Çevre Sağlığı Ünite-2

Giriş

Çevresel kirlilik, doğal çevrenin kimyasal maddeler, fiziksel faktörler veya biyolojik ajanlar tarafından kirletilmesi sonucunda meydana gelir. Bu kirlilik insan sağlığına, ekosistemlere ve gezegenin genel dengesine zarar verebilir. Kişisel hijyen ise, bireylerin kendilerini hastalıklardan korumak için uyguladığı temizlik pratikleridir. Bu iki konu, modern dünyada sağlığı koruma ve hastalıkları önleme çabalarında merkezi bir yer tutmaktadır.

Çevresel Kirlilik Kaynakları

Çevresel kirliliğin birçok kaynağı vardır ve bunlar doğal kaynaklar ve insan etkinlikleri tarafından oluşturulan antropojenik kaynaklar olarak ikiye ayrılır. Doğal kaynaklar, volkanik patlamalar ve orman yangınları gibi olayları içerirken, antropojenik kaynaklar arasında fabrikaların emisyonları, araç egzozları ve kimyasal atıklar yer alır. Çevresel kirlilik; hava, su, toprak ve gürültü olmak üzere dört ana kategoriye ayrılır:

Hava kirliliği

sanayi tesisleri, motorlu taşıtlar ve enerji üretimi gibi faaliyetlerden kaynaklanan zararlı gazların atmosfere salınmasıyla ortaya çıkar.

Su kirliliği

kimyasal atıkların, tarımsal gübrelerin ve evsel atıkların su yollarına karışması sonucunda sucul ekosistemleri tehdit eder.

Toprak kirliliği

tarım kimyasalları, sanayi atıkları ve çöp depolama gibi unsurlar nedeniyle meydana gelir ve toprak kalitesini azaltır.

Gürültü kirliliği

endüstriyel ve inşaat faaliyetleri, trafik ve hatta yüksek sesli müzik gibi kaynaklardan kaynaklanabilir ve insan sağlığı üzerinde stres ve işitme kaybı gibi olumsuz etkiler yaratabilir.

Kişisel Hijyen

Kişisel hijyen, bireylerin sağlığını korumak ve hastalıklardan korunmak için uyguladığı temizlik ve bakım rutinlerini ifade eder. Temiz ve düzenli bir vücut, hastalık yapıcı mikroorganizmaların üremesini ve yayılmasını önler. Kişisel hijyen uygulamaları arasında düzenli el yıkama, duş alma, diş fırçalama ve temiz giysiler giyme bulunur. Bu uygulamalar, özellikle bulaşıcı hastalıkların önlenmesinde kritik bir rol oynar.

El Yıkama:

Ellerin düzenli olarak sabun ve su ile yıkanması, birçok bulaşıcı hastalığın yayılmasını önleyebilir. Özellikle yemekten önce ve tuvalet kullanımından sonra el yıkamak, ishal ve solunum yolu hastalıkları gibi hastalıkların azaltılmasında etkilidir.

Ağız ve Diş Sağlığı:

Düzenli diş fırçalama ve diş ipi kullanımı, ağız sağlığını korumak ve diş çürüklerini önlemek için önemlidir.

Kişisel Bakım:

Düzenli banyo yapmak ve temiz giysiler giymek, vücut hijyenini sürdürmek ve kötü kokuların yanı sıra cilt enfeksiyonlarını önlemek için gereklidir

Sonuç

Çevresel kirlilik ve kişisel hijyen, toplum sağlığını korumak ve iyileştirmek için ele alınması gereken iki önemli konudur. Çevresel kirliliği azaltmak için sürdürülebilir uygulamaların teşvik edilmesi ve kişisel hijyen alışkanlıklarının geliştirilmesi, sağlıklı bir toplum yaratma çabalarında merkezi bir role sahiptir. Gelecekte, bu konular üzerine yapılan araştırmalar ve geliştirilen politikalar, daha temiz bir çevre ve daha sağlıklı bir nüfus yaratma hedefine ulaşmada kilit öneme sahip olacaktır.

1- Aşağıdakilerden hangisi doğal kirlilik türlerinden biridir?

A) Toprak kirliliği
B) Hava kirliliği
C) Su kirliliği
D) Kuraklık
E) Gıda kirliliği

Cevap : D) Kuraklık

Doğal kirlilik türlerinden biri D) Kuraklık’tır. Kuraklık, çevresel bir olay olarak, su kaynaklarının azalmasına ve dolayısıyla su kalitesinin düşmesine yol açabilir. Bu durum, su ekosistemlerinde ve kullanılabilir su miktarında doğal bir kirlilik veya dengesizlik yaratarak, hem insanlar hem de diğer canlılar için risk oluşturabilir.

2- Aşağıdakilerden hangisi insan kaynaklı kirlilik türlerinden biri değildir?

A) Siklonlar
B) Toprak kirliliği
C) Hava kirliliği
D) Su kirliliği
E) Gıda kirliliği

Cevap : A) Siklonlar

İnsan kaynaklı kirlilik türlerinden biri olmayan seçenek A) Siklonlar’dır. Siklonlar, doğal iklim olaylarıdır ve insan faaliyetleri tarafından doğrudan üretilmezler, bu yüzden insan kaynaklı bir kirlilik türü olarak kabul edilmezler. Diğer seçenekler ise çeşitli insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan kirlilik türleridir.

