrüdünde hasardan sorumluluğu açıklayınız.
Hasardan sorumluluk temerrüde düşen borçlunun temerrütten sonra mala gelen zarardan sorumlu olmasıdır. Borç sözleşmesi kurulduktan sonra borçlunun kusuru olmaksızın borcun konusu yok olursa borçlu bundan sorumlu olmaz ve TBK m. 136 gereği borç sona erer. Temerrüde düşülmesi halinde ise, durum değişmektedir. Temerrütten sonra mala bir zarar gelirse, bu zarar borçlunun kusuru olmaksızın meydana gelse bile borçlu bundan sorumlu olur. Zira, temerrüde düşülmeseydi mal alacaklıda olacaktı ve zarara uğramayacaktı. Burada borçlu ancak temerrüde düşmeden borcu ifa etseydi dahi zararın gene o mala gelecek olduğunu ya da temerrüde düşmede kusuru olmadığını ispat ederek sorumluluktan kurtulabilir (TBK m. 119).
6. Karşlıklı borç doğuran sözleşmelerde temerrüt halinde kural olarak ek süre verilmesinin etkisini açıklayınız.
Karşılıklı borç doğuran sözleşmelerde, borçlu temerrüdünde alacaklının, ifa ve temerrütten doğan zararın giderilmesini isteme hakkının yanı sıra iki ilave seçimlik hakkı vardır: 1) Borcun ifa edilmemesinden doğan olumlu zararın tazmini, 2) Sözleşmeden dönme ve sözleşmenin hükümsüzlüğünden doğan olumsuz zararın tazmini (TBK m. 125) Alacaklının bu iki ek imkândan yararlanabilmesi için, kural olarak temerrüde düşen borçluya borcunu ifa etmesi için uygun bir süre (mehil) vermesi gerekir. Alacaklının veya onun talebi üzerine hâkimin verdiği süre içerisinde borçlu yine ifadan kaçınırsa, alacaklı ilave iki seçimlik imkândan yararlanabilir.
7. Müsbet zarar nedir? Açıklayınız
Müspet zarar, alacaklının borcun ifasındaki menfaatinin borcun zamanında gereği gibi ifa edilmemesi nedeniyle gerçekleşmemesi yüzünden uğradığı zarardır. Başka bir ifadeyle, alacaklının mal varlığının borcun ifası halinde olacağı durum ile borcun ifa edilmemiş olması halinde arz ettiği durum arasındaki fark, müspet zarardır.
8. Menfi zarar nedir? Açıklayınız.
Menfi zarar, hüküm ifade ettiğine güvenilen bir sözleşmenin hüküm ifade etmemesi nedeniyle uğranılan zarardır. Menfî zararın içine sözleşmenin kurulması için yapılan masraflar ile o sözleşme ilişkisine duyulan güven nedeniyle kaçırılan başka teklifler girer.
9. Para borçlarında temerrüdün sonuçlarını kısaca açıklayınız.
Borçlar kanunu para borçlarında temerrütte, gecikme tazminatını karşılamak ve tazminatın alt sınırını teşkil etmek üzere temerrüt faizi ödenmesi gerekeceğini kabul etmiştir, (TBK m.120). Şayet zarar temerrüt faizinden fazla ise, alacaklı, aşan kısmın tazmin edilmesini (munzam zarar) de istemek hakkına haizdir (TBK m. 122). Diğer borçlarda borçlu temerrüde düşmede kusurlu bulunmadığını ispat ederek gecikme tazminatı ödemekten kurtulabilirken, aynı imkân temerrüt faizi için söz konusu değildir. Borçlu temerrüde düşmede kusuru bulunmasa da, para borcu için temerrüt faizi ödemekle yükümlüdür. Alacaklının temerrüt faizi istemesi için bir zararı bulunduğunu ispat etmesi de gerekmez. Zira temerrüt faizi alacaklının kanunen var farzedilen zararını tazmin için kabul edilen bir usuldür
10. Borçlu temerrüdünde alacaklının aynen ifa ve gecikme tazminatı talep etme hakları dışındaki diğer seçimlik haklarını kullanması için ek süre vermesine gerek olmayan halleri açıklayınız.
Aşağıdaki hallerde alacaklının ek süre vermesine gerek yoktur; Borçlunun içinde bulunduğu durumdan veya tutumundan süre verilmesinin bir fayda sağlamayacağı anlaşılıyorsa (TBK m. 125/b.1) Borçlunun temerrüde düşmesi sonucunda borçlunun yerine getireceği edim alacaklı açısından artık bir yarar sağlamayacaksa (TBK m. 125/b.2) Sözleşmeden, tarafların edimin tam olarak belirli bir zamanda veya belirli bir zamana kadar yerine getirilmesini arzu ettikleri, aksi takdirde ifanın artık kabul edilmeyeceği hususunda mutabık kaldıkları anlaşılıyorsa, yani kesin bir vade varsa, o takdirde mehil vermek gerekmez (TBK m. 125/b. 3). Sadece belirli bir vadenin öngörülmüş olması mehil şartını ortadan kaldırmaz.
