Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
1.Unite özeti |
| Oyun, farklı disiplinler hatta aynı disiplin içinde farklı bakış açılarıyla tanımlanabilecek bir etkinlik ve yöntemdir. |
| İbn-i Sina (980-1037), oyunu çocuk için bir ihtiyaç olarak tanımlamış ve bu ihtiyacın en iyi şekilde karşılanması gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca çocuğun sosyalleşmesi için oyunu önemli bir araç olarak görmüştür. |
| Gazali (1058-1111), oyunu çocukların çalışmalardan bıkmaması, eski dinçliğini kazanması, enerjisini yenilemesi ve belleğini tazelemesi için kullanabileceği çok önemli bir araç olarak tanımlamıştır. |
| Montaigne (1533-1592) ise oyunu, çocukların en gerçek uğraşı alanı olarak tanımlamıştır. |
| Locke (1632-1704), oyunu içgüdüsel bir etkinlik olarak tanımlayarak derslerin daha çekici hâle getirilebilmesi için çocukluk yıllarında oyundan faydalanılması gerektiğini belirtmiştir. |
| Rousseau (1712-1778), oyunu çocuğun doğal bir yöntemi ve hakkı olarak tanımlayarak çocuklara sevgi ile yaklaşılmasını, oyun oynamalarına ve eğlenmelerine izin verilmesini öğütlemiştir. |
| Yakın çağlarda oyun ile ilgili düşüncelerdeki değişim göze çarpmaktadır. |
Frobel (1782-1852), oyunu yaşamın çekirdeği olarak niteleyerek bireyin en güzel ve en olumlu yönlerini ortaya çıkaran etkinlikler olarak tanımlamıştır.
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| Lazarus (1849-1887), oyunu kendiliğinden ortaya çıkan, hedefi olmayan, mutluluk getiren serbest etkinlik olarak ifade etmiştir. |
| Freud (1856-1939), oyuna işlevsel bir anlam yükleyerek; bireyin korkuları ve sosyal çatışmaları ile baş etmesine yardımcı olan, olgunlaşmasını ve öz benliğini bulmasını sağlayan etkinlikler olarak görmüştür. |
| Montessori (1870-1952), oyunu çocuğun işi olarak tanımlarken |
| Vygotsky (1896-1934) ise oyunun toplumsal karakteri üzerinde durarak her zaman toplumsal ve sembolik bir etkinlik olarak tanımlamıştır. |
| Piaget (1896-1980) ise bilişsel gelişimi odağa alarak yaptığı tanımda, oyunu çevreden gelen uyaranları algılama ve özümleme yoluyla bilişsel dengeyi tekrar sağlama süreci olarak görmüştür. Bu tanımlamalardan anlaşılabileceği gibi oyuna bakışta çocuğun lehine bir eğilim söz konusudur. |
| Günümüzde yapılan birçok tanımda birbirini tekrar eden yönler olsa da farklı bakış açıları öğrenme süreçlerine zenginlik katacaktır. Bunlardan birinde oyun, bir veya birden fazla kişinin belli kurallar içinde zihnî, bedenî, ahlaki güçlerini geliştirmek amacıyla yaptıkları eğlence türü hareketler olarak tanımlanmıştır |
| Başka bir tanımda oyun, yaşamın ihtiyaçlarının ötesinde hatta onu aşan ve eylemlere anlam katan bağımsız bir unsur olarak ifade edilmiştir (Huizinga, 2010). |
Diğer bir tanımda Çakmak ve Elibol (2011), oyunu belli bir amaca yönelik olan veya olmayan, kurallı veya kuralsız olarak uygulanabilen, her durumda çocuğun isteyerek katıldığı bilişsel, fiziksel, dil, sosyal-duygusal gelişimin temeli olan, çocuk için etkin bir öğrenme durumu şeklinde ifade etmiştir.
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| Erken çocukluk eğitimi dikkate alındığında bütüncül bir oyun tanımı yapmak oldukça zordur. Çünkü hedef kitlenin hayatında hem resmî hem de gayriresmî olarak kullanılabilen ve tüm gelişim alanlarını destekleyen böylesine bir kavramın tüm yönlerinin tek bir tanıma sığdırılması güçtür. |
| Farklı söylemlere rağmen özellikle erken çocukluk dönemi açısından oyun: “Çocuğun tüm gelişim alanlarına doğrudan veya dolaylı olarak katkı sağlayan; amaçlı veya amaçsız, kurallı veya kuralsız, gerçek veya model materyallerle olduğu gibi materyalsiz de gerçekleştirilebilen, serbest veya yapılandırılmış bir ortam ve süreye sahip olabilecek her şartta gönüllü katılım ve eğlencenin olduğu öğrenmeye dayalı yaşam biçimi” olarak tanımlanabilir. |
| Aşağıda farklı açılardan yapılmış tanımlamalarda oyunun çocuğun hayatı açısından önemi vurgulanmıştırOyun, çocuğun uzmanlık alanıdır. Oyun problem çözmek için fırsattır. Oyun bir çocukluk ve insanlık hakkıdır. Oyun sağlıktır; bedeni, zihni ve ruhu besler. Oyun özgürlüklerin yaşandığı barış ortamıdır. Oyun evrensel, bireysel ve bağlamsal bir süreçtir. Oyun çocukların birbirinden, çevrelerinden yararlanma şansıdır. Oyun çocuğun kendini keşfetme ve geliştirme süreci ve eylemidir. Oyun yaratıcılığın kaynağı ve çocuğun seçimlerinin ve kararlarının somut ifadesidir. Oyun gelişimin kendisi aynı zamanda da gelişimin destekleyicisidir. Sarmal bir güçtür. Oyun; yaşamı güvenli, anlamlı ve keyifli kılmak için doğal ve yapılandırılmış ortamlarda ortaya çıkan ciddi bir iş ve eylemdir. Oyun |
| Alanyazındaki birçok tanımın yanında bu tanımların içinde barındırdığı ortak ifadelere de şu şekilde yer verilebilir. |
| Bebekler veya çocukların oyun yoluyla tüm gelişim alanları doğrudan veya dolaylı olarak desteklenir. |
| Oyunda mantıklı bir amaç olduğu gibi sadece oynayanın ifade edebildiği bir durum da olabilir. |
| Oyun sonuçtan çok sürece odaklanan faaliyetlerden oluşur. |
| Bebekler veya çocuklar istekleri doğrultusunda oyun kurar veya oyuna dahil olurlar ve devam ederler. |
| Oyunda kullanılan tüm nesne, durum, duygu, olay ve algılar kişiseldir; bunlar gerçek veya gerçeküstü olabilir, sınırlandırılamaz. |
| Oyunda her şartta haz ve doyum esastır ayrıca hem eğlencenin hem de öğrenmenin gerçekleştiği oyun eğitim açısından çok önemlidir. |
| Bir etkinliğin oyun olarak tanımlanabilmesi için; içsel güdülenme, serbest seçim, eğlence ve olumlu duygulanım, gerçeğe uygunsuzluk ve ürün yerine süreç gibi özelliklere sahip olması gerektiği belirtilmiştir Burada çocuklar ile oyun arasındaki ilişkinin idealize edildiği söylenebilir. Oysa çocuklara sunulan ortamların kalites(izliğ)inin oyunun haz ve gelişime katkı düzeyini her zaman farklılaştırdığı söylenebilir. Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
|
| Oyun ile İlişkili Kavramlar Oyun, pek çok disiplin ve kavramla doğrudan ve dolaylı olarak etkileşim hâlindedir. Bununla birlikte eğitim bilimleri ve psikoloji ile ilgili keşif, taklit, gelişim, devinim, öğrenme, yaratıcılık ve manipülasyon kavramları bu kısımda ele alınacaktır. |
| Keşif Birey tarafından var olduğu bilinmeyen bir şeyin ortaya çıkarılması durumudur. Çocuklar bebeklikten itibaren her şeyine yabancı oldukları dünyada canlı-cansız tüm varlıkları oyun yoluyla keşfederler. Çocuklar yetişkinlerin çok basit olarak gördükleri birçok şeyi saatlerce gözlemleyerek ayrıntılı bir şekilde keşfedebilirler. |
| 2. Taklit Taklit, canlı veya cansız belli bir örneğe benzemeye veya benzetmeye çalışma, öykünme anlamlarına gelen durumsal bir kavramdır. Çocuklar belirli yaşlarda çevresinden başlayarak birçok şeyi taklit etme eğilimindedir. Bunu da genellikle oyun aracılığı ile yaparlar. Huizinga’nın (1872-1945) oyuna atfettiği değerden yola çıkılarak bireyin taklit yoluyla hayatı ve dünyayı yorumlama biçimini oyunun içinden çıkardığı söylenebilir.Çocuk hayatın tüm yönleriyle ilgili taklidî oyunlar oynayabilir. |
| 3 Gelişim Oyun tüm gelişim alanlarına bütüncül bir şekilde etki eden bir faaliyettir. Bilişsel, dil, motor, sosyal, duygusal gibi tüm gelişim alanlarına yönelik gerçekleştirilen özellikle tekrar hâlindeki hareketler oyun sürecinde sıklıkla ortaya çıkar.Çocuğun oyun sürecinde yaptığı basit hareketlerden olan adım atışı, hoplaması, zıplaması motor gelişime; konuşması, şarkı söylemesi, sayışması dil gelişimine; soru sorması, sorun çözmesi, düşünmesi bilişsel gelişime; üzülmesi, sevinmesi, kızması duygusal gelişime; iletişim kurması, sürdürmesi ve bitirmesi sosyal gelişime büyük ölçüde katkı sağlamaktadır. Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| 4. Devinim Devinim, hareketlerde devamlı bir değişim gösterme durumu olarak tanımlanabilir. Çocuklar oyunda –sözel oyunlarda bile– her zaman devinim hâlindedir. Çocuğun, fiziksel veya ruhsal bir rahatsızlık durumu dışında, devamlı devinim hâlinde olması beklenir.Çocuğun herhangi bir şeyi tekrar etmesi uzmanlaşmasına, bu uzmanlık ile diğer hareketlerin veya yeni hareketlerin de entegre edilip birikimli bir şekilde başka hareketleri de kapsayacak ve birbiriyle bütünleştirecek şekilde hayatına katacağı söylenebilir. |
| 5. Öğrenme Öğrenme, oyun ile ilişkilendirilebilecek kavramların başında gelir. Çocuklar oyun esnasında bilişsel becerileri aktif bir biçimde kullanarak beyinde gerçekleşen bellek ve kayıt işlemlerine katkı sağlar. Aynı zamanda teorik olarak bilinen bazı bilgiler, bedensel olarak gerçekleştirildiğinde öğrenmenin hızlanması sağlanır. |
| 6. Yaratıcılık Yaratıcılık bilinenlerden yeni bir şey ortaya çıkarma, yeni ve özgün bir senteze varma, sorunlara yeni çözüm yolları bulma, daha önceden kurulamamış ilişkiler kurma, yeni bir düşünce şeması içinde yeni yaşantı, deneyim, fikir ve ürünler ortaya koyabilme şeklinde tanımlanabilir . Oyunun özellikle serbest ve özgür bir ortama dayanması bireyde yaratıcılığı artıracak etkiler oluşturur. Oyun |
| 7. Manipülasyon Manipülasyon canlı veya cansız varlıkları farklı açılardan düzenleme ve yönlendirebilme olarak tanımlanabilir. Çocuklar oyunda özellikle oyuncakları ve sözel unsurları istediği gibi manipüle edebilir.Manipülasyon ile gerçekleştirilen denemelerin sonucunda çocuk, bazen amaçlı bazen tesadüfi olarak yeni kazanımlar elde eder. Bu kazanımlara ulaşma sürecinde, yaratıcılık süreçleri, taklit süreçleri, devinim süreçleri, keşif süreçleri ile öğrenme ve gelişim etkileşim halindedir. Bir başka ifadeyle oyun ve manipülasyon birbirinden ayrılmaz bir bütündür. |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
| Ünite sonu soruları |
| 1. Eğitimciler için oyun ne anlama gelir? Cevap:Öğrenmenin Temeli |
| 2. İbni Sina oyunun çocuk için önemini hangi kavramla açıklamıştır? Cevap:İhtiyaç |
| 3. Hangisi oyun tanımlarında geçen ifadelerden biridir ? topaç naz haz(DoğruCevap) ulus bardak Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| 4. Oyunu yaşamın çekirdeği olarak niteleyen aşağıdakilerden hangisidir? LockeRousseau Bandura Frobel(DoğruCevap) Freud |
| 5. Huizinga oyunu çocuğun işi olarak tanımlayıp hayatın ta kendisi olarak görmüştür. Doğru Yanlış(DoğruCevap) |
| 6. Bu bölümde bahsedilen oyun ile ilişkili kavramlardan biri değildir? gelişim yaratıcılık sanat terapisi(DoğruCevap) manipülasyon keşif |
| 7. Bu bölümde bahsedilen oyun ile ilişkili kavramlardan biridir? özgüven dayanıklılık kuvvet denge devinim(DoğruCevap) Oyun |
| 8. Canlı veya cansız belli bir örneğe benzemeye veya benzetmeye çalışma, öykünme anlamlarına gelen kavrama ………….……. denir. Cevap:taklit |
| 9. Durağan olmama, hareketlerde devamlı bir değişim gösterme durumuna …………. denir. Cevap: devinim |
| 10. Oyun, çocukların bilişsel becerileri aktif bir biçimde kullanmasını sağlayarak uzun ve kısa süreli bellek işlemlerine katkı sağlar. Doğru(DoğruCevap) Yanlış |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
| 1.unite soruları |
| 1) Oyunu, çocukların en gerçek uğraşı alanı olarak tanımlayan kişi? A Gazali B İbn-i Sina Ç Montaigne D Frobel E RousseauCevap: C Oyun |
| 2) Derslerin daha çekici hâle getirilebilmesi için çocukluk yıllarında oyundan faydalanılması gerektiğini belirtmiştir.
A Montaigne Cevap: D |
| 3) Oyunu çocuğun işi olarak tanımlar? A Locke B Lazarus Ç Montessori D Gazali E MontaigneCevap: C |
| 4) Oyunu çocuğun doğal bir yöntemi ve hakkı olarak tanımlayarak çocuklara sevgi ile yaklaşılmasını, oyun oynamalarına ve eğlenmelerine izin verilmesini öğütlemiştir?A Montaigne B Rousseu Ç Locke D Gazali E İbn i SinaCevap: B Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| 5) Oyunu kendiliğinden ortaya çıkan, hedefi olmayan, mutluluk getiren serbest etkinlik olarak ifade etmiştir. ? A Lazarus B Freud Ç Wgostyk D Piaget E MontessoriCevap: A |
| 6) Hangisi oyunun özelliklerinden biri değildir? A Amaçlı veya amaçsızdir B gerçek veya model meteryallerle yapılabilir Ç Serbest veya yapılandırılmış bir ortamda olabilir D kurallıdır E her şartta gönüllü katılımcılari olurCevap: D |
| 7) Bir etkinliğin oyun olarak tanımlanabilmesi için gerekli bazı kriterler vardır hangisi bu kriterlerden değildir? A içsel güdülenme B serbest seçim C eğlence ve olumlu duygulanım D gerçeğe uygunluk E ürün yerine süreçCevap: D Oyun |
| 8) Çocuğun oyun sürecinde yaptığı konuşması hangi gelişimine örnektir? A sosyal gelişim B duygusal gelişim Ç bilişsel gelişim D dil gelisim E motor gelişimCevap: D |
| 9) Çocuğun oyun sürecinde yaptığı hoplaması zıplaması hangi gelişime örnektir? A sosyal gelişim B duygusal gelişim Ç motor gelişim D bilişsel gelişim E dil gelisimCevap: C |
| 10) Oyunun özellikle serbest ve özgür bir ortama dayanması bireyde neyi artıracak etkiler oluşturur? A devinim B taklit Ç Keşif D yaratıcılık E dengeCevap: D Oyun |
| 11) Bu kazanımlara ulaşma sürecinde, yaratıcılık süreçleri, taklit süreçleri, devinim süreçleri, keşif süreçleri ile öğrenme ve gelişim etkileşim halindedir A keşif B yaratıcılık Ç taklit D devinim E manipülasyonCevap: E |
| 12) Oyunun özellikle …… ve ……bir ortama dayanması bireyde yaratıcılığı artıracak etkiler oluşturur. A kurallı -kuralsiz B Süreli- süresiz Ç Serbest – özgür D gercek-model E amacli-amacsizCevap: C Oyun |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
| 2.unite özeti |
| Oyunun geçmişi, uygarlık tarihinde bilinen ve bahsedilen en ilkel kabile ve toplumlara kadar gitmektedir. |
| Oyun ile ilgili en somut göstergeler oyun materyalleri ile bu konuda sözel olarak aktarımı yapılan efsanelerdir. |
| Eski dönemlerde oyun oynandığına dair verilere oyun materyalleri aracılığı ile ulaşılabilmektedir. Özellikle arkeolojik çalışmalar arttıkça Mezopotamya merkezli geniş bir bölgede ortaya çıkan kalıntılar, oyuncakların ve oyunların varlığını ortaya koymaktadır. |
İlk Çağ insanının, genç kuşakların hayata hazırlanmasında iş kadar önemli gördüğü oyun, Orta Çağ’da iş ile bütünleşmiş, hem çocuklar hem de yetişkinlere beceri kazandırmaya, onları rahatlatmaya yarayan ve onların dünyayı tanımasına yardımcı olan bir uğraş olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte oyuna “boş iş” ve “vakit kaybı” nitelemeleri de yine bu çağlarda sıklıkla yüklenmiştir.