3- Aşağıdaki hangi kirlilik türü “ısının çevreye salınması” ile açıklanabilir?

A) Hava Kirliliği
B) Toprak kirliliği
C) Termik Kirlilik
D) Su kirliliği
E) Gıda kirliliği

Cevap : C) Termik Kirlilik

“Isının çevreye salınması” ile açıklanabilen kirlilik türü C) Termik Kirlilik’tir. Termik kirlilik, su kaynaklarına sanayi tesisleri gibi kaynaklardan sıcak suyun veya ısı enerjisinin bırakılması sonucunda ortaya çıkar. Bu süreç ekosistemlerdeki sıcaklık dengesini bozarak sucul yaşamı olumsuz etkileyebilir.

4- Aşağıdaki hangi kirlilik türü “çevrede radyoaktif maddelerin varlığı” ile açıklanabilir?

A) Hava Kirliliği
B) Toprak kirliliği
C) Termik Kirlilik
D) Su kirliliği
E) Radyoaktif kirliliği

Cevap : E) Radyoaktif kirliliği

“Çevrede radyoaktif maddelerin varlığı” ile açıklanabilen kirlilik türü E) Radyoaktif kirliliği’dir. Radyoaktif kirlilik, radyoaktif maddelerin çevreye salınması sonucu ortaya çıkar ve bu maddelerin hava, su veya toprakta birikmesiyle insan sağlığına ve çevreye ciddi zararlar verebilir.

5- Aşağıdakilerden hangisi “Atık optimizasyonu ilkesi” içerisinde yer almaz?

A) Atık üretmeyin
B) Atıkları kontrol edin
C) Atık oluşumunu olabildiğince azaltın
D) Atık oluşumunu en aza indirin
E) Atık oluşmamasını sağlayın

Cevap : B) Atıkları kontrol edin

6- Atık optimizasyonunda uygulanan kaç “R” kuralı vardır?

A) İki
B) Bir
C) Üç
D) Dört
E) Beş

Cevap : C) Üç

Atık optimizasyonunda uygulanan üç “R” kuralı vardır. Bunlar:

(I) Azalt (Reduction)

(II) Yeniden Kullan (Reuse) ve

(III) Kurtar (Recovery) dır.

7- Atık yönetimi seçeneklerinde, en çok arzu edilen uygulama hangisidir?

A) Azalt (Reduction)
B) Yeniden Kullan (Reuse)
C) Kurtar (Recovery)
D) Yak
E) Depola

Cevap : A) Azalt (Reduction)

Atık yönetimi seçeneklerinde, en çok arzu edilen uygulama “Azalt (Reduction)”dır. Bu yaklaşım, atık yönetiminin en üst basamağında yer alır ve atık oluşumunu baştan önlemeye yönelik stratejileri içerir. Azaltma stratejisi, kaynak kullanımını en aza indirgeyerek ve atık üretimini azaltarak çevresel etkiyi minimize eder. Bu yöntem, atık yönetim hiyerarşisinde en sürdürülebilir yaklaşım olarak kabul edilir ve çevresel maliyetleri en aza indirger. Dolayısıyla doğru yanıt A) Azalt (Reduction)’dır.

8- Atık yönetimi seçeneklerinde, en az arzu edilen uygulama hangisidir?

A) Azalt (Reduction)
B) Yeniden Kullan (Reuse)
C) Kurtar (Recovery)
D) Yak
E) Depola

Cevap : C) Kurtar (Recovery)

9- “Atık veya kirlilik üreten veya üreten kişi veya kuruluşları, herhangi bir insan veya ekolojik zarardan sorumlu” olarak tanımlayan çevresel ilke aşağıdakilerden hangisidir?

A) Önleme ilkesi
B) Kirleten öder ilkesi
C) Bakım görevi ilkesi
D) Deşarj ilkesi
E) Emisyon izni

Cevap : B) Kirleten öder ilkesi

“Atık veya kirlilik üreten veya üreten kişi veya kuruluşları, herhangi bir insan veya ekolojik zarardan sorumlu” olarak tanımlayan çevresel ilke “Kirleten öder ilkesi”dir. Bu ilke, çevresel kirliliğe neden olanların, bu kirliliğin yol açtığı zararları gidermek ve çevresel restorasyon maliyetlerini karşılamak üzere mali sorumluluk taşımalarını gerektirir. Dolayısıyla doğru yanıt B) Kirleten öder ilkesi’dir.

10- “Bir atık üreticisi, atıklarını uygun şekilde kullanmak için vatandaşlığa ve etik yükümlülüğe sahiptir” ifadesi aşağıdaki hangi çevresel ilke ile açıklanabilir?

A) Önleme ilkesi
B) Kirleten öder ilkesi
C) Bakım görevi ilkesi
D) Deşarj ilkesi
E) Emisyon izni

Cevap : C) Bakım görevi ilkesi

“Bir atık üreticisi, atıklarını uygun şekilde kullanmak için vatandaşlığa ve etik yükümlülüğe sahiptir” ifadesi “Bakım görevi ilkesi” ile açıklanabilir. Bu ilke, bireylerin ve organizasyonların çevreyi koruma ve sürdürülebilir kullanma sorumluluğuna vurgu yapar. Bakım görevi ilkesi, atık üreticilerinin atıklarını sorumlu bir şekilde yönetme ve çevresel zararı en aza indirme yükümlülüğünü içerir. Dolayısıyla doğru yanıt C) Bakım görevi ilkesi’dir.