Politik Ekonomi

Politik Ekonomi: Geniş Bir Bakış

Giriş

Politik ekonomi, devletin ekonomi üzerindeki rolünü, ekonomik politikaların oluşturulması ve uygulanmasında yer alan aktörlerin etkileşimlerini inceleyen bir disiplindir. Bu alan, özellikle açıköğretim fakültesi öğrencileri için, siyaset bilimi ve kamu yönetimi ile siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler programlarının temel taşlarından biridir. Bu makale, politik ekonominin temel kavramlarını ve teorilerini, özellikle genişletici maliye politikaları, bütçe açıklarının finansmanı, Keynesyen ve Monetarist okullar, Mundell-Fleming modeli, Ricardo-Barro hipotezi gibi konuları ele alarak açıklayacaktır. Amacımız, öğrencilere bu konularda derinlemesine bir anlayış sağlamak ve onları ilgili sınav sorularını başarıyla çözebilecekleri bir noktaya getirmektir.

Genişletici Maliye Politikaları ve Bütçe Finansmanı

Genişletici maliye politikası, hükümetin ekonomik aktiviteyi canlandırmak amacıyla kamu harcamalarını artırması veya vergileri azaltmasıdır. Bu politikalar, özellikle durgunluk dönemlerinde ekonomik büyümeyi teşvik etmek için kullanılır. Bütçe açıklarının finansmanı ise vergilerin artırılması, borçlanma ve para basma yollarıyla gerçekleştirilir. Bu yöntemler, hükümetin kısa vadeli ekonomik hedeflerine ulaşmasını sağlarken, uzun vadeli makroekonomik dengeler üzerinde de etkili olabilir.

Keynesyen ve Monetarist Yaklaşımlar

Keynesyen ekonomi, toplam talebin ekonomik aktivite üzerindeki etkisini vurgular ve hükümet müdahalesini ekonomik dengesizliklerin düzeltilmesinde kritik bir araç olarak görür. Örneğin, Keynesyenler para talebi eğrisinin negatif eğimli olduğunu ve likidite tuzağı durumunda para politikasının etkisiz kalabileceğini öne sürer. Monetaristler ise para arzının ekonomik aktivite üzerindeki etkilerine odaklanır ve genişletici para politikalarının uzun vadede yalnızca enflasyonu artıracağını savunur. Bu nedenle, Monetarist okul, para arzının ekonomik büyümeye paralel olarak artırılmasını önerir.

Mundell-Fleming Modeli ve Ricardo-Barro Hipotezi

Mundell-Fleming modeli, açık bir ekonomide para ve maliye politikalarının etkilerini analiz eder. Model, sabit döviz kuru altında kamu harcamalarının artışının nasıl hem iç hem de dış dengeleri etkileyebileceğini gösterir. Ricardo-Barro hipotezi ise, hükümetin borçlanma yoluyla finanse ettiği harcamaların, tüketiciler tarafından gelecekteki vergi artışları olarak algılanacağını ve bu nedenle tüketim yerine tasarrufa yöneleceklerini öne sürer. Bu hipotez, maliye politikasının etkinliği üzerine önemli bir eleştiri getirir.

Sonuç

Politik ekonomi, ekonomik politikaların oluşturulması ve uygulanmasını çevreleyen karmaşık etkileşimleri anlamak için kritik bir disiplindir. Genişletici maliye politikaları, bütçe açıklarının finansmanı, Keynesyen ve Monetarist teoriler, Mundell-Fleming modeli ve Ricardo-Barro hipotezi gibi konular, bu alanda temel öneme sahiptir. Açıköğretim fakültesi öğrencileri için, bu konuların derinlemesine anlaşılması, sınavlarda başarılı olmanın yanı sıra, ekonomik olayları analiz etme ve değerlendirme yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olacaktır. Bu makalenin, öğrencilere politik ekonomi alanında sağlam bir temel oluşturmalarında yardımcı olması umulmaktadır

1. Hükümetin kamu harcamalarını artırarak piyasadaki toplam iktisadi aktiviteyi artırması aşağıdaki politikalardan hangisine örnektir?

A) Genişletici maliye politikası
B) Daraltıcı para politikası
C) Daraltıcı maliye politikası
D) Genişletici para politikası
E) Heterodoks politika

Cevap : A) Genişletici maliye politikası

2. I. Vergileri artırmak
II. Borçlanmak
III. Para basmak
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri bütçe açıklarını finanse etmenin yolları arasındadır?

A) II ve III
B) Yalnız I
C) I ve III
D) I, II ve III
E) I ve II

Cevap : D) I, II ve III

3. Keynesyen Okulda para piyasası dengesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Para arzı artarsa para arzı eğrisi sağa kayar.
B) Para arzı düşey eksene paralel bir doğru şeklindedir.
C) Para talebi eğrisi pozitif eğimlidir.
D) Para talebi artarsa para talebi eğrisi sağa kayar.
E) Para arzı artarsa denge faiz oranı azalır.