Oyun |
| 18. yüzyıldan itibaren ve özellikle 19. yüzyılda sosyal bilinç gelişmiş; çocukluğa ve gelişimdeki önemi açısından oyuna bakış açısı, -önceki zamanlara göre- daha olumlu bir çizgiye gelmiştir. |
| Oyun oynamanın boş zamanlarda, iş dışında, okul ve ders dışında yapılması gereken bir uğraş olduğu algısı artık yerini oyunun gerekliliğine yönelik bir algıya bırakmıştır. 21. yüzyılda ise hayatın tüm yönlerinde başlayan endüstrileşme ve dijitalleşmenin çocuğu ve oyunu nasıl etkileyeceğini zaman gösterecektir. |
| Oyun İle İlgili Tarihî Kaynaklar Genel olarak oyun ile ilgili tarihî kaynaklar, arkeolojik kalıntılar ve yazınsal ürünler olmak üzere ikiye ayrılabilir. Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| Dünyanın birçok yerinde yapılan arkeolojik kazılarda farklı oyun materyallerine ait kalıntılara ve bazı oyuncaklara rastlanmıştır. Kazılarda farklı malzemelerden bebekler, hayvan figürleri, oyun tahtaları, oyun masaları bulunmuştur. İnsanların içinde bulunduğu coğrafi konum, yer şekilleri, iklim, bitki örtüsü gibi unsurlar oyunların oynanmasını ve oyun materyallerinin oluşturulmasını etkilemiştir. |
| Yazının icadından itibaren doğrudan olmasa da dolaylı olarak birçok eserde oyunlarla ilgili bilgiler günümüze taşınmaktadır. |
| Mesela on ikinci yüzyılda Kaşgarlı Mahmut, müzik eşliğinde oynayan çocuk oyunlarından, |
on yedinci yüzyılda Evliya Çelebi İstanbul Eyüp’te oyuncak dükkânlarından bahsetmiştir.
Oyun |
| On yedinci yüzyılda Batı kaynaklarında belirtildiğine göre Dr. John Dee günlüğünde çocukların evcilik oynadığını ve birbiriyle evliymiş gibi davrandıklarını ve konuştuklarını aktarmıştır. |
| On sekizinci yüzyılda Fransa ve İngiltere’de tarihî ve klasik olaylarla ilgili oyun kartları, oyun tahtaları, yapbozlar, küçük alet çantaları, bilmeceler hazırlanmıştır. |
Eski dönemlere ait yazılı kaynakların çok kısıtlı olduğu Türk tarihinde dilden dile aktarılan önemli figürlerden olan Nasrettin Hoca gibi mizahi kişiliklerin, eğlenme ve oyunun o dönemlerde halk nezdinde hayatın bir parçası olduğunu gösterdiği söylenebilir. Ayrıca sadece birer orta oyunu karakteri olmayan Karagöz ve Hacivat’ın tarihte yer edinmiş oyunları, öncelikle Türk sonra dünya kültürüne miras olarak kalmıştır. Buradan Anadolu coğrafyasındaki insanların genel olarak eğlenme ve oyun kültürüne önem verdikleri çıkarılabilir.
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| Tarihsel amaçlar doğrultusunda yapılan araştırmalar sonucunda bulunan birtakım kalıntılar, alana oyun materyalleri konusunda ışık tutmaktadır. Bu buluntular arasında topraktan, kumaştan, deriden yapılmış; içi saç, tüy, mantar, tahıl tanesi kullanılarak doldurulmuş top olduğu düşünülen oyuncaklar vardır. Dünyanın farklı yerlerinde modern oyun materyallerine ulaşamayan bazı çocuklar hala benzeri materyaller üreterek onları oyunlarında kullanmaktadır.
Oyun İle İlgili Görüşler |
| Tarihsel süreçte oyun ile ilgili görüşlerinden yararlanılan Aristoteles, Quantilianus, İbni Sina, Gazali, Comenius, Locke, Pestalozzi, Rousseau, Fröebel, Montessori, Dewey, Piaget, Vygotsky gibi düşünürlerin fikirleriyle yeterli derecede bilgi birikimi oluşmuştur. |
İlk insanların doğadaki olayları gözlemleyerek taklit ettiği, bunu korunma ve savunma amaçlı kullandığı, daha sonra oyuna dönüştürdüğü düşünülmektedir. Bu görüşe göre oyunun, taklitten esinlenilerek ortaya çıktığı ve bu dönemde oynanan oyunların birçoğunun içinde doğadaki unsurların bulunduğu söylenebilir.
Oyun |
| Antik çağlarda oyun ile hayat arasında bir ayrım olmadığı gibi seyreden ve oynayan ayrımından da söz edilemeyeceği iddia edilmektedir. |
| Önceleri oyunun gerekliliği ve faydaları ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonraları ise Paget tarafından bilişsel, Vygotsky tarafından sosyal-bilişsel yönünün ayrıntılı olarak gözler önüne serilmesi ile oyunun tartışmasız bir biçimde insan hayatındaki yeri belirlenmiştir. Artık oyuna disiplinlerarası bir inceleme konusu olarak bakılıp oyunun zihnin oluşumundaki, benliğin biçimlenmesindeki, kültürün tanımlanması ve yeniden üretilmesindeki rolü tartışılmaya başlanmıştır. |
Ortaçağ’a kadar çocuklar küçük yetişkinler olarak görüldüğünden yetişkinler gibi davranmaları beklenirdi. Çocuklar kendilerine dair -eğlenmek gibi- bir şey yaptıklarında, yetişkinler tarafından gereksiz bir uğraşı içinde oldukları düşüncesiyle yaramaz, şımarık gibi kavramlarla nitelendirilirdi. Pedagoji biliminin gelişmesiyle çocuklarla ilgili olumsuz nitelendirmeler azalmaya başlamıştır. Bilakis oyunun çocuk açısından önemi fark edilerek okulda ve okul dışında oyuna daha fazla yer verilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda eğitim esnasında çocukların serbestçe oyun oynayacakları vakit (playtime) anlamına gelen “teneffüs” kavramının ortaya çıkmasında bu tutumun da etkili olduğu söylenebilir.
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| Çocuk İmgesi ve Oyun Söylem olarak “çocuk oyunu/oyuncağı”, “bebek/çocuk gibi”, “oyunbozanlık yapmak” gibi birçok ifadenin geliştirilmesi yetişkin bakış açısıyla faydasız gibi görünen çocuk uğraşılarının (oyunlar) anlaşılamadığı şeklinde ifade edilebilir. |
Bazı Batılı yazarlara göre 15, 16 ve 17. yüzyıllarda çocukluğun keşfi gerçekleşse de zihinlerdeki çocuk imgesinin değişmeye başlaması sonraki yüzyıllarda gerçekleşmiştir. 17. yüzyıl sonlarına kadar özellikle Batı’da çocuk ile ilgili anlayış, çocuğun değersiz, gereksiz, yok hükmünde olduğu veya insan yerine konulmadığı şeklinde ifade edilebilir. Bu durumu çok açık şekilde özetleyen söylemlerden biri de Fransız din adamı Bérulle’nin görüşüdür. Bérulle bu görüşünde çocukluğun insan yaşamının ölümden sonraki en kötü ve en sefil çağı olduğunu vurgulamıştır.
Oyun |
| O dönemlerde çocukların, bugünkü ilkokul eğitimi yaşlarında birer yetişkin sayılıp hayata atıldıkları, oyunlarının ve eğlencelerinin de bu yönde olduğu aktarılmaktadır. Ancak 18. Yüzyılda bugünküne yakın bir çocuk imgesine yaklaşılabilmiştir. Bu yüzyılda Locke ve Rousseau gibi düşünürlerin, çocukların eksik ya da kusurlu birer yetişkin olmadığı, bilakis önemli varlıklar olduğu yönündeki görüşleri ve eserleri, çocuk imgesinin değişmesinde etkili olmuştur. Locke eserinde çocukların zihinlerini boş levha anlamına gelen “tabula rasa” kavramıyla açıklamış, onları üzerine değerli figürler işlenebilecek beyaz bir sayfa veya balmumuna benzeterek değerlerinin yüksekliğini belirtmiştir. |
| Günümüzde Oyun İle İlgili Tartışmalar Çocuk oyunlarını konu edinen en eski yazılı kaynaklar Batı’da 13 yüzyıla, Doğu’da ise 11. yüzyıla dayandırılmaktadır. Oyun ile ilgili bilimsel araştırmalar ise son yüzyıllık süreçte yapılagelmektedir. Oyun |
| Oyun kavramının araştırma konusu olarak ele alındığı en eski disiplin felsefe, daha sonra pedagoji ve antropoloji, daha yakın zamanlarda da psikoloji ve sosyoloji olduğu söylenebilir. Tüm bu alanlardaki bilgi birikimi ile son zamanlarda “oyunun tarihi” ile ilgili araştırmalar da yapılmaktadır. |
| Sosyal açıdan insanlar arası ilişkiler kurmasına, problemi fark etme ve çözümüne yönelik yöntemler geliştirmesine, gruba ait olma veya liderlik becerisi kazanmasına, işbirliği ve toplumsal yaşam kurallarına uymasına sorumluluk davranışları geliştirmesine ve bunun gibi pek çok sosyal beceriyi elde etmesine katkı sağladığı yönünde araştırmalar bulunmaktadır. |
Oyun ile ilgili araştırmalar sadece bilişsel ve sosyal gelişim alanlarıyla ilgili değil tüm gelişim alanlarında yapılmaktadır.
Oyun |
| Bedensel gelişimle, başka bir ifadeyle motor gelişimle ilgili yapılan oyuna dayalı araştırmalarda, oyun sırasında yapılan her türlü fiziksel hareketin bir önceki yapılışına göre daha ileri seviyede gerçekleştiği, bu sonucun hem küçük motor hem de büyük motor becerilerinde görüldüğü belirtilmektedir. |
| Ayrıca oyunun, günümüzde yaygınlaşan ve çağın hastalığı olan obeziteye karşı önemli ölçüde önleyici rol oynayabileceği ifade edilmektedir. |
| Yapılan araştırmalarda, sözel ve sese dayalı ürünlerin oyunlarla çocuğun zihin dünyası ve ruhsal durumunu etkileyebileceği ortaya konmaktadır.
Bununla birlikte alanda, çocuğun ruhsal durumunu etkileyen duygu dünyasına oyun aracılığı ile nüfuz edilebileceği, birçok probleminin oyunlarla terapi uygulanarak çözülebileceğine dair araştırmalar mevcuttur. OyunÇocuklar oyun yoluyla birçok alanda tüm duyu organlarını kullanarak büyük bir veri akışını beyinlerine doğru yönlendirirler. Bu veriler doğrultusunda çocukların gösterdikleri davranışı yetişkinler; yalan söyleme, saçmalama, davranış problemi veya bozukluğu, yaramazlık, büyümüş de küçülmüşlük, şımarıklık gibi yakıştırmalarla niteleyebilmektedirler. Oysa ki çocuklar özellikle küçük yaşlarda kulağıyla duymadığını, gözüyle görmediğini, burnuyla koklamadığını, diliyle tatmadığını, bedensel temasta bulunmadığını bilmez, söyleyemez. Bu bağlamda gerçekleştirdiği her şey duyu organlarıyla deneyimledikleridir. Sonraki yaşlarda beyninde toplanan verilerin birbiriyle ilişkilendirilmesi, neden sonuç ilişkisi kurulması, analiz edilmesi, senteze ulaşılması, değerlendirmelerde bulunulması tamamen öğrenmelerinin sonucunda gerçekleşir. Oyun ise özellikle okul öncesi çağda öğrenmenin gerçekleşmesinde en fazla kullanılan ve en önemli yeri olan yöntemdir. Beyin ve öğrenme ile ilgili araştırmaların bir kısmı da bu bulgulardan yola çıkılarak yapılmaktadır. Oyun ve Oyun Materyalleri VizeOyun sadece çocuk gelişimi ve okul öncesi öğretmenliği gibi daha spesifik alanlarıyla değil eğitim bilimleri alanının bütün alt alanlarıyla etkileşim hâlinde olan bir konudur. Bu etkileşim yalnızca ders süreciyle sınırlı değildir. Eğitim bilimlerinin tüm alanlarında, oyundan ders dışında faydalanılması gerektiğine yönelik sonuçlar gösteren örneklerden bahsedilebilir. İnsanın hayatı boyunca oyuna ihtiyaç duyduğunun farkına varılması, yalnızca insanla doğrudan ilgili bilim alanlarını değil, ilişkili diğer birçok faaliyet alanını ve girişimciyi de harekete geçirmiş, bu durum oyuna yönelik çalışmalarda işbirliği yapılmasını teşvik etmiş hatta gerektirmiştir. Bu durumun sonucunda eğitimciler, girişimciler, üreticiler, mühendisler, sanatçılar, tasarımcılar, pazarlamacılar ve birçok alanın uzmanı oyun ve oyuncakla ilgili işbirliği yaparak disiplinlerarası çalışmalar başlatmışlardır. Daha önce bahsedildiği gibi oyunun sağlık bilimleri ile ilişkisi bu duruma örnek gösterilebilir. Bu çalışmalar sonucunda lunaparklardaki oyun aletlerinden ahşap bloklara, oyun tabletlerinden oyun parklarına, her tür malzeme ile yapılan oyuncaklardan minyatür mesleki aletlere, eğitici niteliğe sahip Oyun |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
| ÜNİTE sonu soruları |
| 1. Oyunun geçmişi Ortaçağ’dan başlar Doğru Yanlış(DoğruCevap) |
| 2. Mezopotampa bölgesinde oyunun eski çağlarda oynandığına dair kanıtlar vardır. Doğru(DoğruCevap) Yanlıs |
| 3. Dijital oyunlar ……………. yüzyılda yaygınlaşmıştır Cevap:Yirmibirinci |
| 4. Çocuk oyunlarını konu edinen en eski yazılı kaynaklar batıda ve doğuda hangi yüzyıllara dayandırılmaktadır? Cevap:Batı 13. yy – Doğu 11. yy |
| 5. Oyun kavramının araştırma konusu olarak ele alındığı, bilinen en eski disiplin aşağıdakilerden hangisidir? Pedagoji Antropoli Felsefe(DoğruCevap) Sosyoloji Psikoloji Oyun |
| 6. Oyunla ilgili olarak bilişsel gelişim alanı kapsamında çalışma yapan bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir? Freud Bandura Erikson Chomsky Piaget(DoğruCevap) |
| 7. Bu bölümde tarihsel süreçte görüşlerinden yararlanılan bilim adamlarından biri değildir? Aristo Frobel Dewey Gardner(DoğruCevap) Quantilianus |
| 8. Eski çağlarda oyun oynayan çocuklar genellikle hangi şekilde nitelendirilirdi? yaramaz(DoğruCevap) akıllı yetişkin işçi çırak Oyun |
| 9. Hangi bilim dalının gelişmesiyle, çocuklarla ilgili olumsuz nitelendirmeler azalmaya başlamıştır? Epistemoloji Pedagoji(DoğruCevap) Antoloji Filoloji Etimoloji |
| 10. Eğitim esnasında çocukların serbestçe oyun oynayacakları vakit anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir? oyun arası boşluk ders arası teneffüs(DoğruCevap) serbest zaman |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
2.unite soruları |
| 1) Eski caglarda topraktan, kumaştan, deriden yapılmış oyun toplarının icinde hangisinin oldugundan bahsedilmez?
A tahıl tanesi Cevap: C ( pamuk ) |
| 2) On sekizinci yüzyılda Fransa ve İngiltere’de tarihî ve klasik olaylarla ilgili oyun meteryallerinden hangisinden bahsedilmez?
A oyun kartları Cevap: E ( bilmece olacak) Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| 3) Hangisinde oyunun tarihçesi hakkında yanlış bir bilgi verilmiştir?
A oyun ile ilgili tarihî kaynaklar, arkeolojik kalıntılar ve yazınsal ürünler olmak üzere ikiye ayrılır Cevap: E (17.yuzyil olacak ) |
| 4) Tarihsel süreçte oyun ile ilgili görüşlerinden yararlanılan kişiler arasında hangisi yoktur?
A Comenius Cevap: C Oyun |
| 5) Oyunun neyden esinlenilerek ortaya çıktığı düşünülür ?
A taklit Cevap: A |
| 6) Kim tarafindan oyunun sosyal-bilişsel yönü ayrıntılı olarak gözler önüne serilmistir?
A piaget Cevap: B |
| 7) Ortaçağ’a kadar çocuklar nasil gorunurdu?
Cevap: : Oyun |
| 8) Çocuklar kendilerine dair -eğlenmek gibi- bir şey yaptıklarında, yetişkinler tarafından gereksiz bir uğraşı içinde oldukları düşüncesiyle hangi kavramlarla nitelendirilirlerdi?
