Klimatoloji (Basınç, Rüzgâr, Nem) Vize-Final Çıkmış Sorular

1- Dağlık alanlardan veya soğuk platolardan çevredeki çukur sahalara doğru ağırlaşıp yamaç aşağı esen rüzgarlara verilen isim aşağıdaki hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?

A) Denkleşme rüzgârı
B) Vadi rüzgârı
C) Ağırlaşma rüzgârı
D) Fön rüzgârı
E) Dağ rüzgârı

Cevap : C) Ağırlaşma rüzgârı

2- Kısa süreli (günlük) yerel rüzgârların oluşum mekanizması aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Mevsimsel farklılıklara bağlı olarak oluşmaktadırlar.
B) Farklı ısınma ve soğuma süreçlerine bağlı olarak gelişmektedirler.
C) Orta enlemlerde sık görülmektedirler.
D) Topoğrafik yükselti farkına bağlı olarak gelişmektedirler.
E) Genel atmosfer sirkülasyonunun yerel şartlara bağlı olarak değişmesi neticesinde oluşmaktadırlar

Cevap : B) Farklı ısınma ve soğuma süreçlerine bağlı olarak gelişmektedirler.

Kısa süreli (günlük) yerel rüzgarlar, genellikle gün boyunca güneş ışığının etkisiyle ortaya çıkan yerel ısınma ve soğuma süreçlerine bağlı olarak gelişirler. Bu rüzgarlar, güneşin doğuşundan batışına kadar olan süre zarfında, güneş ısısının neden olduğu yerel hava sıcaklık farklılıklarından kaynaklanır.
Örneğin, deniz ve kara brizleri gibi günlük yerel rüzgarlar, deniz ve kara yüzeylerinin farklı hızlarda ısınması ve soğuması sonucu oluşur. Deniz brizleri, gündüzleri denizden karaya doğru eser çünkü kara daha hızlı ısınır ve daha sıcak hava yükselirken, soğuk deniz havası karaya doğru akar. Geceleyin ise kara brizleri, karadan denize doğru eser çünkü kara daha hızlı soğur.
Bu mekanizma sadece deniz ve kara brizleri için değil, diğer kısa süreli yerel rüzgarlar için de geçerlidir. Bu süreçler, daha büyük ölçekli mevsimsel değişikliklerden veya genel atmosfer sirkülasyonundan farklı olarak, yerel ölçekteki hızlı ısınma ve soğuma dinamiklerine dayanır.
Seçenekler arasından, B) Farklı ısınma ve soğuma süreçlerine bağlı olarak gelişmektedirler seçeneği, kısa süreli yerel rüzgarların oluşum mekanizmasını en doğru şekilde açıklamaktadır.

3- Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de görülen yerel rüzgârlardan biri değildir?

A) Etesien
B) Samum
C) Lodos
D) Karayel
E) İmbat

Cevap : B) Samum

Türkiye’de görülen yerel rüzgarlar arasında Etesien, Lodos, Karayel ve İmbat bulunmaktadır:
Etesien (Meltem): Ege ve Marmara bölgelerinde yaz aylarında kuzeyden esen serin rüzgarlar.
Lodos: Güneybatıdan esen ılık ve nemli rüzgar.
Karayel: Kuzeyden esen soğuk rüzgar.
İmbat: Özellikle İzmir gibi Ege kıyılarında öğleden sonra denizden karaya doğru esen serinletici rüzgar.
Samum ise genellikle Kuzey Afrika ve Arabistan Yarımadası’nda görülen, sıcak, kuru ve tozlu bir çöl rüzgarıdır. Bu rüzgar Türkiye’de görülmeyen bir rüzgar türüdür.
Dolayısıyla, Türkiye’de görülen yerel rüzgarlardan biri olmayan seçenek B) Samum’dur.

4- Aşağıdakilerden hangisi Akdeniz çevresinde esen soğuk rüzgârlardan biri değildir?