Cevap : C) Para talebi eğrisi pozitif eğimlidir.

4. Aşağıdakilerden hangisi Yeni Klasik Okulun temsilcilerinden değildir?

A) Robert Lucas
B) Neil Wallece
C) Milton Friedman
D) John Muth
E) Thomas Sargent

Cevap : C) Milton Friedman

5. Mundell – Fleming Modelinde ekonominin makroekonomik dengede olduğu durum ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Sermaye hareketliliğinin durumu BP eğrisinin konumunu belirler.
B) IS-LM dengesi iç dengeyi temsil eder.
C) IS-LM-BP dengesi makroekonomik dengeyi temsil eder.
D) BP eğrisi dış dengeyi temsil eder.
E) BP eğrisinin sağındaki noktalarda ödemeler bilançosu dengededir.

Cevap : E) BP eğrisinin sağındaki noktalarda ödemeler bilançosu dengededir.

6. Hükümetler genişletici maliye politikalarını uygularken aşağıdakilerden hangisini amaçlamazlar?

A) Toplam iktisadi aktiviteyi artırmak
B) Döviz kurunu düşürmek
C) Üretimi teşvik etmek
D) İstihdamı artırmak
E) İşsizlik oranını azaltmak

Cevap : B) Döviz kurunu düşürmek

7. Vergi indirimleri veya borçlanma yoluyla yapılan kamu harcamaları ileride vergi artışlarına sebep olacaktır ve bu durum tüketiciler tarafından bilinmektedir. Tüketiciler ilerideki vergi artışları için şimdiden tasarruflarını artırırlar.
Yukarıda açıklaması yapılan hipotez aşağıdakilerden hangisidir?

A) Envanter Para Talebi Hipotezi
B) Hysterisis Hipotezi
C) Hoş Olmayan Monetarist Aritmetik Hipotezi
D) Nispi Gelir Hipotezi
E) Ricardo-Barro Hipotezi

Cevap : E) Ricardo-Barro Hipotezi

8. Ekonominin Likidite Tuzağına düşmesi için oluşması gereken şartlar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Para talebi eğrisinin eğiminin sonsuz, esnekliğinin sıfır olması
B) Para arzı eğrisinin pozitif eğimli, esnekliğinin sıfır olması
C) Para arzı eğrisinin negatif eğimli, esnekliğinin sonsuz olması
D) Para talebi eğrisinin negatif eğimli, esnekliğinin sıfır olması
E) Para talebi eğrisinin eğiminin sıfır, esnekliğinin sonsuz olması

Cevap : E) Para talebi eğrisinin eğiminin sıfır, esnekliğinin sonsuz olması

9. Sınırlı sermaye hareketliliği ve esnek kur rejimi geçerli olan bir ekonomide TCMB’nin piyasadan tahvil satın alması durumu aşağıdaki sonuçlardan hangisini doğurur?

A) Faiz oranı azalırken toplam hasıla değişmez.
B) Faiz oranı artarken toplam hasıla değişmez.
C) Hem faiz oranı hem de toplam hasıla artar.
D) Faiz oranı azalırken toplam hasıla artar.
E) Faiz oranı değişmezken toplam hasıla azalır.

Cevap : D) Faiz oranı azalırken toplam hasıla artar.

10. Tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru rejiminin var olduğu bir ekonomide kamu harcamalarında artışın yaşanması aşağıdaki hangi sonucu doğurur?

A) Hem IS hem de LM eğrisi sağa kayar.
B) IS eğrisi sola kayarken LM eğrisinin konumu değişmez.
C) IS eğrisinin konumu değişmezken LM eğrisi sağa kayar.
D) Hem IS hem de LM eğrisi sola kayar.
E) Her iki eğri de eski konumuna geri döner.

Cevap : A) Hem IS hem de LM eğrisi sağa kayar.

11. Klasik Okulda tasarruflar ile yatırımların eşitliğini ifade eden denge aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tam rekabet dengesi
B) Arz – talep dengesi
C) Para piyasası dengesi
D) Emek piyasası dengesi
E) Mal piyasası dengesi

Cevap : E) Mal piyasası dengesi

12. I. Devletin ekonomiye yaptığı müdahaleler ekonomiyi ancak kısa dönemde doğal hâsıla düzeyinin üzerine çıkarabilir.
II. Devletin ekonomiye yaptığı müdahaleler işsizlik oranını ancak kısa dönemde NAIRU’nun altına düşürebilir.
III. Devletin ekonomiye yaptığı müdahaleler uzun dönemde ekonomiyi doğal hasıla düzeyinin üzerine çıkaramazken, işsizliği de NAIRU’nun altına düşüremez.
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri Enflasyonu Artırmayan İşsizlik Oranı bakımından doğru kabul edilir?