Cevap: : |
| 9) Asagidakilerden hangisi Yetiskinler tarafindan çocuk uğraşılarının (oyunlar) anlaşılamadığı şeklindeki söylemlerinden biri değildir?A çocuk oyunu B cocuk oyuncağı C bebek/çocuk gibi D oyunbozanlık yapmak E saf/başıboşCevap: E |
| 10) Kaçıncı yüzyılın sonuna kadar Batı’da çocuk ile ilgili anlayış, çocuğun değersiz, gereksiz, yok hükmünde olduğu veya insan yerine konulmadığı şeklinde ifade edilebilir.A 16.Yüzyıl sonu B 17.Yuzyil sonu Ç 18.Yuzyil sonu D 19.Yuzyil sonu E 20.Yuzyil sonuCevap: B Oyun |
| 11) Görüşünde çocukluğun insan yaşamının ölümden sonraki en kötü ve en sefil çağı olduğunu vurgulamıştır?
A Comenius Cevap: C |
| 12) Kaçıncı yüzyılda bugünküne yakın bir çocuk imgesine yaklaşılabilmiştir ?
A 17 Cevap: B |
| 13) Oyun kavramının araştırma konusu olarak ele alındığı en eski disiplin olan felsefeden sonra gelen disiplin anlayışı hangisidir?
A pedegoji Cevap: A Oyun |
| 14) Çocuklar oyun yoluyla birçok alanda tüm duyu organlarını kullanarak büyük bir veri akışını beyinlerine doğru yönlendirirler. Bu veriler doğrultusunda çocukların gösterdikleri davranışı yetişkinler bazı yakistirmalarla nitelendirmislerdir.Asagidakilerden hangisi bu yakistirmalardan biri degildir?
A yalan söyleme Cevap: E |
| 15) Hangisi oyunun çocuğa kazandırdığı sosyal becerilerden biri değildir ?
A insanlar arası ilişkiler kurması B iliskilerde problemi fark etme ve çözümüne yönelik yöntemler geliştirmesi Cevap: C ( bilissel fayda) Oyun |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
| 3.unite özeti |
| Teori kavramı bilimsel bir alan ile ilgili sistemli bir biçimde düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve o alana temel olan kuralları, yasaları ortaya koyan bakış açısı olarak tanımlanabilir. |
| Tarih boyunca sadece “oyun” ile ilgili teoriler de ortaya atılmıştır. Bu teoriler oyunun bireyin yaşamındaki yerini ve faydalarını açıklamaya çalışan görüşler içermektedir. |
| Eğitim bilimleri, psikoloji, antropoloji, tarih, sosyoloji gibi alanlarda bilim insanlarının ortaya attığı teoriler şu şekilde guruplandırılabilir; Klasik Teoriler, Gelişimsel Teoriler, Psikanalitik Teoriler, Ekolojik Teoriler. |
| Klasik Teoriler şunlardır; 1 Rahatlama Teorisi 2 Rekapitülasyon Teorisi 3 Fazla Enerji Teorisi 4 Hazırlık veya Ön Egzersiz Teorisi 5 Haz Teorisi Oyun |
| Bilişsel Gelişim Teorileri şunlardır 1 Piaget Oyun Teorisi 2 Vygotsky Oyun Teorisi |
| Psikanalitik Teoriler şunlardır 1 Freud Oyun Teorisi 2 Erikson Oyun Teorisi |
| Ekolojik Teoriler Ekolojik Oyun Teorisi |
| 1. Klasik Teoriler Geleneksel eğitim anlayışı içerisinde gelişmiş olan klasik teoriler, en eski oyun teorileridir. Bu teori grubundaki görüşler oyun kavramı ile iş kavramını birbirinden bağımsız ve farklı etkinlikler olarak görmektedir. Yetişkinler için mantıklı gibi görünen bu görüşler çocuğun doğal hareketlerine dayanan oyunu küçümseyen bir yapıdadır. |
1.1 Rahatlama TeorisiMoritz Lazarus (1824 – 1903) tarafından ortaya atılan ve rekreasyon teorisi olarak da bilinen rahatlama teorisine göre çalışma sırasında kullanılan ve azalan enerjiyi tekrar toplamak için oyundan yararlanılır. Bu teori, insan bedeninin yorgunluğunun yalnızca uyuma ve dinlenme ile giderilemeyeceğini bunlarla beraber hobi tarzında farklı işler ve oyun ile meşgul olunarak gerçek anlamda rahatlamanın sağlanabileceğini savunur.
OyunRahatlama teorisine göre özellikle büyük motor becerilerine yönelik oyunlar rahatlama için oldukça uygundur. Bu teori ayrıca çocukların eğitiminde dersleri (etkinlikleri) akademik olan ve olmayan şeklinde iki gruba ayırarak akademik olmayan derslerde oyunun kullanılarak denge kurulmasını önerir. Bu görüşe göre akademik derslerde çocukların harcadığı enerjiyi yeniden canlandırmak için akademik olmayan derslerde oyundan faydalanılması gerekir. Diğer bir ifade ile çalışma zamanı ve oyun zamanı birbirinden keskin çizgilerle ayrılmaktadır. Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| 1.2 Fazla Enerji Teorisi Herbert Spencer (1820 – 1903) tarafından ortaya atılan bu teori, yetişkin bakış açısıyla insanın her gün yenilenen bir enerji ile güne başladığını ve bu enerjinin mutlaka harcanması gerektiğini savunmaktadır. Ayrıca harcanmayan enerjinin bireyde başta ruhsal sıkıntılar olmak üzere birçok probleme yol açtığını belirtmektedir. Hayatın doğal akışındaki işlerinin haricinde insanın boşaltamadığı enerjinin oyun yoluyla harcanması gerektiğini savunur.Cocuk oyun yoluyla hem fazla enerjisini boşaltır hem de zevkli öğrenmeler gerçekleştirir. Buradan hareketle oyunun vücuttaki enerji dengesine hem bedenen hem de zihnen önemli katkısı olduğu söylenebilir.Fazla enerji teorisi, oyun oynama eyleminin gelişigüzel şekilde ve istenilen zamanlarda yapılması gerektiği görüşüne sıcak bakmamaktadır. Bunun yerine rahatlama teorisinde olduğu gibi bu teoride de çalışmaya ayrılan zamanlar ile oyuna ayrılan zamanların belirlenmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Çocukların ders sırasında harcayamadığı fazla enerjisini derslerde veya ders dışında istedikleri her an değil, derslerin arasına konulan oyun zamanlarında (teneffüs) boşaltmalarının uygun olduğunu savunmaktadır. Oyun |
| 1.3. Haz Teorisi Charlotte Bühler (1893–1974) tarafından geliştirilen bu teori oyun sürecindeki deneyimlerin insana haz ve mutluluk yaşattığını savunmaktadır. Bu teoriye göre oyunun temelinde eğlence ve eğlenme vardır. İnsan, oyun sırasında küçük ve büyük kas becerilerine yönelik hareketlerinden mutlaka haz elde etmektedir. Oyun ile ilgili teori ortaya koyan ve tanımlama yapan eğitimci ve bilim insanlarının görüşleri, oyunun karakteristik özelliklerinden birinin de haz olduğu gerekçesiyle Haz Teorisi ile örtüşmektedir. Bu durumun istisnası sayılabilecek Vygotsky’ye ait fikir, oyunun her zaman haz vermeyip zaman zaman acı verebileceğidir. |
| 1.4. Rekapitülasyon Teorisi Stanley Hall (1846-1924) tarafından ortaya atılan ve tekrarlama olarak da bilinen rekapitülasyon teorisi, bireyin içinde doğup büyüdüğü toplumun geleneksel kalıplarına uygun davranışları oyun içinde sürekli olarak taklit ettiğini belirtir. Bu teoriye göre oyun, içinde yaşanılan kültürün kodlarını barındıran ve yansıtan bir araçtır.Çocuklar oyun sırasında yaygın istenmeyen davranışlar da gösterebilir. Bu teoriye göre oyun, istenmeyen davranışların ortadan kaldırılmasında ve kültürün geliştirilmesinde kullanılması gereken önemli bir araçtır. Oyun yapılandırılmalı, faydalı ve eğitici ögeler içermelidir. Bu yönüyle yaratıcılığın ve yeniliğe açık olmanın önünde engel oluşturması bu görüşe getirilen en büyük eleştirilerden biridir.Hall, bu teorisini evrim kuramından yola çıkarak oluşturmuş ve insan toplulukları ile ilgili açıklamalar getirmeye çalışmıştır. Bu teoriye göre çocukluk, evrim anlayışına göre hayvandan yetişkin insana dönüşüm sürecindeki köprü görevi üstlenir. Oyun |
| 1.5. Hazırlık veya Ön Egzersiz Teorisi Karl Gross (1861-1946) tarafından ortaya atılan bu teori, oyunu, çocuğun yetişkinliğe alışma aracı olarak görür. Çocuk oyun yoluyla yetişkinlikte kendisinden beklenenlerin egzersizini ve provasını yapar. Bu teoriye göre oyun, çocukların yeterliklerini geliştirerek hayata hazırlama ve yaşam becerilerini kazandırma aracıdır.Hazırlık veya ön egzersiz teorisine göre çocuğun oyun sırasında gerçekleştirdiği davranışlar herhangi bir iş, sorumluluk ya da görev ile ilişkilidir. Ancak çocuktan gerçek anlamda bir ürün yerine, o gerçek ürünün oyuncaklar yardımı ile bir bakıma taklit yoluyla alıştırmasının yapılması beklenir. Başka bir ifadeyle çocuktan, gerçek yaşamdaki yetişkinlik dönemi faaliyetleri ile ilişkili oyun oynaması beklenmektedir. Çocuk bu yolla oyun sırasında, ilerleyen dönemlerdeki görev ve sorumluluklarını daha kolay bir şekilde gerçekleştirmek için antrenman yapar, hayata hazırlanır. Oyun |
| Bilişsel Gelişim TeorileriOyunun bilişsel yönü ile ilgili fikirler ortaya atan çok sayıda teorisyen olmakla birlikte, oyunu daha ayrıntılı inceleyen Piaget ve Vygotsky tarafından geliştirilen teoriler “Bilişsel Gelişim Teorileri” başlığı altında oyun bağlamında işlenecektir. |
1. Piaget Oyun TeorisiPiaget’e göre oyun sayılabilecek faaliyetlerin çoğunluğu bilişsel işlev ve işlemlere dayanır. Oyun etkinliklerinin tamamı, çocuğu saran çevredeki her şeyi araştırma, keşif ve deneyimleme içerir. Bu bakımdan oyun, insanın davranışlarında bulunan ve bilişsel gelişimini destekleyen bir unsurdur.Çocuk oyun oynarken zihninde şemalar oluşturabilir, varolan şemalar arasında ilişki kurabilir, şemalarını geliştirebilir. Bu süreçte yeni zihinsel faaliyetleri özümleyerek uyumsama sürecini başlatır. Oyun yoluyla yeni öğrenilenler karşısında oluşan dengesizlik durumu zihinsel faaliyetlerle yine bu süreçte dengelenerek yeni şemalar edinilir. Bu yönüyle oyun, çocuğun çevresindekilere ve hayata uyum sağlamasına yardımcı olan önemli bir araçtır.Çocuk devamlı devinim hâlinde olan çevresini tanımaya ve uyum sağlamaya çalışırken oyunu hem bir araç hem de yaşam şekli olarak görür. Uyaran olarak nitelenebilecek her türlü unsuru anlamlandırmak amacıyla kendine özgü yollar bularak etkileşime girer. Bu etkileşimde deneme yanılma yoluyla uyaranların bazı özelliklerinin farkına varır ve onu oyunlarında kullanır. Daha sonra bu özellikler doğrultusunda oyunlar oynadığı uyarana yeni anlamlar, işlevler ve özellikler yükleyerek yeniden oynayabilir. Bu son süreç bilişsel anlamda kaliteli bir zihinsel etkileşim olarak değerlendirilebilir. Bu durum, özellikle yetişkinlik döneminde çok fazla insanda ortaya çıkmayan yaratıcılık becerilerini kullanmakla doğrudan ilişkilidir.Piaget, oyunun çocuğun gelişiminde 3 evrede farklılaştığını ve bu duruma göre farklı şekillerde oyunlar oynanması gerektiğini belirtir. OyunBunlar alıştırmalı oyun, sembolik oyun ve kurallı oyun evreleridir. Bu evreler yaşlarla sınırlandırılsa da evreler arası geçişler keskin şekilde gerçekleşmez. Ayrıca bu süreç birikimli olarak ilerlediği için önceki dönemlerin özellikleri sonraki evrede kaybolmaz, yeni özelliklerle beraber kullanılmaya devam edilir. |
| Alıştırmalı oyun (0-2 yaş)
Piaget bu dönemi çocuğun duyuları aracılığı ile hareketlerini yönlendirdiği reflekslerden istemli davranışlara ulaşana kadar tekrar eden alıştırmalar olarak görür. Gerçek anlamda oyunun bu dönemde oynandığını, çocuğa haz veren yönünün bu dönemde daha fazla gerçekleştiğini savunur. Yetişkine çok basit görünen davranışlarla oynanan oyunlarda çocuklar dakikalarca kahkaha atabilir. Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
Sembolik oyun (2-7 yaş)Sembolik oyun dönemi, Piaget’in bilişsel gelişim kuramında işlem öncesi dönem olarak adlandırdığı sürecin içinde bulunur. Bu dönemde çocuk önceki dönemde geliştirdiği şemalar aracılığıyla hayalinde oluşturduğu kişileri, nesneleri, olayları, durumları ve benzeri yaşam unsurlarını oyunlarında kullanır. Bu oyunlara sembolik oyun veya hayalî oyun adı verilebilir. Bu dönemin ilk yarısında bu sembolleştirme daha fazla iken ikinci döneminde sezgisel düşünmenin ön plana çıkması gerekir. Bu sürecin sağlıklı yürümesi duygusal gelişim ve ruh sağlığı açısından önemlidir. Daha da somutlaştırılacak olursa 2-4 yaşlar arasında çocuklarda hayalî arkadaş veya unsurların görülmesi normal iken ilerleyen zamanlarda bunların yavaş yavaş terkedilerek çocuğun bulunduğu ortamın ayrıntılarını sezmesi ve ona uygun oyunlar üretmesi beklenir.