A) Bora
B) Krivetz
C) Levante
D) Chili
E) Mistral

Cevap : D) Chili

Akdeniz çevresinde esen soğuk rüzgarlar arasında Bora, Mistral ve Krivetz bulunmaktadır:
Bora: Genellikle Adriyatik Denizi’nde, özellikle Hırvatistan ve İtalya’nın doğu sahilleri boyunca kışın esen soğuk ve kuru bir rüzgardır.
Mistral: Güney Fransa’da Rhône Vadisi’nden Akdeniz’e doğru esen güçlü ve soğuk bir kuzeybatı rüzgarıdır.
Krivetz: Daha az bilinen bir rüzgar olup, Balkanlar’da kış aylarında soğuk hava getiren bir rüzgardır.
Levante, Akdeniz çevresinde esen bir rüzgar olmakla birlikte soğuk bir rüzgar değildir. Levante, genellikle doğudan, yani İspanya’nın doğusundan veya Batı Akdeniz’den eser ve nemli olabilir.
Chili seçeneği, Akdeniz çevresinde bilinen bir rüzgar türü değildir ve adı soğuk bir rüzgarı ifade etmiyor gibi görünmektedir. Bu nedenle, Akdeniz çevresinde esen soğuk rüzgarlardan biri olmayan seçenek D) Chili’dir.

5- Estiğinde sıcak ve kurak olarak zemini kurutan ve sıcaklığı arttırarak zaman zaman çığlara dahi neden olan rüzgâr aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Mistral
B) Samyeli
C) Bora
D) Fön
E) Lodos

Cevap : D) Fön

Bu soruda tanımlanan rüzgar, sıcak ve kurak olup zemini kurutan ve sıcaklık artışı ile çığlara bile neden olabilen bir özelliğe sahiptir. Bu açıklama en iyi şekilde Fön rüzgarı ile örtüşmektedir.
Fön rüzgarı, dağların bir yüzünden esip diğer yüzüne inerken sıkışarak ısınan ve nemini kaybeden bir rüzgardır. Bu rüzgarın etkisiyle sıcaklık hızla artar ve kar örtüsünün hızla erimesine neden olabilir, bu da çığ riskini artırır. Fön rüzgarı, özellikle Alp Dağları’nda sıkça rastlanan bir fenomendir.
Seçenekler içinde bu tanıma uyan rüzgar D) Fön olarak doğru verilmiştir.

6- Genel atmosfer sirkülasyonun temel nedeni aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Atmosferde yatay hava hareketleri ile dikey hava hareketleri arasındaki dengesizliği gidermektedir.
B) Dünyanın dönüşü nedeniyle onu saran gaz kütle de (atmosfer) hareket etmektedir.
C) Basınç kuşakları nedeniyle sirkülasyon görülmektedir
D) Ekvatorda aşırı ısınan hava ile kutuplarda aşırı soğuyan hava nedeniyle yerküre üzerinde oluşan sıcaklık dağılışını dengelemektedir.
E) Dünyanın dönüşü ile birlikte kara ve denizlerin dağılışı ve yükselti farkları neticesinde ortaya çıkan basınç farklılıklarını gidermektedir.

Cevap : D) Ekvatorda aşırı ısınan hava ile kutuplarda aşırı soğuyan hava nedeniyle yerküre üzerinde oluşan sıcaklık dağılışını dengelemektedir.

Genel atmosfer sirkülasyonunun temel nedeni, Dünya üzerindeki sıcaklık farklılıklarını dengeleme ihtiyacıdır. Bu sıcaklık farklılıkları, özellikle Ekvator bölgesinde yoğun güneş ışığı alınması ve kutup bölgelerinde daha az güneş ışığı alınması nedeniyle meydana gelir. Sıcaklık farklılıkları, hava hareketlerini ve dolayısıyla atmosferdeki sirkülasyonu tetikler.
Seçenekler arasında bu durumu en doğru açıklayan D) Ekvatorda aşırı ısınan hava ile kutuplarda aşırı soğuyan hava nedeniyle yerküre üzerinde oluşan sıcaklık dağılışını dengelemektedir. Ekvatorda ısınan hava yükselir ve kutuplara doğru hareket ederken soğur, bu süreç kutuplardan ekvatoya doğru daha soğuk hava akışını da beraberinde getirir, bu da genel atmosfer sirkülasyonunu oluşturur. Bu süreçler, Hadley Hücresi, Ferrel Hücresi ve Kutup Hücresi gibi farklı atmosferik hücreler aracılığıyla gerçekleşir ve Dünya’nın iklim sisteminin temelini oluşturur.