A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I, II ve III
D) I ve II
E) I ve III

Cevap : C) I, II ve III

13. I. Uzun dönemde işsizlik ile enflasyon arasında bir değiş-tokuş bulunmamaktadır.
II. Parasal genişlemeler sonucunda kısa dönemde hem işsizlik hem de enflasyon oranı azalmaktadır.
III. Parasal genişlemeler sonucunda uzun dönemde işsizlik doğal işsizlik oranına dönmekte ancak enflasyon oranı düşmemektedir.
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri Monetarist Phillips Eğrisi analizi için doğrudur?

A) I ve II
B) I ve III
C) Yalnız I
D) II ve III
E) Yalnız II

Cevap : B) I ve III

14. Aşağıdakilerden hangisi genişletici maliye politikasına örnek olarak verilemez?

A) Transfer ödemelerinin azaltılması
B) Kamu harcamalarının artırılması
C) Vergi oranlarının azaltılması
D) Bazı vergilerin tamamen kaldırılması
E) Transfer ödemelerinin artırılması

Cevap : A) Transfer ödemelerinin azaltılması

15. Monetarist Okula göre genişletici para politikası uzun dönemde sadece fiyatlar genel seviyesinin artmasına yol açmaktadır. Bu nedenle Monetarist Okul para arzının bir kurala göre artırılmasını önermektedir. Bu kural aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ekonomi reel olarak hangi oranda büyümüş ise para arzı da aynı oranda artmalıdır.
B) Ekonomi nominal olarak hangi oranda büyümüş ise para arzı da aynı oranda azalmalıdır.
C) Ekonomi nominal olarak hangi oranda büyümüş ise para arzı da aynı oranda artmalıdır.
D) Ekonomi reel olarak hangi oranda büyümüş ise para talebi de aynı oranda artmalıdır.
E) Ekonomi reel olarak hangi oranda büyümüş ise para arzı da aynı oranda azalmalıdır.

Cevap : A) Ekonomi reel olarak hangi oranda büyümüş ise para arzı da aynı oranda artmalıdır.

16. Hükümetler karar alırken oy maksimizasyonu, seçmenler fayda maksimizasyonu, baskı grupları ise rant maksimizasyonu yapmaya çalışırlar. Bu durumda makro iktisadi karar alma süreçlerinde politika yapıcıların popülist davranışları gündeme gelir. Bu gibi olumsuz durumlara karşı makro iktisadi karar alma süreçlerinin hukuksal bir çerçeve ile sınırlandırılmasını öneren iktisadi anlayış türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yeni Klasik Okul
B) Yeni Keynesyen Okul
C) Post-Keynesyen İktisat
D) Anayasal İktisat
E) Arz Yanlı İktisat

Cevap : D) Anayasal İktisat

17. Klasik Okulda tüketim ve tasarrufun temel belirleyicisi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fiyatlar genel düzeyi
B) Öngörülmeyen politikalar
C) Ücret düzeyi
D) Reel faiz oranı
E) Öngörülen politikalar

Cevap : D) Reel faiz oranı

18. Yeni Klasik AS-AD Modelinde sürpriz parasal genişleme sonucunda ekonomide uzun dönemde ortaya çıkan etki aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hem işsizlik oranı hem de fiyatlar genel seviyesinde azalış görülür.
B) Sadece fiyatlar genel seviyesinde artış görülür.
C) Sadece fiyatlar genel seviyesinde azalış görülür.
D) Hem işsizlik oranı hem de fiyatlar genel seviyesinde artış görülür.
E) Sadece işsizlik oranında artış görülür.

Cevap : B) Sadece fiyatlar genel seviyesinde artış görülür.

19. I. Bütçe açığı anlayışına dayanır.
II. Kamu harcamalarına dayanan genişletici maliye politikaları olumsuz etki yaratır.
III. Hükümetin borçlanması piyasada faizleri artırarak dışlama etkisi ortaya çıkarır.
IV. Üretimi genişletmek için vergi indirimleri yoluna gidilebilir.
Yukarıda verilenlerden hangileri Arz Yanlı İktisadın görüşlerini yansıtır?

A) I, III ve IV
B) I ve II
C) II, III ve IV
D) I, II ve III
E) I ve III

Cevap : C) II, III ve IV

20. Bir devletin ekonomideki rolünü inceleyen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mikro İktisat
B) Politik İktisat
C) Maliye Politikası
D) İktisat Politikası
E) Para Politikası

Cevap : B) Politik İktisat