OyunBu dönemin özellikle ilk yarısında çocuklar, sahip oldukları benmerkezcilik (egosantrizim) kaynaklı olarak oyunlarını kendi istedikleri şekilde başlatmak ve sürdürmek ister. Bu süreçte çevresindeki diğer insanların kendisine uyum sağlaması, onunla oynaması konusunda ısrarcıdır. Başkasının onun tercih ettiği oyunu oynamak istemeyeceğini idrak edemediğinden zaman zaman ağlama ve inatçılık gibi tepkiler verebilir. Bu durum o yaş çocuğu için son derece normaldir. Bu dönemin son yıllarında egosantrizimin azalmasıyla diğer insanların tercihlerinin farklı olabileceği algısını sezgisel olarak hissedip özellikle bir sonraki gelişim döneminin baskın oyun türü olan kurallı oyunları yavaş yavaş anlamaya ve benimsemeye başlar. Ayrıca çocuk, yaşı ilerledikçe çevresinin genişlemesiyle yaşadığı birçok özel durum arasında genelleme ya da tümevarım ilişkisi kurabilir. Bisiklet hediyesi alarak ziyarete gelen amcasının tekrar geleceğini öğrendiği zaman “Yaşasın, bir bisikletim daha olacak.” diyen bir çocuğun, amcasının gelmesiyle bisiklet sahibi olması arasında kurduğu ilişki bu duruma örnek olarak verilebilir. Özelden özele akıl yürütme olarak tanımlanan bu durum sezgisel düşünme gelişmesiyle yerini yavaş yavaş daha mantıklı düşüncelere bırakır. Bu tür genellemeler, çocuğun oyunlarında da sıklıkla kendini gösterebilir. OyunRogers ve Sawyers (1992), bu dönemin ilk yarısında çocukların sembolik oyunlarının üç farklı şekilde olabileceğini belirtir. Çocuk, oluşturduğu şemalarındaki davranışı başka bir unsura, başkalarının davranışlarını hayal dünyasında kendine transfer edebilir; kendine veya başka bir unsura farklı bir işlev yükleyebilir. Bunlara örnek olarak çocuğun; oyuncak bebeğini uyutması, babası öğretmen olan çocuğun öğretmen gibi davranması, kuş gibi uçmaya çalışması verilebilir. Buradaki son özellik kapsamında gerçekleştirdiği ve kendi bedenine yüklediği işlevleri içeren oyunlar zaman zaman tehlikeli olabilir. Bu yaşlardaki çocuklardan, kuş gibi uçabileceğini düşünüp, oyunu sırasında atlayarak hayatını kaybeden çocuklar olabilir. OyunBu dönemde çocuk, oyunu yaşamında olmasını istediği ve istemediği şeyleri yansıtmak amacıyla da kullanabilir. Bu süreçte oyunlarında bilişsel olarak dört farklı şekilde kurgu yapabilen çocuklar; gerçekten tamamen uzaklaşarak, olmayanı gerçekmiş gibi yaşayarak, gerçekte var olup istemediği duyguları istediği şekle dönüştürerek, gerçek hayattaki kuralları hayalî bir varlığa uygulayarak yansıtabilir. Bunlara örnek olarak hayali oyun arkadaşı ile olmayan bir yere gitmesi, istediği kedi alınmayan bir çocuğun kedisi varmış gibi davranması, dedesini kaybetmiş bir çocuğun oyunlarında dedesiyle şen şakrak eğlenmesi, hayalî oyun arkadaşına annesine nazik davranmadığı için kızması verilebilir. Oyun |
| Kurallı oyun (7-12 yaş)
Bilişsel kuramında Piaget, somut işlemler dönemine denk gelen dönemde çocukların oyunlarında sosyal boyutun devreye girdiğini belirtir. Çocuklar sosyal hayatın kapsamında bulunan iletişim, işbirliği, kurallara uyma gibi davranışları oyunlarında kullanmaya başlar. Önceleri yetişkinlerin ya da grup liderinin koyduğu kurallara uyan ve sıkı sıkıya bağlı kalan bu dönem çocukları, sonraki yıllarda kendi kurallarını oluşturma ve grubun ortak kararıyla kural koyup esnetme gibi davranışları gerçekleştirebilir. Oyun |
| 2. Vygotsky Oyun Teorisi Bu teori oyunun kökeni ve rolüne ilişkin analizlere dayanır. Vygotsky oyunun, bilişsel fonksiyonların çalışmasına oldukça uygun bir ortam oluşturduğunu ifade etmiştir. Oyun çocuğun hayalinde yarattığı, sorunlarına çeşitli şekillerde çözüm ürettiği bir faaliyettir. Çocuk, istediği fakat gerçekleşmemiş olan durumları, olayları hayalinde birçok farklı şekilde kurgulayarak olmuş ve gerçekleşmiş gibi hissetmek ister. Böylelikle içinde barındırdığı sıkıntılardan uzaklaşarak mutlu, huzurlu ve keyifli olmaya çalışır. Vygotsky bunların sonucunda oluşan duygunun haz olduğunu ifade etmiştir. İşte çocuk, oyunu bu amaçla oynayarak hem sıkıntılarından ve üzüntülerinden sıyrılmış hem de bilişsel becerilerine katkı sağlayacak etkinlikler yapmış olur.Vygotsky çocuğun oyun sayesinde yeni şeyler keşfettiğini, bunlarla eski bilgilerini harmanlayıp yeni bilgiler oluşturduğunu ifade eder. Oyun ve iletişim arasında bir ilişki olduğunu iddia eden Vygotsky, çocuğun oyun sırasında hayatındaki olağan durumları hatırlayarak bunlara ilişkin neden–sonuç örüntüleri oluşturduğunu ve bunları kullanarak yeni eylemler geliştirdiğini belirtir. Çocuk bu şekilde istenmeyen ve hoşa gitmeyen güdülerinden uzaklaşma çabası gösterir.Oyunlarda çocuklar genellikle eğlenir ve zevk alır. Ancak Vygotsky oyunun her zaman haz vermediğini bazen hazzın karşıtı olan farklı duygulanımlar da oluşturabileceğini belirterek oyun ile ilgili farklı bir boyut ortaya koymuştur. Bununla birlikte çocuk oyun sırasında eğlenmeyip sanki işkence çekiyormuş hissine kapılabilir. Bilişsel olarak gerçekleşen bu durum bireyin sosyal ve duygusal durumunu doğrudan etkiler. Bu durum çocuk için dezavantajmış gibi görünse de aslında çocuğun gerçek hayata hazırlanmasında önemli bir deneyim niteliğindedir. Oyun |
| 3. Psikanalitik Teoriler Psikoloji alanından bilim insanları, birey için küçük yaşlardan itibaren doğal bir araç ve ihtiyaç olan oyunu, kişinin kendini tanıması ve problemleriyle başa çıkmasında önemli bir unsur olarak ele alır. Çocuk oyundaki davranışlarıyla olumsuz dürtülerini yansıtmanın yanında onlardan arınmanın yollarını da öğrenir. Kişiliğin karakter boyutunu, dolayısıyla kişiliği etkileyerek insan yaşamına yön veren faktörlerden biri olan oyun ile ilgili Freud ve Erikson’un görüşleri bu kısımda ele alınmıştır. |
1. Freud Oyun TeorisiFreud Yapısal Kişilik Kuramı’nda kişiliğin oluşmasında ve şekillenmesinde oyuna yardımcı bir rol tanımlaması yapmıştır. Oyun çocuğun endişelerini, korkularını, olumsuz dürtülerini rahat bir şekilde yansıtıp çözümleyebileceği güvenli bir ortam sunar. Frud’a göre oyun gerçek yaşamdan izler taşımakla beraber, gerçeğin tam tersi unsurlar ve kurgular barındırır. Bu yönüyle çocukların oyunları rastgele veya şans eseri değildir.Oyunlar bireyin farkında olduğu ya da olmadığı duygularını yansıtır. İnsanların duyguları, istek ve arzuları oyunda, düş ve fantezilerde ortaya çıkar. Çünkü oyun sırasında bir denetim ya da eleştiri yoktur. Freud ergenliğe doğru benlik gelişimiyle beraber mantığın ve aklın devreye girmesinden dolayı oyun olgusunun bittiğini ifade eder. Oyundan uzaklaşan bireyin isteklerinin, dürtülerinin ve arzularının bitmediği, yalnızca ortaya koyma şeklinin değiştiğini söyler. Akıl yürütme ve mantıksal düşünme ile birlikte birey bu duygularını çeşitli söz oyunları, espriler, şakalar ve hareketlerle gösterir. Yetişkinlerin de toplumsal olarak kabul görmeyen dürtülerini benzer yollarla yansıttığını iddia eder. |
2. Erikson Oyun TeorisiErikson, geliştirdiği psikososyal gelişim aşamalarından üçüncüsü olan ve 3-6 yaşlar arasında geçirilen “girişimciliğe karşı suçluluk” dönemini “oyun çağı” olarak tanımlamıştır. Erikson oyunu gelişimin özel bir mekanizması olarak görür ve oyuna özel bir önem atfeder. Erikson’a göre oyun, duyguları ifade etme yolu, geçmiş yaşantıları yeniden kurgulama aracı, geleceği hayal yoluyla tasarlayarak yeni modeller yaratma sürecidir.Eriksona göre çocuk kendi hâkimiyet alanını kurmak için oyunu bir araç olarak kullanır. Geçmiş yaşantılarını manipüle ederek istediği forma dönüştürür, oyun sırasında otorite kendisidir, gelecekteki durumları hayal gücüyle şekillendirir ve tamamen kendi inisiyatifi ile hareket eder. Çocuklar genellikle dramatik oyunlar, sportif oyunlar, evcilik oyunu gibi oyunlar yoluyla kendi dünyasını oluşturur. Bazen yalnız oynama bazen de diğer insanlarla oynama ihtiyacı duyabilir.Çocuk kendisine çeşitli kahramanlar yaratarak istediği her şeyi bu kahramanlara yüklediği rollerle gerçekleştirir. Oyun sırasındaki bütün manipülatif hamleler yine bu kahramanlar aracılığı ile ortaya çıkar. Sonuçta bu kahramanlar çocuğun kaygılarından, korkularından ve istemediği durumlardan uzaklaşmasına ve kurtulmasına katkı sağlar. |
4. Ekolojik TeorilerEkolojik teoriler çocuğun çevresinin ve oyundaki unsurların oyunun kalitesini ve çocuğun davranışlarını nasıl etkilediğini açıklamaya çalışır. Bu durumun önemini ise çocuğun gelişimine etkisi açık olan oyunun, en üst düzeyde verim sağlaması için bu unsurların gerekli oluşu şeklinde belirtir. Oyunun gerçek anlamda verimli olabilmesi için ortamın en ideal şekilde düzenlenmesi gerektiğini savunur. Ortam ideal olarak düzenlenmezse oyunun tam olarak oyun sayılamayacağını ve kalitesinin düşük olacağını vurgulamaktadır. |
| Krasnor ve Pepler ekolojik teorileri, oyundan üst düzeyde verim alınabilmesini sağlayan ölçütleri oyuna katılan çocuk sayısı, oyunda kullanılan malzeme, oyun arkadaşının cinsiyeti, oyunda yetişkin kontrolü, yaratıcı açık oyun alanları şeklinde sıralamıştır. |
| 1. Bilimsel bir alan ile ilgili sistemli bir biçimde düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve o alana temel olan kuralları, yasaları ortaya koyan bakış açısına …………… denir. Cevap:teori |
| 2. Erikson psikososyal gelişim aşamalarından üçüncüsü olan ve ……………… yaşlar arasında geçirilen ‘girişimciliğe karşı suçluluk’ dönemini ‘oyun çağı’ olarak tanımlamıştır. Cevap:3-6 Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| 3. Freud’a göre benliğin gelişmesiyle ilişkili olarak mantıksal düşünmenin başlaması ile oyun son bulur. Doğru |
| 4. Vygotsky’e göre oyun, bilişsel mekanizmaların işlemesine en uygun ortamı sağlar ve çocuğun hayali bir çözüm yaratmasıdır Doğru |
| 5. Klasik oyun teorileri nelerdir? Cevap: Rahatlama, haz, fazla enerji, rekapitülasyon, hazırlık veya ön egzersiz teorileridir. |
| 6. Aşağıdaki teorilerden hangisine göre oyun, istenmeyen davranışların ortadan kaldırılmasında ve kültürün geliştirilmesinde kullanılması gereken önemli bir araçtır? Haz Rahatlama Fazla enerji Rekapitülasyon(DoğruCevap) Ekolojik |
| 7. Aşağıdaki teorilerden hangisine göre oyun çocuğun yetişkinliğe alışma aracı olarak görülür? Fazla enerji Hazırlık ve ön egzersiz(DoğruCevap)+ Ekolojik Bilişsel Haz Oyun |
| 8. Aşağıdaki teorilerden hangisi çocuğun çevresinin ve oyundaki unsurların oyunun kalitesini ve çocuğun davranışlarını nasıl etkilediğini açıklamaya çalışır? Ekolojik Teoriler |
| 9. Aşağıdakilerden hangisi ekolojik oyun teorisine göre oyunu etkileyen faktörlerden değildir? Oyuna katılan çocuk sayısı Oyunda kullanılan malzemeler Oyun arkadaşının ismi(DoğruCevap) Oyunda yetişkin kontrolü Yaratıcı açık oyun alanlari |
| 10. Aşağıdaki teorilerden hangisine göre oyun, keşiftir ve yeni bir oluşumdur? Vygotsky Oyun Teorisi |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
Ünite 3 Sorular |
| 1) Bilim insanlarının oyun ile ilgili ortaya attığı teoriler arasinda hangisi yoktur?A klasik teoriler B gelişimsel teoriler C psikanalitik teoriler D antropolojik teoriler E ekolojik TeorilerCevap: D |
| 2) Hangisi oyun ile ilgili bilişsel gelişim teorilerindendir?A erikson oyun teorisi B ekolojik oyun teorisi Ç wgostyk oyun teorisi D haz teorisi E Fazla enerji teorisiCevap: C |
| 3) En eski oyun teorileridir?A bilişsel gelişim teorisi B ekolojik teoriler C Psikanalitik teoriler D klasik teoriler E Antropolojik teorilerCevap: D |
| 4) Oyunun her zaman haz vermeyip zaman zaman acı verebileceğini de söyler?A piaget B wigotsyk Ç Herbert Spencer D Charlotte Bühler E eriksonCevap: B Oyun |
| 5) Bireyin içinde doğup büyüdüğü toplumun geleneksel kalıplarına uygun davranışları oyun içinde sürekli olarak taklit ettiğini belirten oyun teorisi hangisidir?A rekapitülasyon teorisi B haz teorisi Ç hazırlık veya ön egzersiz teorisi D Fazla enerji teorisi E rahatlama teorisiCevap: A |
| 6) Hangi teoriye göre oyun, istenmeyen davranışların ortadan kaldırılmasında ve kültürün geliştirilmesinde kullanılması gereken önemli bir araçtır?A rekapitülasyon B haz teorisi Ç fazla enerji teorisi D hazırlık veya ön egzersiz teorisi E wigotsyk oyun teorisiCevap: A |
| 7) Hangi teoriye gore oyun yapılandırılmalı, faydalı ve eğitici ögeler içermelidir.?A rekopitulasyon teorisi B rahatlama teorisi Ç piaget oyun teorisi D fazla enerji teorisi E rahatlama teorisiCevap: A Oyun |
| 8) Yaratıcılığın ve yeniliğe açık olmanın önünde engel oluşturması hangi oyun teorisine getirilen en büyük eleştiridir?A haz teorisi B rahatlama teorisi Ç rekopitulasyon teorisi D fazla enerji teorisi E hazırlık veya ön egzersiz teorisiCevap: C |
| 9) Hangi oyun teorisine göre çoçuk oyun yoluyla yetişkinlikte kendisinden beklenenlerin egzersizini ve provasını yapar?A rekopitulasyon teorisi B fazla enerji teorisi Ç hazırlık veya ön egzersiz teorisi D haz teorisi E rahatlama teorisiCevap: C |
| 10) Piagete gore oyun gercek anlamda hangi dönemde oynanir ,çocuğa haz veren yönü hangi donemde daha fazla gerçekleşir?A alıştırmalı oyun B sembolik oyun C kurallı oyunCevap: A |
| 11) Erikson’un oyun çağı aşaması hangi aşamadır?Cevap: ; girişimciliğe karşı suçluluk |
| 12) Kime göre göre oyun, duyguları ifade etme yolu, geçmiş yaşantıları yeniden kurgulama aracı, geleceği hayal yoluyla tasarlayarak yeni modeller yaratma sürecidir?
A Freud Cevap: E Oyun |
| 13) Kime göre göre oyun gerçek yaşamdan izler taşımakla beraber, gerçeğin tam tersi unsurlar ve kurgulari barındırır. Bu yönüyle çocukların oyunları rastgele veya şans eseri değildir.A erikson B freud Ç wigotsyk D hall E piagetCevap: B |
| 14) Piagetin kurallı oyun dönemi kaç yaş aralığını kapsar?A 6-11 B 2-4 Ç 4-6 D 7-12Cevap: D |
| 15) Piagetin sembolik oyun dönemi,kaç yaş aralığını kapsar?Cevap: ; 2-7 yaş |
| 16) Kac yaşlar arasında çocuklarda hayalî arkadaş veya unsurların görülmesi normaldir ?Cevap: ; 2-4 yaş |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
4.unite özeti |
| Gerçek anlamda oyun, doğası gereği oynayanların manipüle ettiği bir süreçtir.
Dışardan müdahale edilerek yönlendirilen ya da manipüle edilen ve yetişkinlerce oyun zannedilen etkinlikler, oyun kuramcılarına göre tam anlamıyla oyun olarak adlandırılmamaktadır. Oyunlar alanyazında, oynayan açısından bakılarak serbest oyun ya da serbest akışlı oyun olarak tanımlanmaktadır. Başka bir ifadeyle oyun ancak oyunu oynayanlarca manipüle edilirse oyun olarak kabul edilmektedir. |
| Oynayanların sayısı arttıkça, oyuna bazı eğitsel ve gelişimsel amaçlar yüklendikçe, eğitimcilerin müdahalesi arttıkça bu oyunlar “yapılandırılmış oyun” olarak nitelendirilir. |
| Bu bağlamda eğitimde araç olarak kullanılırken oyun, öğretmenin manipüle etmek zorunda kaldığı, ancak esnekliği olan ve çocukların inisiyatifiyle de şekillenebildiği takdirde gerçek anlamdaki oyuna yaklaşır.
oyun, oynanabilecek oyunların –yaş, gelişim, yapı ve mekâna göre-, farklılaşmasıyla birçok yönden sınıflandırılabilir. Oyun ve Oyun Materyalleri VizeBu sınıflandırmalarda dikkat edilmesi gereken nokta bir oyunun tek bir sınıfa veya alt sınıfa sınırlandırılamayacağıdır. Çünkü oyun disiplinlerüstü bir yöntemdir ve tüm alanlarla etkileşim içinde olup onlardan bilgi ve fayda sağlayabilir. |
| Gelişim Alanlarına Göre Oyunlar bu sınıflandırma gerçekleşmesi beklenen katkının en yoğun olduğu gelişim alanını belirtmek için oluşturulmuştur.a. Bilişsel Beceri Ağırlıklı Oyunlar b. Fiziksel Beceri Ağırlıklı Oyunlar c. Dil Beceri Ağırlıklı Oyunlar d. Sosyal Beceri Ağırlıklı Oyunlar e. Öz bakım Becerileri Ağırlıklı Oyunlar Oyun |
| Bilişsel beceri ağırlıklı oyunlar
özellikle masa oyunları başta olmak üzere çeşitli eşleştirme, sınıflama, gruplama, sayma, sıralama gibi oyunlar ile sembolik nitelikteki oyunlar doğrudan bilişsel gelişim alanına yöneliktir. |
Bilişsel becerilerden oyunlarda en fazla kullanılan beceriler; algı, dikkat, bellek, hatırlama, eşgüdüm, denge olarak sayılabilir. Matematik, fen ve doğa bilimleri ile sanat dallarına ait etkinlikler kapsamında oynanan oyunların büyük bölümü bilişsel beceri ağırlıklıdır.