7- Aşağıdakilerden hangisi yağışlı bölgelerden değildir?

A) Muson bölgesi
B) Orta Amerika
C) Ekvatoral bölge
D) Kutup bölgeleri
E) Orta Afrika’nın batı kıyıları

Cevap : D) Kutup bölgeleri

Yağışlı bölgeler, genellikle ekvatordaki sıcak ve nemli koşullar, orta enlemlerdeki denizel iklimler veya muson etkileri altındaki alanlardan kaynaklanır. Verilen seçeneklerde yağışlı bölgeler ve koşulları şöyle özetlenebilir:
A) Muson bölgesi: Musonlar, özellikle yaz aylarında Güney ve Güneydoğu Asya gibi bölgelerde yoğun yağışlar getiren mevsimsel rüzgarlardır. Bu bölgeler oldukça yağışlıdır.
B) Orta Amerika: Tropikal iklim koşullarına sahip olan Orta Amerika, yıl boyunca bol yağış alır, özellikle yaz aylarında tropikal fırtınalar ve kasırgalar nedeniyle.
C) Ekvatoral bölge: Ekvatoral iklim bütün yıl boyunca yüksek sıcaklık ve bol yağış ile karakterizedir.
E) Orta Afrika’nın batı kıyıları: Gulf Stream’in etkisi ve tropikal iklim koşulları nedeniyle bu bölgeler yıl boyunca bol yağış alır.
D) Kutup bölgeleri: Kutup bölgeleri, düşük sıcaklıklar nedeniyle atmosferin çok az nem tutabilmesi sebebiyle genellikle kurak bölgelerdir. Yağışlar genellikle kar şeklinde düşük miktarlarda olur.
Bu bilgilere dayanarak, yağışlı bölgelerden olmayan seçenek D) Kutup bölgeleri olarak belirlenebilir.

8- Atmosferdeki su buharının su damlacıklarına dönüşmesi olayına ne ad verilir?

A) Pus
B) Sis
C) Yoğunlaşma
D) Yağmur
E) Bulut

Cevap : C) Yoğunlaşma

Atmosferdeki su buharının su damlacıklarına dönüşmesi olayına “yoğunlaşma” denir. Bu süreç, havadaki su buharının soğuyarak sıvı hale gelmesiyle gerçekleşir ve genellikle soğuk bir yüzeye veya havada daha soğuk bir noktaya temas ettiğinde meydana gelir. Yoğunlaşma sonucunda oluşan su damlacıkları, sis, bulut veya çiy gibi farklı meteorolojik olayları oluşturabilir.
Bu nedenle, doğru cevap C) Yoğunlaşma’dır.

9- Aşağıdakilerden hangisi Akdeniz havzasında farklı hava kütlelerinin oluşmasının sebebi değildir?

A) İklim değişikliği
B) Hava kütlesinin karakteri
C) Dolaşım koşulları
D) Frontojenez
E) Basınç kuşakları

Cevap : A) İklim değişikliği

10- UNDP (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, 2007) raporuna göre kış mevsimi yağışlarında, Türkiye’nin hangi bölgelerinde azalma eğilimleri belirgindir?

A) İç bölgeler
B) Güneydoğu
C) Kuzeydoğu
D) Batı
E) 1000-2000 m. yükselti aralığındaki bölgeler

Cevap : D) Batı

11- Nemli koşullar nedeniyle gece sıcaklıklarının düşmediği yağış rejimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Orta enlem karasal
B) Ekvatoral
C) Musonal
D) Orta enlem denizel
E) Subtropikal

Cevap : C) Musonal

12- Yağışın alansal dağılışını göstermek için kullanılan haritalar aşağıdakilerden hangisidir?