Oyun |
| Fiziksel Beceri Ağırlıklı oyunlar çocukların hareketlerinin doğru tarafa yönlendirilmesine yarayan araçlardan biri de fiziksel beceri ağırlıklı oyunlardır.Büyük ve küçük kas ile ilgili eylemlerin yoğun olarak görüldüğü oyunlar insanın sağlıklı bir bedensel gelişime sahip olması için oldukça önemlidir. Genellikle kol ve bacaklardaki büyük kaslarla dönme, emekleme, sıralama, ayakta durma, yürüme, koşma, yuvarlanma, zıplama gibi büyük kas; parmak ve diğer küçük kaslarla tutma, kavrama, buruşturma, yırtma, çizme, kesme gibi küçük kas becerileri ile gerçekleştirilen oyunlar bu kapsamda sayılabilir |
| Dil Beceri Ağırlıklı Oyunlar
Şarkılar, ninniler, tekerlemeler, masallar, öyküler, bilmeceler gibi dile dayalı materyallerin oyunlaştırılarak öğretilmesi, çocukların dil becerilerini edinmelerinde en çok tercih edilen yöntemdir Oyun |
| Sosyal Beceri Ağırlıklı OyunlarSelam verme, gülme, konuşmayı başlatma, paylaşma, yardımlaşma, nezaket gösterme, özür dileme, teşekkür etme ve rica etme gibi davranışlar sağlıklı sosyal etkileşimin önemli bileşenlerinden bazılarıdır. Oyun, sosyal motiflerle bezenmiş olarak uygulanmalıdır. Oyun içinde yerleştirilerek kurgulanmış olan paylaşma, yardım etme, yardım alma, özür dileme, teşekkür etme ve diğer nezaket ifadeleri gibi unsurlar, çocukların bu davranışları bizzat yaşayıp hissederek öğrenmesine ve pekiştirmesine katkı sağlamaktadır. |
| Oz bakim becerileri ile ilgili oyunlar.
Cocuklar başkalarına muhtaç olmadan günlük yaşamını sürdürebildiği oranda sağlıklı ve başarılı olur. Kendi temizliğini yapabilmesi, beslenmesi, giyinebilmesi, tehlikelerden korunabilmesi gibi becerileri kazandırmaya yönelik planlanan oyunlar, çocukların kendi ihtiyaçlarını giderebilmesine katkı sağlar niteliktedir. Oyun |
| Gelişim Aşamalarına Göre Oyunlar Bu sınıflandırma aynı zamanda oyun evreleri için de kullanılabilir. Bu sınıflandırmadaki amaç benzer oyunların basitlik-karmaşıklık, kolaylık-zorluk, somutluk-soyutluk gibi özellikler çerçevesinde seviyelendirilmesine dayanır.a. Bebeklik Çağı Oyunları b. İlk Çocukluk Oyunları c. Çocuk Oyunları d. Gençlik Çağı Oyunları e. Yetişkin Oyunları Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| bebeklik çağı bu dönemde daha çok bebeğin duyu organlarının keskinleştirilmesine dayanan oyunlar oynatmalıdır. Örneğin işitsel ve görsel unsurları bir arada barındıran ceeee oyunu, bebeğin işitme duyusunu ve dikkat aracılığı ile görme duyusunu destekler. Bu dönem iki yaşına kadar dokunma duyusu da dâhil tüm duyuların gelişim ve olgunlaşmayla beraber deneyim sahibi olmasını sağlar. |
| İlk Çocukluk Oyunları Bu dönemde çocuklar benmerkezci olduğundan başkalarının istediği gibi oyunlar oynamak istemeyebilir. Ancak bu dönemin sonuna doğru benmerkezcilikten uzaklaşma süreci başlayacak ve çocuk diğer çocuklarla veya yetişkinlerle oyun oynamak isteyecektir |
| Çocuk Oyunları İlkokulun başladığı yaşlara rastlayan çocuk oyunları dönemi, ortaokulun bitimine doğru sonlanma eğilimi gösterir. Bu dönemde çocuklar benmerkezcilikten oldukça uzaklaşmış durumdadır ve daha sosyal oyunlar oynamaya eğilimlidir. Diğer çocuklarla oynamaktan hoşlanmakla birlikte daha çok kızlar kızlarla, erkekler erkeklerle oyun oynamayı tercih eder. Kurallı oyunların en yoğun olarak görüldüğü dönem bu dönemdir. Grup oyunlarında kurallar keskin bir şekilde belirlenir ve grubun hiçbir üyesi kurallara uymaktan rahatsız olmaz. Kuralların kendileri için var olduğunu ve değiştirilmemesi gerektiğini düşünür. Bu dönemin sonuna doğru oyunlarındaki kurallarda esneklikler görülür. Çocuklar, işlemeyen kuralı değiştirip tamamen yeni bir oyuna dönüştürebilir. Ayrıca özellikle kapışmalı oyunlar olmak üzere, harekete dayalı oyunları sıklıkla oynarlar. |
| Gençlik Çağı Oyunları Kimlik gelişiminin birtakım çelişkilerle birlikte yürüdüğü bu dönemde çocuklar bedenlerinde biriken enerjiyi atmak için heyecan düzeyi yüksek oyunları tercih eder. Bununla birlikte soyut düşünmenin de başlamasıyla zeka oyunlarına da eğilimlidir. Oyun |
| Yetişkin Oyunları
Yetişkin oyunlarında mantık aramak veya gruplama yapmak diğer dönemlere göre zordur. Kişinin veya grubun özelliklerine, içinde yaşanan kültüre, dinî veya felsefi anlayışlara, coğrafi yapılara ve daha birçok faktöre göre oyunlar geniş bir yelpazede değerlendirilebilir. Her yetişkinin farklı gelişim düzeyi olduğu gerçeğinden yola çıkılarak oyunlarında da çok uç noktalarda değişimler görülür. Yetişkinliğin ilk dönemlerinde daha hareketli ve sosyal oyunlar tercih edilirken orta yaşlarda bedenin çok aktif olmadığı oyunların oynandığı söylenebilir. Yaşlılık döneminde ise daha çok durağan ve iletişime dayalı oyunlar oynanabilir. |
| Oynanan Yere Göre Oyunlar oyun oynanan mekanları kapalı ve açık olmak üzere ikiye ayırmak uygundur. Kapalı alanlarda oyun oynarken göz önünde bulundurulması gereken en önemli hususlardan biri çevredeki insanları rahatsız edecek ve olumsuz etkileyecek davranışlardan uzak durmaktır |
Oyun özel olarak hazırlanmış açık alan parkurlarının yanında, oynayanların diğer insanların alanına girerek olumsuz etkilemeyecek biçimde tüm açık alanlarda oynanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli nokta, tehlike oluşturabilecek unsurların da düşünülerek oyun ortamı oluşturulmasıdır.
Oyun |
| Araç Kullanımına Göre Oyunlar a. Araçla oynanan oyunlar b. Araçta oynanan oyunlar c. Araçsız oynanan oyunlar d. Araç üretilen oyunlar |
| C Araçsız oynanan oyunlar Örneğin yakalamaca, yerden yüksek, kulaktan kulağa, taklit, şarkı yarışmaları, harekete dayalı yarışmalar (ördek yürüyüşü, ayı yürüyüşü, koşu vb.), taş-kağıt-makas, çatlak-patlak gibi oyunlar araçsız oynanan oyunlar olarak sayılabilir |
| Araç üretilen oyunlarOyun süreci içinde ya da sonunda, oynayanların bir ürün oluşturması gereken oyun türüdür. |
| Oyun evreleri oyun evreleri ile ilgili yapılan sınıflandırmalarda kesin yaş sınırları konusunda mutabakat olmamakla birlikte belli bir sırasının olduğu söylenebilir. Bununla birlikte oyunlar yaşlara göre evrelere ayrılsa da her evre kendinden önceki evrelerin karakteristik özelliklerini devam ettirir. Bu nedenle evrelerin başladığı zamanı ifade etmek üzere 1+, 2+, 3+ gibi yaş belirteçleri kullanılmıştır. Oyun |
| Piaget Oyun Evreleri Piaget çocukların bilişsel gelişimlerini dikkate alarak oyunu üç evrede incelemiştir: |
| Pratik/Alıştırma Oyun (0+)
Temel alışkanlıkları, işlevsel davranışları kapsayan ve birbiri ile bağlantısı olmayan davranış tekrarlarını içeren oyunlardır. Elindeki topu atarak tekrar almak sonra yeniden atmak şeklinde gerçekleşen döngüsel oyunlar, pratik oyunlara örnek olarak gösterilebilir. |
| Sembolik oyun (2+)
Nesnelerin kendi işlevi dışında veya herhangi bir varlığın yerine kullanılması şeklindeki oyunlardır. Süpürge sapının at, tencere kapağının direksiyon, kaşığın uçak olarak kullanılması şeklindeki oyunlar sembolik oyunlara örnek olarak söylenebilir. |
| Kurallı oyun (6+)
Kuralların belirlendiği ve uygulandığı oyunlardır. Bu oyunlar çocukların belirlediği kurallarla oynanabileceği gibi daha önceden oynanagelen kurallı oyunlarla da gerçekleştirilebilir. Ebe figürünün bulunduğu veya rekabetin olduğu tüm oyunlardan kurallı oyun olarak söz edilebil Kurallı oyun (6+) Oyun ve Oyun Materyalleri VizeKuralların belirlendiği ve uygulandığı oyunlardır. Bu oyunlar çocukların belirlediği kurallarla oynanabileceği gibi daha önceden oynanagelen kurallı oyunlarla da gerçekleştirilebilir. Ebe figürünün bulunduğu veya rekabetin olduğu tüm oyunlardan kurallı oyun olarak söz edilebilir. |
| 2. Smilansky Oyun Evreleri Smilansky 0-8 yaş çocuklarının oynadığı oyunları 4 evrede incelemiştir. Bu evreleri oluştururken bilişsel gelişimi odağa alan Smilansky, Piaget’in sınıflamasını daha kapsamlı olarak açıklamaya çalışmıştır. |
İşlevsel oyun (1+)Nesnelerin işlevine uygun kullanılması şeklindeki oyunlardır. Çocuk bu tür oyunlarda, oyununa dahil ettiği nesnenin gerçek yaşamdaki işlevi ne ise, aynı işlevi ile kullanır. Oyun içinde kaşığın yemek yeme aracı olarak kullanılması, maket otomobilin araba şeklinde sürülmesi bu oyunlara örnek gösterilebilir.
Oyun |
| İnşa oyunları (2+)
Nesneleri kullanarak bir model oluşturma şeklindeki oyunlardır. Çocuklar bu oyunlarda aynı veya farklı türden materyalleri yan yana, üstü üste veya farklı örüntüler oluşturacak şekilde bir araya getirir. Çocuğun oluşturduğu model daha önce görmüş olduğu bir yapıya benzeyebileceği gibi kendisinin hayalinde tasarladığı ve isimlendirdiği yeni bir model de olabilir. Ahşap, plastik, metal veya diğer türden bloklar ile yapılan ev, araba, hayvan vb. modeller örnek olarak sayılabilir. |
Sembolik/Dramatik oyun (2+) Bir nesnenin başka bir nesne yerine veya işlevinin dışında kullanılması şeklindeki oyunlardır. Daha önce yaşanmış durumları, herhangi bir olayı, nesne veya hareketi yeniden yaratmak, temsil etmek şeklindeki oyunlar bu kapsamda değerlendirilebilir. Çocuğun annesinin elbiselerini giyinerek onun gibi düğüne gitme şeklinde bir rol taklit etmesi, evdeki kedinin yürümesini ve miyavlamasını taklit etmesi sembolik oyunlara örnek olarak gösterilebilir.
Oyun |
| Kurallı oyun (6+)
Daha önceden belirlenmiş kuralları olan veya oyuncuların oyuna başlamadan önce kuralları belirlediği ve uyguladığı oyunlardır. Bu oyunlarda, çocuklar iş birliği içinde kuralları belirler ve oyunu oynar. Örneğin oyun başlamadan öncesi ebe seçimine nasıl karar verileceğini belirlemek bir kural oluşturmaktır. Oyun sürecinde 3 kere ebe olanın oyundan çıkacağına karar vermek de bir kural oluşturmaktır. |
| 3. Parten Oyun EvreleriParten çocuğun yaşına bağlı olarak oyunun belli evrelerden geçtiğini belirtmiştir. Parten bu evreleri oluştururken çocukların sosyal gelişim aşamalarını ön planda tutmuştur. Yaşa bağlı olarak belli bir hiyerarşi izleyen bu evreler, bir önceki evre gerçekleştikten sonra ortaya çıkar. Bununla birlikte sonraki evrelerde önceki evreye ait oyun davranışları görülmeye devam eder. Bu evreler şu şekildedir: |
| Katılımsız davranış
Çocuk oyun oynayanların yakınındadır ancak sadece izlemekle yetinir. Herhangi bir etkileşim söz konusu değildir. Oyun |
| Seyirci rolünde
Çocuk oyun oynanan ortamda oynayanları seyreder, oyuna katılmaz. Bununla birlikte, oyun oynayanlara zaman zaman sorular sorabilir veya müdahale etmek isteyebilir. Başka bir ifadeyle temel düzeyde iletişim kurmaya çalışır. |
| Yalnız oyun
Çocuk oyununda tek başınadır. Seçtiği oyun materyali ya da belirlediği oyunu sadece kendisi oynar. Etrafında başka oyun oynayanlar olsa bile onlarla hiçbir şekilde ilgilenmez ve etkileşime girmez. |
| Paralel oyunÇocuk başka çocukların da oynadığı aynı türden oyun veya oyun materyalini tek başına oynar. Onlara bakabilir, benzerlerini yapmaya çalışabilir veya onlarla hiç ilgilenmeyebilir. Herhangi bir şekilde konuşma gerçekleşmez. Yalnız oyun ile paralel oyunun temel farkı, paralel oyunda aynı ortamda bulunulduğu ve aynı türden oyun oynandığı hâlde herhangi bir sözlü iletişimin olmamasıdır. |
Birlikte oyunBu evrede çocuklar aynı oyunun içinde iletişim kurarak oynarlar. Birkaç kişiyi geçmeyen oyun evresi olan birlikte oyunda, çocuklar benmerkezci özelliklerinin etkisiyle ortak bir amaç doğrultusunda hareket etmezler. Oyun genellikle eş zamanlı olarak sürer. Ayrıca çocukların bireysel özelliklerinin ön planda olduğu bu evrede çok sıkı kuralları olan oyunlar görülmez.
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| İşbirlikli oyun
Bu evrede, önceki evreye göre daha fazla sayıda çocuğun birlikte oynadığı kurallı oyunlar söz konusudur. İletişim ve sosyal becerilerin artmasıyla çocuklar arasında işbölümü ve çeşitli sorumluluk paylaşımları olabilir. Egosantrizmin etkisinin azalmaya başlamasıyla kurallı oyunların daha kolay anlaşılması ve diğer kişilerin de kendisi kadar söz sahibi olabileceğini (tam olarak kabul etmek istemese de) fark eder. Bu evrede oynanan oyunlar yetişkinlerin eylemlerine daha benzer nitelikler barındırır. Başka bir ifadeyle ilerleyen yaşlara hazırlık yapmalarına imkan tanır. Alanyazında öne çıkan oyun evreleri sınıflandırmalarına bakıldığında Piaget, Smilansky ve Parten’in sınıflandırmaları görülmektedir. Bununla beraber günümüzde dijitalleşen dünyada oyuna farklı açılardan bakılması ve evrelerin güncellenmesi ihtiyacı olduğu açıktır. Oyun |
| 1. Oyun doğası gereği, oynayanların …………….. ettiği bir süreçtir. Cevap: manipüle |
| 2. Oynayanların sayısı arttıkça ve oyuna bazı eğitsel ve gelişimsel amaçlar yüklendikçe eğitimcilerin müdahalesiyle ‘………………… oyun’ olarak nitelendirilir. Cevap: yapılandırılmış |
| 3. Oyunlar alanyazında serbest ya da serbest akışlı oyun olarak tanımlanmaktadır Doğru(DoğruCevap) Yanlış |
| 4. Okul öncesi eğitimde bir etkinlik çeşidi olan oyun etkinliğinin, diğer eğitim kademelerinde uygulanması müfredata göre zorunludur. Doğru Yanlış+ |
| 5. Oyun hangi kriterlere göre sınıflandırılır? Cevap: yaş, gelişim, yapı ve mekana göre |
| 6. Aşağıdakilerden hangisi gelişim alanlarına göre oyunlardan değildir? Bilişsel oyunlar Fiziksel oyunlar İşitsel oyunlar(DoğruCevap) Dil oyunları Sosyal oyunlar Oyun |
| 7. Aşağıdakilerden hangisi gelişim aşamalarına göre oyunlardan değildir? Bebeklik Çağı Oyunları İlk Çocukluk Oyunları Çocuk Oyunları Yetişkin Oyunları Yaşlılık Oyunları(DoğruCevap) |
| 8. Aşağıdakilerden hangisinin oyun evreleri sınıflandırması vardır? Thurstone Bronfenbrenner Chomsky Smilansky(DoğruCevap) Thorndike |
| 9. Aşağıdakilerden hangisi araç kullanımına göre oyunlardan değildir? Araçla oynanan oyunlar Aracılı oynanan oyunlar(DoğruCevap) Araçsız oynanan oyunlar Araçta oynanan oyunlar Araç üretilen oyunlar |
| 10. Piaget’nin oyun evreleri aşağıdakilerden hangisinde doğru sırayla verilmiştir? Pratik-Sembolik-Kurallı(DoğruCevap) Sembolik- Pratik-Kurallı Kurallı-Sembolik-Pratik Kurallı-Pratik-Sembolik Sembolik-Kurallı-Pratik |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
Ünite 4 soruları |
| 1) Oynayanların sayısı arttıkça, oyuna bazı eğitsel ve gelişimsel amaçlar yüklendikçe, eğitimcilerin müdahalesi arttıkça bu oyunlar hangi oyunlara dönüşür ?
A serbest akışlı oyun Cevap: B |
| 2) Hangisi gelişim alanlarına göre oynanan oyunlardan biri değildir?A Bilişsel beceri ağırlıklı oyunlar B Fiziksel beceri ağırlıklı Oyunlar C Dil beceri ağırlıklı oyunlar D Sosyal beceri ağırlıklı oyunlar E Gençlik cağı oyunlarıCevap: E |
| 3) Bu sınıflandırmadaki amaç benzer oyunların basitlik-karmaşıklık, kolaylık-zorluk, somutluksoyutluk gibi özellikler çerçevesinde seviyelendirilmesine dayanır?A gelişim alanlarına göre oynanan oyunlar B gelişim aşamasına göre oynanan oyunlar C oynanan yere göre olan oyunlar D araç kullanımına göre oynanan oyunlar E araçsız oynanan oyunlarCevap: B |
| 4) Elindeki topu atarak tekrar almak sonra yeniden atmak şeklinde gerçekleşen döngüsel oyunlar, piagetin hangi oyun evresine örnektir?A sembolik B döngüsel Ç kurallı D pratik / alistirma E serbest akışlıCevap: D Oyun |
| 5) Hangisi piagetin oyun evrelerinden biri değildir?
A pratik/ alistirma Cevap: D |
| 6) Kurallı oyunlar evresi kaç yaşından sonra oluşur?
A 3 Cevap: 6 |
| 7) Similansky kaç yaş arasındaki çocukların oyun evrelerini izlemistir ?
A 0-7 Cevap: B Oyun |
| 8) Smilanskynin acikladigi oyun evreleri ile verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A Nesnelerin işlevine uygun kullanılması şeklindeki oyunlar 1 yaş üstü oyun evresine girer Cevap: E ( bilissel gelişime odaklanmış ( |
| 9) Hangisi partenin oyun evrelerinden olan birlikte oyunun özelliği değildir? A çocuklar benmerkezci özelliklerinin etkisiyle ortak bir amaç doğrultusunda hareket etmezler B çocuklar aynı oyunun içinde iletişim kurarak oynarlar Ç çocukların bireysel özelliklerinin ön planda olduğu bu evrede çok sıkı kuralları olan oyunlar görülmez. D Bu evrede, önceki evreye göre daha fazla sayıda çocuğun birlikte oynadığı kurallı oyunlar söz konusudur. E Oyun genellikle eş zamanlı olarak sürerCevap: D |
| 10) Hangisi partenin oyun evrelerinden değildir? A Katılımsız B Seyirci C Paralel D Kurallı E İşbirlikliCevap: D |
| 11)Hangisi Similansky nin oyuj evrelerinden değildir?A Alıştırma oyunu B İşlevsel oyun C İnşa oyunu D Sembolik /dramatik E Kuralli oyunCevap: A Oyun |
| 12) – oyun evrelerini oluştururken çocukların sosyal gelişim aşamalarını ön planda tutmuştur. – Yaşa bağlı olarak belli bir hiyerarşi izlemistirA piaget B wigotsyk Ç parten D Smilansky E ericssonCevap: C |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
Ünite-5 özetiOyun işlemlerinin daha hızlı gerçekleşmesinde güdülenme ve isteklilik önemlidir. |
| Oyuna isteyerek katılan çocuklar güdülenme içinde bulundukları için oyun, yeni bilgilerin daha etkin biçimde edinilmesi için gerekli hazırbulunuşluğa destek olur. |
| Hareket ile birlikte etrafı tanıma çabası içinde olan çocukların zekâ, mantık yürütme ve anlama becerileri gelişir. |
| Oyun sayesinde çocuğun düşünme, algılama, sıralama, sınıflama, analiz yapma, sentez yapma, değerlendirme, problem çözme gibi zihinsel süreçlerinin işleyişi hızlanır. |
Piaget ve Vygotsky oyunun çocukların bilişsel gelişimine etkileri konusuna ilk kez değinen ve bu konuda araştırmalar yapan bilim adamlarıdır. Ayrıca birçok çalışmada dikkat, merak, problem çözme, otokontrol gibi bilişsel becerilerin oyun yoluyla geliştirilebildiği saptanmıştır.
Oyun |
| diğer gelişim alanlarındaki becerilerin gerçekleştirilebilmesi için ön koşul, bilişsel becerilerin var olmasıdır. |
| Fiziksel Gelişim Açısından Oyun Oyun, çocuğun hareket etmesinde, büyük-küçük kaslarının gelişmesinde ve kan dolaşımının düzenli olmasında yardımcı olur. Ayrıca iç salgı bezlerinin dengeli bir şekilde salgılanmasına katkı sağlar. Hormonal dengeyi düzenleyen ve fiziksel gelişimi destekleyen oyun bu özelliğiyle sosyal ve duygusal gelişimi de etkiler. Ayrıca çocuk oyun ile hareketlerini kontrol altına almayı öğrenir. Verilen yönergeler ve kendi isteği doğrultusunda hareketlerine yön vermeyi farklı oyunlarda edindiği tecrübelerle geliştirir. Oyun |
| Dil Gelişimi Açısından Oyun Küçük yaşlardan itibaren sesleri işiterek ve taklit ederek başlanan dil ediniminde, oyunun etkisinin olduğu birçok araştırmayla desteklenmiştir. Agulamalarının bile oyun olarak nitelendirilebileceği bebekler, sesleri ve sözel unsurları etkin bir şekilde oyun materyali olarak kullanmaya başlar.Çocuklar oyunlarda hem oyunun içeriğinde olan hem de oyun oynayanların kullandığı dilsel ögelerle yoğun etkileşim hâlinde olduğu için yeni sözcükler öğrenir, çeşitli mesajları algılama ve iletme becerilerini geliştirir. Dramatik oyunlar sırasında öğrenilen yeni sözcükler kelime dağarcığının zenginleşmesini sağlar. |
| Sosyal Gelişim Açısından Oyun Bebekler ve çocuklar, normalde çevrelerindeki canlılarla etkileşimi seven, farklılıkları yadırgamayan, meraklı ve keşfetmeye yatkın varlıklardır. Çocuğun çevresiyle etkileşim kurabilmesi için öncelikle iletişimi başlatması veya iletişim için gelen talebe karşılık vermesi gerekir. Merak etmesi, ilgi duyması, keşfetmek istemesi gibi durumları sayesinde iletişim girişimini istendik yönde ortaya çıkarır. Çocuğun bu özellikleri oyun için ideal birer anahtar rolündedir. Oyun |
| Duygusal Gelişim Açısından Oyun Duygusal gelişim, bilişsel ve sosyal gelişimin dinamikleri ile yakından ilişkilidir. Duygusal gelişimin oluşmasında biliş yani düşünceler etkin iken, sosyal davranışları etkileyen ise büyük ölçüde duygulardır. Başka bir deyişle, düşünceler duyguları, duygular da davranışları etkiler. Olumlu bir duygusal gelişim, sosyal gelişimin de sağlıklı bir süreçte oluşmasını sağlar. |
| Öz bakım Becerileri Açısından Oyun Çocukluk çağında öz bakıma yönelik becerileri edinen çocuklar yetişkinlik dönemlerinde yaşam becerileri noktasında diğer insanlara göre daha başarılı olurlar. İnsan, kendi temel ihtiyaçlarını karşılayabildiği ve başkasından gelebilecek büyük bir desteğe ihtiyaç duymadığı oranda, planladığı ve hedeflediği amaçlara ulaşması kolaylaşır. |
| Öz bakım Becerileri Açısından Oyun Çocukluk çağında öz bakıma yönelik becerileri edinen çocuklar yetişkinlik dönemlerinde yaşam becerileri noktasında diğer insanlara göre daha başarılı olurlar. İnsan, kendi temel ihtiyaçlarını karşılayabildiği ve başkasından gelebilecek büyük bir desteğe ihtiyaç duymadığı oranda, planladığı ve hedeflediği amaçlara ulaşması kolaylaşır |
ÜNİTE SORULARI |
| 1. Oyunla büyüyen çocuklar; yaşam becerileri yüksek ve hayatla ve kendisiyle ……………….. çocuklardır. Cevap: barışık |
| 2. Çocuk, oyun yoluyla hayata hazırlık yapar, oyunlar içinde çeşitli rolleri ……… eder. Cevap: taklit |
| 3. Yeterince oyun oynamış çocuk, kendini olumlu/olumsuz yönleriyle kabul eder. Doğru(DoğruCevap) Yanlış |
| 4. Çocuğun bütünsel gelişimine son derece önemli etkisi olan oyun, kişiliğine yön verir Doğru(DoğruCevap) |
| 5. Oyun sırasında çocuğun hangi zihinsel süreçlerinin işleyişi hızlanır? Cevap: düşünme, algılama, sıralama, sınıflama, analiz yapma, sentez yapma, değerlendirme, problem çözme… |
| 6. Oyunun çocukların bilişsel gelişimine etkileri konusuna ilk kez değinen ve bu konuda araştırmalar yapan bilim adamı ikilisi aşağıdakilerden hangisidir? Piaget ve Vygotsky Oyun |
| 7. Aşağıdakilerden hangisi oyun yoluyla geliştirilebilecek bilişsel becerilerden biri değildir? dikkat becerileri algılama becerileri problem çözme becerileri motor beceriler(DoğruCevap) öz denetim becerileri |
| 8. Aşağıdakilerden hangisi oyun yoluyla geliştirilebilecek sosyal becerilerden biri değildir? arkadaş edinme selamlaşma yardımlaşma şarkı söyleme(DoğruCevap) iletişim |
| 9. Oyun içinde zıplama, tırmanma, çekme, itme gibi davranışların gözlenmesi, oyunun hangi gelişim alanına daha uygun olduğunu gösterir? Bilişsel Fiziksel(DoğruCevap) Görsel Sosyal Duygusal Oyun ve Oyun Materyalleri Vize |
| 10. “Oyun, çocuğun kelime dağarcığını genişletir.” ifadesinin işaret ettiği gelişim alanı aşağıdakilerden hangisidir? Dil(DoğruCevap) Fiziksel Duygusal Sosyal Öz bakım |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
| Ünite 5 soruları |
| 1) Çocukların küçük yaşlarindan itibaren kendi temizliğini ve yemeğini yapma, yatağını hazırlama, giysilerini düzenleme ve giyinme gibi becerileri oyun ve oyun meteryalleri ile deneyimlemesi çocuğa hangi beceriyi kazandırır?
A Sosyal B dil Cevap: D Oyun |
| 2) Hangisi oyunda kazanılan toplumsal özelliklerden biri değildir?
A selamlaşma Cevap: D |
| 3) Hangisi ifade edici ve alıcı dil becerilerine önemli katkılar sağlayan oyun becerilerinden biri değildir ?
A çocuk şarkıları Cevap: E |
| 4) Diğer gelişim alanlarındaki becerilerin (dil, sosyal ,fiziksel beceriler gibi ) gerçekleştirilebilmesi için ön koşul hangisidirA dil becerisi B sosyal beceri Ç duygusal beceri D bilişsel beceri E öz bakım becerisiCevap: D Oyun |
| 5) Hangisi büyük kasların gelişimine yardımcı olan oyunlardan biridir?A futbol B Misket C kart oyunları D yırtma-yapıştırma E kesmeCevap: A |
| 6) Duygusal gelişimin oluşmasında ilk etkendir?A biliş B sosyal davranışCevap: A |
| 7) Sosyal davranışı etkiler?
A Biliş Cevap: B |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
Ünite-6 özeti |
| Her alanda bir iş veya eylemin gerçekleştirilebilmesi için izlenmesi gereken yollar vardır. Bu yollardan her birine yöntem denilmekle birlikte aynı yöntem içerisinde farklılaştırılmış teknikler de bulunur. Bu yöntem ve tekniklerin her birinin, bireyin gelişimine katkısı olduğu bilimsel çalışmalarla ortaya konulmuştur. |
| Oyun yöntemini kullanan öğretmenlerin geleneksel yöntemleri tercih eden öğretmenlere göre daha başarılı olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır. |
Oyun temelli öğrenme yönteminde, eğitim alacak çocukların ilgi, istek ve ihtiyaçları öğrenme sürecinin merkezinde yer alır. Öğretmen yapılandıracağı oyunu, her ne kadar kazanım ve konuyla ilişkilendirse de çocukların güdüleneceği, keyif alacağı, eğleneceği unsurlarla süslemelidir.
Oyun |
| Oyun Yöntemi Başta okul öncesi dönem olmak üzere tüm eğitim öğretim kademelerinde ve yaygın eğitimde kullanılması tavsiye edilen oyun; bilgi, beceri ve tutumların kazandırılmasında önemli bir yöntemdir. Oyun; nesnelerin ve olayların bilgisinin öğrenilmesinde, genel olarak yaşam becerilerinin ve tutumların edinilerek davranışa dönüştürülmesinde bir eğitim/öğretim yöntemi olarak kullanılmalıdır. Bununla birlikte okul öncesi dönem dışındaki kademelerde oyun yönteminin müfredata konulmadığı (beden eğitimi dersleri hariç) söylenebilir. |
| Dünyanın birçok yerinde ve Türkiye’de okul öncesi eğitim programının temel özelliklerinden biri de oyun temelli olmasıdır. Bu özellik 2013 yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan ve hâlen yürürlükte olan Okul Öncesi Eğitim Programında “Oyun bu yaş grubundaki çocuklar için en uygun öğrenme yöntemidir. Bütün etkinlikler oyun temelli düzenlenmelidir.” şeklinde ifade edilmektedir. Bu ifadeler, oyunun hem etkinlik hem de bir yöntem olarak nitelendiğini göstermektedir. |
Oyun serbest oyunlar ve yapılandırılmış oyunlar olmak üzere iki genel gruba ayrılsa da, eğitsel açıdan yöntem olarak, yapılandırılmış veya yarı yapılandırılmış oyunlar şeklinde oluşturulabilir. Eğitsel oyunlarda oyunun doğası gereği, istenen hedeflere ulaşmada tesadüfe yer verilemeyeceğinden, serbest oyunlar bu kapsamda değerlendirilmemektedir.