A) İzobar
B) İzotop
C) İzohiyet
D) İzohips
E) İzoterm

Cevap : C) İzohiyet

13- Su döngüsündeki potansiyel değişimlerin sebebi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Barajlar
B) Kozmik ışınlar
C) Volkanlar
D) Güneş enerjisi
E) İklim değişikliği

Cevap : E) İklim değişikliği

Su döngüsünde meydana gelen potansiyel değişimler, bu döngünün çeşitli yönlerini etkileyebilir: buharlaşma, yoğunlaşma, yağış, yüzey akışı ve yer altı suları gibi. Bu değişimlerin sebepleri arasında çeşitli doğal ve insan kaynaklı faktörler bulunabilir. Verilen seçeneklere bakacak olursak:
A) Barajlar – Barajlar, suyun yüzey akışını ve depolanmasını doğrudan etkileyerek su döngüsünü değiştirebilir. Ancak, bu durum su döngüsünün bütününe direkt bir etki yapmaktan ziyade, lokal ölçekte etkili olur.
B) Kozmik ışınlar – Kozmik ışınlar, atmosferdeki parçacık etkileşimlerine etki edebilir ancak su döngüsü üzerinde doğrudan ve belirgin bir etkisi olduğuna dair bilimsel kanıt yoktur.
C) Volkanlar – Volkanlar, atmosfere büyük miktarda su buharı ve diğer gazları salarak yerel ve hatta küresel iklim üzerinde etkili olabilirler. Ancak, bu salımlar genellikle kısa süreli ve olaya özgüdür.
D) Güneş enerjisi – Güneş enerjisi, suyun buharlaşmasını sağlayan başlıca enerji kaynağıdır ve bu yönüyle su döngüsünün bir parçasıdır, ancak su döngüsündeki değişikliklerin nedeni değil, bir mekanizmasıdır.
E) İklim değişikliği – İklim değişikliği, sıcaklık artışları, yağış desenlerindeki değişiklikler ve buzulların erimesi gibi faktörlerle su döngüsünü etkileyebilir. İklim değişikliği, hem küresel hem de bölgesel su döngüsü değişikliklerinin en önemli sebeplerinden biridir.
Bu nedenlerden ötürü, su döngüsündeki potansiyel değişimlerin en kapsamlı sebebi, E) İklim değişikliği olarak kabul edilir.

14- Sürekli konveksiyonel yağışların görüldüğü yağış rejimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ekvatoral
B) Orta enlem karasal
C) Kutupsal
D) Subtropikal
E) Musonal

Cevap : A) Ekvatoral

15- Aşağıdakilerden hangisi suyun faz değişimi sırasında buz halinden sıvı haline dönüşü için gerekli olan kalori miktarını doğru olarak vermektedir?

A) 860
B) 60
C) 680
D) 600
E) 80

Cevap : E) 80

Suyun buz halinden sıvı haline dönüşmesi süreci, yani buzun erimesi için gerekli olan enerji miktarı, buzun özgül erime ısısı ile hesaplanır. Su buzunun özgül erime ısısı yaklaşık olarak 80 kalori/gram 80 kalori/gram değerindedir.

Klimatoloji (Basınç Rüzgâr Nem) Vize-Final Çıkmış Sorular

16- Yerşekillerinin etkisiyle hangi tür yağışlar oluşur?

A) Sağanak
B) Yamaç
C) Cephesel
D) Orografik
E) Sürekli

Cevap : D) Orografik

17- Aşağıdaki yerlerden hangisinde orografik sis görülme olasılığı yüksektir?

A) Tekirdağ
B) Samsun
C) Adana
D) Trabzon
E) İzmit

Cevap : D) Trabzon

18- Aşağıdakilerden hangisi yağışın dağılışının sınıflarından değildir?

A) Yağışlı
B) Yarı nemli
C) Nemli
D) Yarı yağışlı
E) Kurak

Cevap : D) Yarı yağışlı

19- Yağış miktarının yaz mevsiminde arttığı, kıyıdan içe gidildikçe azaldığı yağış rejimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ekvatoral
B) Orta enlem denizel
C) Kutupsal
D) Orta enlem karasal
E) Musonal

Cevap : D) Orta enlem karasal

20- Aşağıdakilerden hangisi yağış rejimlerinin tespiti için kullanılan verilerden değildir?