Oyun |
| Oyun temelli eğitim, bazı eğitimciler tarafından doğaçlama bir yöntem olarak görülür. Ancak oyun sürecini planlama, etkili öğrenme yaşantılarını kazandıracak oyun tercihi ve tasarımı oyunu, eğitim ortamına uyarlama, oyuna ayrılan süre, oyundaki çocuk sayısı, kullanılacak araç ve oyun materyalleri ile oyun tekniklerini de içine alan komplike bir olgudur. |
| Çocuklar oyun ile yeni bilgiler edinir, eski bilgilerini kullanır ve bilgilerini yeniden düzenleyerek yapılandırır. Oyun yöntemi eski ve yeni bilgiler arasındaki bağ kurucu bu özelliği ile bir anlamda eğitim sürecinin çimentosudur. |
| 1. Oyun Yönteminin İlkeleri Oyun yönteminin dikkat edilmesi gereken ilkeleri şu şekilde sıralanabilir:Çocuk merkezde olmalı, öğretmen rehber olmalıdır.Çocuğun ilgi, istek ve ihtiyaçları ile eğitsel amaçlar göz önünde bulundurularak denge kurulmalıdır.Belli mekanlarla sınırlı kalınmamalıdır.Çocuğun kendini ve çevresini tanımasına fırsat verilmelidir.Çocuğun olumlu duygularını öne çıkarıcı özellikte hazırlanmalı, olumsuz duygularıyla başa çıkmasına yardımcı olunmalıdır. OyunHer türlü materyalin uygun şekilde kullanımına imkan tanınmalıdır. Belirli olaylar ve durumlar yerine her türlü olay ve duruma yer verilmelidir. |
| 2. Oyun Yönteminde Öğretmenin Rolü Eğitim ve öğretimin en önemli ögesi olan öğretmenin oyun ve oyun materyali seçimi ile tasarımı, çocuğun oyun ile eğitimi sürecine katkı sağlayan baş faktördür. Öğretmenlerin, çocukların oynayacağı oyun veya oyun materyallerini seçip hazırlamanın yanında başka rolleri ve görevleri de bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sayılabilir:Öğretmenler;Oyunu tasarlarken eğitsel amaçlar ile çocukların ilgi, istek ve ihtiyaçları arasında denge kurmalıdır.Oyunu tüm etkinlik veya derslere uyarlayabilmelidir.Oyunu diğer yöntemlerle birlikte kullanabilmelidir.Oyunu bireysel, küçük grup, büyük grup ve özel gereksinimli çocuklar için uyarlayabilmelidir.Oyunu çocukların gelişimdüzeyleri ve yaşları doğrultusunda basit-karmaşık, kolay-zor gibi farklı seviyelere göre yapılandırabilmelidir. OyunOyun Etkinliklerinin Planlanması Oyun etkinlikleri planlanırken; Öncelikle aylık, haftalık ve günlük planlama için ilgili amaçlar ve hedefler (okul öncesi eğitimde kazanım ve göstergeler) belirlenmelidir. Eş zamanlı olarak oyun alanı ve çocuk sayısı dikkate alınarak tekniğe karar verilmelidir. OyunOyun materyalleri ile zenginleştirilen yapının öğrenme süreci, ihtiyaç duyulan süre de dikkate alınarak adım adım planlanmalıdır. Öğrenme Süreci: Yukarıdaki faktörlerin her birinin ayrıntılı şekilde bir kompozisyon içinde, okuyanların anlayabileceği ve zihninde canlandırabileceği biçimde, öğretmen ve öğrencilerin neler yaptığının adım adım anlatıldığı açıklama kısmıdır. Oyun |
| 3. Farklı Oyun TeknikleriOyun kendi içinde farklı formlar oluşturmaktadır. Bu formlar temelde birbirine benzer özellikler taşısa da bazı noktalardaki farklılıklar nedeniyle ayrıştırmak mümkün olabilmektedir. Her etkinlikte aynı formu, başka bir ifade ile aynı tekniği kullanmak yerine bu tekniklerin çeşitliliğinden faydalanmak eğitimin kalitesini artırmak ve eğitim sürecinde tekdüzelikten uzak kalmak için bir gerekliliktir.
Serbest oyunda oynayan kişinin izlediği yol, kullandığı malzeme ve etkileşim tarzıyla her zaman farklı tekniklerin ortaya çıkması muhtemel olan oyun yönteminde kullanılan bazı teknikler ve örnekleri şöyle sıralanabilir: Yaşam oyunu Hayali oyun Amaçlı/Hedef oyun Dramatik oyun Fırsat oyunu Öğrenme merkezli oyun Yarışma Sözel (Dile dayalı) oyun Müzikli oyun (Rond) Kukla oyunu Parmak oyunu Oyun |
| 1. Yaşam Oyunu Yetişkinliğe ait sayılabilecek iş ve eylemlerdeki gerçek materyallerin çocuğun eğitiminde kullanıldığı, çocuğa esneklik kazandırıldığı, kontrollü bir şekilde sorumluluk verilmesinin ön planda olduğu oyun tekniğidir. Çocuklar bu tür oyunlarda asıl amaca odaklanmanın yanında, başka bir eylemi de asıl amacın sürecine yansıtabilir. |
| Örnek:Anaokulunun bahçe duvarının çocuklarla beraber “duvar boyama” oyunu ile boyanması sürecinde çocuklardan bazıları boya rulosunu arabaymış gibi kullanırken aynı zamanda bir yetişkin edasıyla “Ben duvar boyadım.” diyebilir.
Bu örnekteki oyunlaştırılmış faaliyet aslında bir yetişkin faaliyetidir. Oyun |
| Örnek:Bir çocuğun anasınıfında başının üzerinde bir şeyler varmış gibi dikkatlice kafasını ve bedenini kendi belirlediği bir koreografide ve dengede hareket ettirmesi hayalî bir oyun sayılabilir. |
| Örnek:Oyuncak tavşanını besleyip gezdiren, onu zaman zaman konuşturan bir çocuğun oynadığı oyun hayalî oyuna örnek olarak gösterilebilir.
Hayalî oyunların çocukların yaratıcılıklarına etkisi oldukça yüksektir. Yetişkinlerce anlamsız bulunan ya da yalan olarak nitelendirilen bazı hayalî oyun davranışları, aslında çocuğun üretme ve fikir geliştirme gibi üst biliş işlemlerinin gelişmesine katkı sağlar. Bu durumun önemsenmeyip yalancılıkla ve uydurmakla suçlanan çocuğun yaratıcılığının engellenmesi son derece yanlış bir tutumdur. Oyun |
| Örnek:Sessizlik kavramı ile sosyal, bilişsel ve motor gelişim alanlarına ait kazanım ve göstergelerin olduğu bir oyun planı hazırlayan öğretmen, çocuklar kahvaltıdayken sınıfı dört bölüme ayırıp bir bölümünü kütüphane, bir bölümünü müze, bir bölümünü hastane bir bölümünü de bahçe olarak hazırlar.
Bu tür oyunlarda çocukların kazanması hedeflenen unsurların, oyun içinde keyifli süreçlerin de dahil edilerek verilmesi gerekir. Bu şekilde gerçekleşen bir süreç, öğretmenin bu tür bir oyunu tasarlaması ya da planlaması kısmen zorlamış olsa da işini kolaylaştırıp, çocukları sıkılmaktan ve isteksizlikten uzak tutar. 4. Öğrenme Merkezli Oyun Oyun |
| Örnek:Öğretmen anaokulu bahçesinde oluşturulan fırın öğrenme merkezine çocuklarını çıkarır. Daha önce Türkçe etkinliğinde ele alınan ekmeğin yapılışı ile ilgili “ekmek yapma ve pişirme” oyunu oynayacaklarını söyleyerek öğrenme merkezinde istedikleri şekilde hareket edebileceklerini ve istediği malzemeden ekmek yapıp pişirebileceklerini söyler.
Öğrenme merkezli oyun tekniği sınırlandırılmış bir oyun tekniği gibi görünse de çocukların teorik bilgilerini pratiğe dökme fırsatı sağlama özelliği ve içeriğinde barındırdığı esneklik sayesinde çocukların yaratıcılıklarını destekleme özelliği açısından etkin öğrenme sağlayan bir tekniktir. Dramatik Oyun Oyun |
| Örnek:Minyatür çaydanlık seti ile çocuk çay demleme ve içme taklidini içeren “çay partisi” oyunu oynayabilir. Farklı insanlardan gördüğü çay içme şekillerini canlandırılabilir.
Bu tür oyunlarda yaşadığı deneyimlerin oluşturduğu güdülenme ile çocukta gözlem becerisi geliştirilebilir. Ayrıca çocukların canlandırdıkları unsurun özelliklerine tıpatıp bağlı kalma zorunluluğunun bulunmaması da yaratıcılıklarını destekleme açısından önemlidir. Oyun |
| Örnek:Öğretmen bahçeye çıkardığı çocuklardan birinin koşması üzerine –önceden planlamamış olduğu hâlde- durumu isteyenlerin katıldığı bir koşma oyununa dönüştürebilir.
Fırsat oyununa dönüştürülebilecek durumların gözden kaçırılmaması, öğretmenin dikkati, esnekliği ve gözlem gücüyle doğru orantılıdır. Bu nedenle bu tür oyunların oynanabilmesi için öğretmenlerin üzerine sorumluluk düşmektedir. Bununla birlikte fırsat oyunları ile girişimler çocuklardan da gelebilir. Çocukların bu isteklerinin geri çevrilmemesi ve oyunun birlikte kurgulanması da bu oyun türünün olumlu yönlerinden biridir. Oyun7. Yarışma |
ÖrnekÖğretmen çocukları iki gruba ayırarak “mandal bulma ve toplama yarışması” yapacaklarını söyler. Oyunu hareketleriyle göstermek için önceden hazırlayıp sınıfın her tarafına dağıttığı mandallardan birini arar, bulur ve gruplar için hazırladığı sepetlerden birine atar. Sırayla her çocuğun bir mandal bulacağını ve sepete atacağını, gruplardan oyunu erken bitirenin yarışı kazanacağını söyler.
OyunYarışmalar aynı zamanda çocukların oldukça eğlenip duygusal anlamda rahatladığı, grup hâlinde oynandığında sosyalleşmenin desteklendiği, tüm gelişim alanlarına katkı sağlandığı oyun tekniğidir. Ancak yarışmalarda kaybedenlerin olması ve bu çocukların duygusal durumlarının dengede tutulması öğretmenin dikkat etmesi gereken bir noktadır. Aksi takdirde sürekli kaybeden çocukların herhangi bir şeyi başaramayacağı yönündeki inancı pekişerek öfkeye ve özgüven eksikliğine yol açabilir. 8. Sözel – İşitsel (Dile Dayalı) Oyun Oyun |
| Örnek:Öğretmen “kulaktan kulağa oyunu” oynayacaklarını, bir öğrenciye kulağına söylenilenleri diğerlerine duyurmadan hızlı bir şekilde ve bir defada arkadaşına söylemesi gerektiğini belirtir. Çocukların gelişim seviyeleri dikkate alınarak kısa cümleler söylenir. Ayrıca bir defada söyleme gibi kurallar biraz daha esnetilebilir. 9. Müzikli Oyun (Rond) İster sözlü ister sadece melodik olsun, oyunun müziğin sözleri veya ritmiyle yönlendirildiği oyun tekniğidir. Bu teknik aynı zamanda müzikle öğretim yönteminin de bir tekniğidir. Bu tür oyunlarda kullanılacak müziğe uygun hareketler öğretmen tarafından çocuklara gösterilebileceği gibi çocukların önereceği hareketler de kullanılabilir. Oyun |
| Örnek:Öğretmen çocukların kendilerini istedikleri şekilde ifade etmeleri için çocukları halka şeklinde konumlandırarak seslere göre hareket etmelerini, herkesin tek tek halkanın ortasına gelerek oynamasını ister. İlk olarak kendisi hareketlerini göstererek oynar. Daha sonra tek tek diğer çocukları yönlendirir.
10. Kukla Oyunu |
ÖrnekÖğretmen kuklaların kullanıldığı bir Türkçe etkinliğinden sonra çocuklara istedikleri kuklayı alarak istedikleri sesleri çıkarabileceklerini ve hareketleri yapabileceklerini söyler. Öğretmen çocukları gözlemler veya yardım taleplerini cevaplar. Arkadaşlarının karşısında bu oyunu oynamak isteyenler için sınıf toparlanabilir.
Oyun11. Parmak Oyunu |
| ÖrnekÖğretmen müzik etkinliğinde farklı çalgıları gösterip deneyimlettirdiği çocuklara müzik aletlerinin konuşturulduğu bir parmak oyunu oynatır.
Enstrümanların Sohbeti Oyunu Müzik aletleri kendi aralarında konuşuyorlarmış (Elle veya ağızla konuşma öykünmesi yapılır.) Davul demiş ki “ben düğüne gi-de-ce-ğim.” (Eller tokmak, karın davul olarak ritimli bir şekilde söylenir.) Keman demiş ki “Beni de götür, beni de götür.” (Omuzun üstünde keman varmış gibi bir el sabit diğer el öne arkaya doğru götürülür.) OyunSaz demiş ki “bilmem geleyim mi, gelmeyeyim mi?” (Kucakta saz varmış gibi bir el sabit tutulur, diğeri ile tıngırdatma hareketi yapılır. ) Zurna demiş ki “ben de, ben de, ben de, ben de” (Eller zurna tutuyormuş gibi yapılıp ağza götürülür.) Darbuka demiş ki “hep birlikte, hep birlikte” (Eller darbukaya vurur gibi sert bir yere veya dizlere vurulur.) Oyun |
| 1. …………. okul öncesi dönem çocuklarına en uygun öğretim yöntemidir. Cevap: Oyun |
| 2. Başta okul öncesi dönem olmak üzere tüm eğitim öğretim kademelerinde ve yaygın eğitimde kullanılması tavsiye edilen oyun; bilgi, …………….. ve tutumların kazandırılmasında önemli bir yöntemdir. Cevap: beceri |
| 3. Sadece Türkiye’de okulöncesi eğitim programının temel özelliklerinden biri oyun temelli olmasıdır. Doğru |
Yanlış(DoğruCevap)
Oyun |
| 4. Oyun yöntemi, yapılandırılmış veya arındırılmış oyun şeklinde kullanılabilir. Doğru |
| Yanlış(DoğruCevap)5. Oyun yönteminde öğrenme sürecinin merkezinde çocukların hangi özellikleri yer alır? Cevap: çocukların ilgi, istek ve ihtiyaçları |
| 6. Oyun yönteminin eski ve yeni bilgiler arasındaki bağ kurucu olma özelliğini hangi maddeye benzetilebilir? taşyoğurtyaprakçimento(DoğruCevap)lamba |
| 7. Aşağıdakilerden hangisi oyun yönteminin ilkelerinden biri değildir? çocuk merkezli olmasıuygun mekanla sınırlı olmasıöğretmenin yönetmesi(DoğruCevap)keşfetmeyi ön planda tutmasısadece uygun materyal kullanılması |
| 8. Aşağıdakilerden hangisi oyun yönteminin bir tekniği değildir? Yaşam oyunuŞey Oyunu(DoğruCevap)Kukla OyunuFırsat OyunuParmak Oyunu |
| 9. Hangisi öğretmenin özel bir kavram ile beraber hedeflediği kazanım ve göstergelerle tam olarak yapılandırdığı ve her hareketin bir amaca hizmet ettiği oyun tekniğidir? amaçlı oyun(DoğruCevap)araçlı oyunyarışmahayali oyundramatik oyun |
| 10. Bir oyunda “Müzik aletleri kendi aralarında konuşuyorlarmış (elle veya ağızla konuşma öykünmesi yapılır.)” ifadeleri geçiyorsa, bu oyun aşağıdaki tekniklerden hangisiyle oynanıyordur? fırsat oyunuyarışmakapışmalı oyunhedef oyunuparmak oyunu(DoğruCevap) Oyun |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
| Ünite-7.özeti |
| Geçmişten günümüze kadar tasarlanan oyun materyallerine bakıldığında oyuncağın, oyunun tarihi kadar eski olduğu söylenebilir.