A) Aylık toplam yağışlar
B) Haftalık toplam yağışlar
C) Uzun yıllar yağış ortalamaları
D) Mevsimsel yağış ortalamaları
E) Yıllık toplam yağışlar

Cevap : B) Haftalık toplam yağışlar

21- Bütün yıl yağışlı olan ve yağış miktarı açısından aylar arası fark olmayan yağış rejimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Musonal
B) Orta enlem karasal
C) Kutupsal
D) Subtropikal
E) Orta enlem denizel

Cevap : E) Orta enlem denizel

22- Yağış ölçümü yapılan meteorolojik alet aşağıdakilerden hangisidir?

A) Helyograf
B) Plüviyometre
C) Aktinograf
D) Barograf
E) Termometre

Cevap : B) Plüviyometre

Yağış ölçümleri diğer meteorolojik elemanlar gibi belli periyodik zaman çizelgesinde yapılmaktadır. Yağış ölçümleri rasat parklarındaki “plüviyometre”ler ile yapılmaktadır. Plüviyometreler dar uzun silindirik bir yapıda olup, içine düşen yağışların ağırlığını ölçmek suretiyle çalışmaktadırlar.

23- Aşağıdakilerden hangisi az yağışlı bölgelerden değildir?

A) Subtropikal basınç alanları
B) Orta Asya
C) Kuzey Afrika
D) Kutup bölgeleri
E) Ekvatoral bölge

Cevap : E) Ekvatoral bölge

24- Sonbaharda Türkiye’nin en çok yağış alan bölgesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Marmara
B) Karadeniz
C) Akdeniz
D) İç Anadolu
E) Ege

Cevap : B) Karadeniz

25- Genel atmosfer dolaşımının oluşumuna etki eden faktör aşağıdakilerden hangisidir?

A) Atmosfere salınan gazlar
B) Radyasyon
C) Güneş enerjisi
D) Termodinamik değişimler
E) Küresel enerji farkı

Cevap : E) Küresel enerji farkı

Genel atmosfer dolaşımı genel olarak küresel ölçekteki enerji farkından oluşur. Yerkürenin şekli nedeniyle Ekvator ve çevresi, yıl içinde kutup bölgelerinden fazla enerji alır ve genel dolaşım bu bölgeler arasındaki enerji bilançosu farkına bağlı olarak gelişir.

26- Gelecek yıllarda yağışlardaki değişkenlikten dolayı Akdeniz havzası ve Güney Avrupa ülkelerinde yağışların değişimi nasıl olacaktır?

A) Bol yağışlı ya da artış eğilimi
B) Yarı nemli
C) Bol nemlilik
D) Hiç yağış almayacak.
E) Az yağışlı ya da azalma eğilimi

Cevap : E) Az yağışlı ya da azalma eğilimi

27- Türkiye, subtropikal karaların batı kıyılarında oluşan hangi makroklima alanı içindedir?

A) Karadeniz
B) Denizel
C) Ekvatoral
D) Akdeniz
E) Karasal

Cevap : D) Akdeniz

Türkiye, subtropikal karalarının batı kıyılarında oluşan Akdeniz makrokliması alanı içindedir. Genel olarak yazın tropikal kökenli hava akımlarının, kışın polar kökenli hava akımlarının etkisi altındadır. Türkiye üzerinde oluşan yere yakın hava akımları, kış mevsiminde Sibirya antisiklonu, polar cephe depresyonları ve Akdeniz depresyonlarıdır.

28- Bir alanda yağış miktarının azlığı ya da çokluğu genellikle aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?

A) Bakıya
B) Yükseltiye
C) Mevsime
D) Hava kütlesine
E) Okyanusa kıyı olmaya

Cevap : D) Hava kütlesine

29- Su buharı atmosfere aşağıdakilerden hangisiyle taşınır?

A) Buharlaşma – Sızma
B) Buharlaşma – Terleme
C) Terleme – Sızma
D) Buharlaşma – Yoğunlaşma
E) Süblimleşme – Terleme

Cevap : D) Buharlaşma – Yoğunlaşma

30- Basınç haritalarına verilen genel isim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) İzobar
B) İzotop
C) İzohiyet
D) İzohips
E) İzoterm

Cevap : A) İzobar