Oyun Materyalleri OyunOyun materyalleri, çocuğun doğal yeteneklerini geliştiren, böylelikle eğitsel bir işlevi yerine getiren oyun malzemeleridir. Gelişim sürecinde çocuğun hareketlerine düzen getiren, dilsel, bilişsel, fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimlerinde yardımcı olan, hayal gücünü, yaratıcı yeteneklerini geliştiren tüm oyun materyallerine genel olarak oyuncak da denilebilir. Ayrıca oyun materyalleri ya da oyuncaklar çocuğun gerçek hayata hazırlanmasında da en büyük yardımcısıdır. Oyun oynamak amacıyla üretilen Oyun sürecine motivasyonda en önemli unsur da oyun materyalleridir. Örneğin okula henüz yeni başlamış bir anasınıfı çocuğunun, okuldaki renkli ortamı ve farklı oyun materyallerini görerek sakinleşmesi ve hatta onlarla etkileşime başlaması, onun okula alışmasına yardımcı olur. Tüm gelişim alanları ile ilgili uyarıcılar barındırabilecek oyuncaklar, farklı yaş ve zihin düzeylerindeki/gruplarındaki tüm çocuklar için gereklidir. Oyuncaklar ve oyun materyalleri çocukların çeşitli renk, boyut ve şekilleri kavramalarına; sayısal ve yazınsal kavramlardan haberdar olmalarına yardımcı olur. Fakat çocuğun oyunda kullandığı materyalleri üretilmiş/yapılandırılmış oyuncaklar ile sınırlandırmak mümkün değildir. Çocuklar her yerde ve her şartta oyun oynayabildikleri gibi tehlikeli olmadığı müddetçe her türlü malzeme ile de oyun oynayabilirler. Oyun |
| OyuncaklarDijital ürünler
İşitsel (sözel içerikli ve sese dayalı) ürünler Gerçek nesneler Oyun alanları Bu beş oyun materyali grubu birbirinden keskin çizgilerle ayrılamasa da bir sınıflamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte aynı oyun materyali birden fazla gruba dahil edilebilir. Örneğin bir otomobil; kullanan yetişkin için bir gerçek nesne sınıfına dahil edilirken arka koltukta oyun oynayan bir çocuk için oyun alanı niteliği taşıyabilir. |
| 1. Oyuncaklar Ahşap, tekstil malzemeleri, kağıt, plastik, farklı metaller, toprak türevi malzemeler ve diğer hammaddelerden veya bunların bileşiminden üretilen oyun materyalleridir. Bu hammaddeler ve bunlardan üretilen oyuncakların bir kısmı aşağıda örneklendirilmiştir.Ahşap: Tahta bloklar, topaçTekstil: Bez bebek, kuklaKağıt : Karton ev, YapbozPlastik: Top, legoMetal: Araba, uçakToprak: Kil hamuru, bilye Oyun |
| 2. Dijital Ürünler Bu ürünler bir bilgisayar yazılımına dayalı olarak tasarlanan ve yapısal olarak çeşitli elektronik cihazlarla kullanılabilen oyun materyalleridir. Diğer oyun materyali türlerinden farklı olarak bu materyal grubundaki ürünler, genellikle bu alanın uzmanı olan mühendisler ya da yazılımcılar tarafından geliştirilir. Ancak oyunun kurgulanması ve hedeflediği amaçlar, teknik bilgisi olmayan kişiler tarafından da önerilebilir.Dijital ürünler şu şekilde gruplandırılabilir:Tablette/telefonda oynanan dijital ürünlerBilgisayarda oynanan dijital ürünlerSanal gerçeklik ortamlarında oynanan dijital ürünlerArtırılmış gerçeklik ortamlarında oynanan dijital ürünlerOyun konsolu ile oynanan dijital ürünlerAtari benzeri ortamlarda oynanan dijital ürünler Oyun |
| 3. İşitsel (Sözel İçerikli ve Sese Dayalı) Ürünler Oyuna başlamadan önce ve oyun devam ederken kullanılan ses, kelime, ritim, çocuk edebiyatı eserleri ve müzikler gibi işitsel unsurlardan oluşan oyun materyalleridir. Bu tür oyun materyalleri oyuna hareket ve ahenk katar. İşitsel oyun materyallere ve onlarla yapılabilecek uygulamalara aşağıda örnek verilmiştir.Ses: Rüzgâr sesi, civciv sesiKelime: Sobe, ebeRitim: Rap rap, pat patÇocuk edebiyatı: Saymaca, bilmeceMüzik: Şarkı, rond |
| 4. Gerçek Nesneler Bireyin çevresinde bulunan her türlü araç, eşya, gıda maddeleri veya malzeme olarak da adlandırılabilen gerçek nesneler, oyunda kullanılabilecek birer oyun materyali niteliği taşır. Bununla birlikte, yine gerçek nesne olup, atık olarak ifade edilen ve geri dönüşüme gönderilebilecek nitelikte bulunan nesnelerden oyun materyali üretimi mümkündür. Artık materyal de denilen bu nesnelere örnek olarak kağıt havlu rulosu, şişe kapakları, çeşitli ambalajlar sayılabilir. Ancak bazı öğretmenler bu kavramı yanlış anlayarak pirinç, mercimek, fasulye, makarna, nohut gibi birtakım gıda maddelerini de artık materyal olarak kullanmaktadır. Bu durum öğrencilerde israf noktasında bir örtük öğrenmeye neden olmaktadır. Gerçek nesnelere verilebilecek örnekler aşağıdaki gibidir.Masa, sandalyeKıyafet, kol saatiÇatal, kaşıkİp, makaraKarpuz, pirinçKürek, fırça Oyun |
| 5. Oyun Alanları İçerisinde diğer oyun materyallerini de barındırabilen, sınırları belirlenmiş, tek başına veya grupla farklı oyunlar oynanabilen ortam ya da mekan olarak da nitelendirilebilen oyun materyalleridir. Bu mekanlar profesyonel olarak tasarlanabileceği gibi, çevrede bulunan birçok alan da ilgili hedef kitleye yönelik oyunlar için kullanılabilir. Oyun alanlarına aşağıda sayılan örnekler verilebilir.Futbol sahası, tenis kortuOrman, çiftlikIrmak kenarı, yüzme havuzu9D sinema, sanal gerçeklik platformları, paintball parkuruSokak, pazar yeriPeri bacaları, mağara |
| 3. Diğer Sınıflandırmalar Yukarıdaki sınıflandırma, alanyazında daha önce yapılmış olan ve dar kapsamlı sayılabilecek sınıflandırmalara alternatif olarak meydana getirilmiştir. Oyun materyali sınıflaması, sayılan başlıklar altında oluşturulsa da başka sınıflamalar da yapılabilir. Oyun malzemesine ilişkin çeşitli sınıflandırmalar daha önce alanyazında yapılmıştır.Bu sınıflandırmalardan birine göre oyun malzemesi beş ana grupta ele alınabilir:Doğal maddelerDoğal maddelerden elde edilen ürünlerFarklı materyallerden yapılmış canlı varlık minyatürleriGünlük hayatta kullanılan malzeme minyatürleriSpor ve harekete yönlendiren materyaller Oyun |
| 1. Doğal Maddeler Çocuğun etrafını saran dış dünyada bulunan doğal malzemeler olup doğayı tanıması ve bu yönde deneyim kazanmasına yardımcı olur. Bunların en önemlileri su ve topraktır. Doğal maddelere örnek olarak aşağıdakiler verilebilir.Yağmur, deniz, göl veya akarsu ile evde bulunan musluk veya içme suyuSahillerde veya özel olarak yapılan kum havuzlarında bulunan kumlarBahçede, tarlada, veya doğal ortamlarda bulunan toprak, çakıl taşı, kaya parçaları |
| 2. Doğal Maddelerden Elde Edilen Ürünler Doğal maddelerin bir araya getirilmesiyle oluşturulan yeni ürünlerdir. Bu tür materyaller çocuğun yaratıcı yeteneğini geliştirilen ve kendi kendini yönetebilme arzusunu uyaran ürünlerdir. Bu ürünlere örnek olarak aşağıdakiler sayılabilir.Toprak ve su : Çamur, çömlekAlçı, kireç, kök boya: TebeşirAğaç dalı: Baston, çelik-çomakYaprak, çiçek: Taç, toka Oyun |
| 3. Farklı Materyallerden Yapılmış Canlı Varlıklar Minyatürleri Çocuğun hayal gücünü uyaran bebek, bebek elbiseleri, farklı mesleklerden insanlar, bitkiler ve hayvan figürleridir. Bu gruptaki oyun materyallerine aşağıdakiler örnek olarak gösterilebilir.Asker adam, doktor hanımBez bebek, taş bebekDinozor, gergedanKağıttan çiçek, telden ağaç |
| 4. Günlük Hayatta Kullanılan Malzeme Minyatürleri Çocuğun yetişkin becerilerini kazanmasına yardımcı olan fırça, süpürge, küçük ev eşyası gibi model oyuncaklardır. Bu gruptaki oyun materyalleri günlük hayatta kullanılan araç gereçler olabileceği gibi bir meslek alanına ait özel aletler de olabilir. Bunlara örnek olarak aşağıdakiler sayılabilir.Tencere, ocak, kepçe, maşaKürek, maşrapa, fırçaAyna, makas, tarakÜtü, dolap, elbiseÇekiç, pense, tornavidaHalı, masa, koltuk, televizyon |
| 5. Spor ve Harekete Yönlendiren Materyaller Çocuğun bedensel ve zihinsel yeteneklerinin gelişimine doğrudan doğruya yardımcı olan oyun materyalleridir. Bu materyaller genellikle jimnastik gereçleri ve inşa oyuncaklarıdır. Bu gruptaki materyallere örnek olarak aşağıda sayılanlar verilebilir.Top, ip, raket, potaMinder, sırıkBlok, küp, legoSatranç, go, damaBilye, labut, topaçAşık, yüzük Oyun |
| 4. Yaş Gruplarına Göre Oyun Materyalleri Oyunlar çocuğun olgunlaşması ve gelişim seviyesine göre farklılaşırken oyun materyalleri de değişim gösterir ve geniş bir yelpazeye yayılır. Bebekler önce kendi bedenini bile oyuncak olarak kullanmaya başlar. Çevresindeki oyuncaklarla yetişkin yönlendirmesiyle veya tek başına oynar.Oyuncağın hangi yaşta uygun olduğu konusu ile oyunların yaş, cinsiyet ve gelişim seviyesine göre farklılık göstermesi durumu birbirine benzer nitelik taşımaktadır. Başka bir ifadeyle; nasıl her oyun evresinde oyunlar, önceki evrelere göre birikimli bir şekilde artar ve farklılaşırsa, oyun materyalleri de yaş ve gelişim seviyesi ilerledikçe artar ve farklılaşır. Bu yüzden, bazı oyuncaklar belli yaşlarda idealdir ve diğer yaşlarda oynanmamalıdır veya her yaşta sadece o yaşın oyuncağı oynanmalıdır şeklinde bir durum söz konusu değildir. Başka bir ifade ile her oyuncak her yaşta oynanabilir.Çocuklar yaş özelliklerine göre bir oyuncakla farklı biçimlerde, onu farklı işlevlerde kullanarak oynayabilir. Aynı oyuncak, bir yaşta oyunun ana malzemesiyken başka bir yaşta yardımcı öğe olabilir. Bunun yanında olgunlaşmamış bir çocuk gerekli becerilere sahip olmadığı için bir oyuncağa hiçbir şekilde ilgi göstermeyebilir. 5. Yaş Gruplarına Göre Oyun Materyalleri: 0-6 Yaş Oyun0-3 Yaş Oyun Materyalleri Oyun0-3 yaş grubundaki çocuklara birkaç basit oyuncak yeterlidir. Küçük bir eşyayı bile oyuncak olarak kullanabilir. Karton parçaları, plastik tabaklar, kutular, kaşıklar onun açısından iyi oyuncaklar olabilir. Bebekler, yumuşak oyuncaklardan da çok hoşlanır. Kumaş veya pelüş ayıcık, kedicik, köpekçik ve tavşancıklar gibi oyuncaklara dokunduğunda ya da bunlarla gıdıklandığında uyarılır ve zevk alır. Ayrıca bu dönemin sonuna doğru çocuklar 4-6 parçalı yapboz, inşa oyunları, bultak oyunları ve basit zihin oyunlarıyla desteklenmelidir. 2. 3-6 Yaş Oyun Materyalleri OyunBu dönemin başlarında akranlarıyla aynı ortamda bulunsa da iş birliği yapmayan çocuklar, beğendiği bir oyun materyalini elde etmek için kendi materyalini verip değiştirebilir. Boyutu ya da değeri ne olursa olsun, çocuk için o an cazip olan kıymetlidir. Örneğin, şekerleme gören bir çocuk, kumandalı arabasını şekerlemeyi yemek için feda edebilir. O an onun için şekerleme önemlidir. Fakat şekerlemeyi yedikten sonra arabasını geri isteyebilir. Bu durum henüz benmerkezciliğin devam ettiğinin göstergesidir. Bu yaşlarda, oyunlarda cinsiyet ayrımı oluşmaya başlar. Genellikle, kızlar bebeklerle oynamayı ve evcilik oyununu severken, erkekler arabaların ve tabanca, tüfek gibi oyuncakların kullanıldığı oyunları tercih eder. Bununla birlikte karşı cins için üretilmiş oyun materyalleri ile de zaman zaman oynadıkları görülebilir. OyunDaha önce iç içe geçirip kuleler yaptığı kapları artık renklerine ayırarak oynamaya başlar. İlerleyen yaşlarda kılıktan kılığa girmekten hoşlanır, cinsiyet rollerini de oyuna yansıtmaya başlar. Anne-baba Bedensel hareketlerinin gelişmesiyle birlikte top oynama, koşma, atlama, tırmanma, gibi oyunlardan hoşlanır. Kaydırak, salıncak ve tahterevalli ile çocuk parklarındaki diğer oyuncakları sever. Artık bu tür oyunları grup hâlinde oynamak ve kuralları anlamak ile ilgili davranışlar gelişmeye başlar. Çevresindeki çocuk sayısı arttıkça birlikte oynama, arkadaşlarıyla iş birliği yapma, fikir alış verişinde bulunma gibi sosyal beceriler de gelişir. OyunOyunlarında kova, tırmık, kürek, resim defteri, boya kalemleri, fırçaları, parmak boyaları, oyun hamuru, basit sayı ya da harf boncukları, itme, çekme oyuncakları, giydirilip çıkarılabilen bebekler, basit bilmece ve tahmin oyunları, parmak kuklaları, renkli çıkarmalar, yaşına uygun lego ve yapbozlar, el becerileri ve görsel koordinasyonu geliştiren materyalleri kullanabilir. Kesme yapıştırma, çizimler yapma ve resim boyama gibi etkinlik malzemelerini kullanmayı sever. |
ÜNİTE SORULARI |
| 1. Oyuncaklar, çocuğun doğal yeteneklerini ………………, böylelikle eğitsel bir işlev yerine getiren oyun malzemeleridir. Cevap: geliştiren |
| 2. Oyun oynamak amacıyla üretilen veya kullanılan tüm malzemeler …………….. olarak değerlendirilebilir. Cevap: oyuncak / oyun materyali |
| 3. Oyun materyalleri, sınırlanamayacak genişlikte bir çeşitliliğe sahiptir Doğru(DoğruCevap)Yanlış |
| 4. 3 yaşındaki bir çocuk 54-56 parçalı yapboz yapabilir DoğruYanlış |
| 5. Oyun materyali olarak kullanılabilecek en temel üç doğal madde nedir? Cevap: Kum, Su, Toprak Oyun |
| 6. Aşağıdakilerden hangisi doğal maddelerden üretilen oyun materyali değildir? hamurçakıl taşı(DoğruCevap)çamurboyarenkli tebeşir |
| 7. Aşağıdakilerden hangisi farklı bir oyun materyali sınıflandırmasına girer? dijital ürünlergerçek nesnelerdoğal maddeler(DoğruCevap)oyun alanlarıoyuncaklar |
| 8. Aşağıdakilerden hangisi farklı materyallerden yapılmış canlı varlıklarla ilgili modeller kapsamına giren bir oyun materyalidir? çamurmakastencereayıcık(DoğruCevap)top |
| 9. Leblebi oyun materyali olarak hangi yaş grubu için uygun değildir? 2(DoğruCevap)4+6+8+10+ |
| 10. Çıngırak hangi yaş grubuna daha uygun bir oyun materyalidir? 5-6 yaş4-5 yaş3-4 yaş2-3 yaş1-2 yaş(DoğruCevap) |
Oyun ve Oyun Materyalleri Vize
Ünite 6 ve 7 soruları |
|
1) Oyun meteryallerinden olan dogal maddelerin en önemlileri hangisidir A ağaç ve yaprak B su ve toprakCevap: A |
|
2) Hangisi cocuğun bedensel ve zihinsel yeteneklerinin gelişimine doğrudan doğruya yardımcı olan spor ve hareket yonlendiren oyun materyallerinden değildir ?
A kürek Cevap: A Oyun |
|
3) Hangisi cocuğun yetişkin becerilerini kazanmasına yardımcı olan oyun meteryallerinden değildir A tencere B ayna C ütü D pota E çekiçCevap: D |
|
4) Hangisi 0-3 yaş dönemine uygun oyun meteryallerinden biri değildir? A Diş kaşıma halkaları B ses çıkaran ahşap ya da plastik oyuncaklar C müzikli oyuncaklar kurmalı veya elektronik müzik kutuları Dbüyük renkli küpler E 10 – 15 parçalı yapbozlarCevap: E |
|
5) Okul Öncesi Eğitim Programında “Oyun bu yaş grubundaki çocuklar için en uygun öğrenme yöntemidir. Bütün etkinlikler oyun temelli düzenlenmelidir.” şeklindeki ifade Milli Eğitim Bakanligina kaç yılında yürürlüğe girmiştir ?
A 2003 Cevap: B Oyun |
|
6) Öğretmenlerin, oyun yönteminin ilkeleri ve kendisine yüklenen roller doğrultusunda nasıl bir oyun tasarlaması gereklidir?A serbest- yapılandırılmış oyunlar B yapılandırılmış – yarı yapılandırılmış oyunlarCevap: B |
|
7) Hangisi oyun yönteminde dikkat edilmesi gereken ilkeler arasında değildir? A Çocuk merkezde olmalı, öğretmen rehber olmalıdır. B Belli mekanlarla sınırlı kalınmamalıdır C Belirli olaylar ve durumlar yerine her türlü olay ve duruma yer verilmelidir D Belli mekanlarla sınırlı kalınmalidir E Her türlü materyalin uygun şekilde kullanımına imkan tanınmalıdır Cevap: D |
|
8) Yetişkinliğe ait sayılabilecek iş ve eylemlerdeki gerçek materyallerin çocuğun eğitiminde kullanıldığı, çocuğa esneklik kazandırıldığı, kontrollü bir şekilde sorumluluk verilmesinin ön planda olduğu oyun tekniği hangisidirA yaşam oyunu B parmak oyunu Ç kukla oyunu D fırsat oyun E hayalî oyun Cevap: A |
|
9) Öğretmenin özel bir kavram ile beraber hedeflediği kazanım ve göstergelerle tam olarak yapılandırdığı ve her hareketin bir amaca hizmet ettiği oyun tekniği hangisidir?A parmak oyun B kukla oyun C yaşam oyunu D amaçlı oyun/Hedef Oyunu E öğrenme merkezli oyun Cevap: D |
|
10) Minyatür çaydanlık seti ile çocugun çay demleme ve içme taklidini içeren “çay partisi” oyunu oynadigi farklı insanlardan gördüğü çay içme şekillerini taklit ettiği oyun tekniği hangisidir?
A parmak oyun Cevap: C |
 |
 |
