Klasik Mantık Ünite -12

Kadıköy veya Mecidiyeköy’e gideceğim.
Mecidiyeköy’e gittim.
_______________________________________
Kadıköy’e gitmedim.
Yukarıdaki kıyas aşağıdaki kıyas türlerinden hangisine örnektir?

a) Modus Ponens
b) Modus Tollens
c) Modus Tollendo Ponens
d) Dilemma
e) Modus Ponendo Tollens

Cevap : e) Modus Ponendo Tollens

Sinemaya veya maça gideceğim

…………………………

Maça gittim

___________________

Şeklindeki bir çıkarımda ikinci öncül ne olmalıdır?

a) Sinemaya gittim
b) Sinemaya gitmedim
c) Maça gittim
d) Maça veya sinamaya gitmedim
e) Hiçbiri

Cevap : b) Sinemaya gitmedim

(Eğer A ve B, C ise, E, F’dir) veya (A ve B ve F, E’dir)
Öncülünde Modus Ponende Tollens’e göre ikinci öncül ve sonuç ne olmalıdır?

a) (Eğer A ve B, C ise, E, F’dir) ile (A ve B ve F, E’dir)
b) (Eğer A ve B, C ise, E, F’değildir) ile (A ve B ve F, E’dir)
c) (Eğer A ve B, C ise, E, F’dir) veya (A ve B ve F, E’değildir)
d) (Eğer A ve B, C ise, E, F’değildir) veya (A ve B ve F, E’değildir)
e) Hiçbiri

Cevap : c) (Eğer A ve B, C ise, E, F’dir) veya (A ve B ve F, E’değildir)

(Eğer A veya B, Cise E, F’dir) veya (E ise D’dir)
Öncülünde Modus Tollendo Ponens’e göre ikinci öncül ve sonuç ne olmalıdır?

a) (Eğer A veya B, Cise E, F’değildir) ile (E ise D’dir)
b) (Eğer A veya B, Cise E, F’dir) ile (E ise D’değildir)
c) (Eğer A veya B, Cise E, F’değildir) ile (E ise D’değilldir)
d) (Eğer A veya B, Cise E, F’dir) ile (E ise D’dir)
e) Hiçbiri

Cevap : a) (Eğer A veya B, Cise E, F’değildir) ile (E ise D’dir)

(A ise B veya C’dir) ve (D veya E’dir)

Bileşik öncüllü bir çıkarımda sonuç ne olmalıdır?
I. (D veya E’dir)
II. (D veya E’değildir)
III. (A ise B veya C’değildir)
IV. (A ise B veya C’dir)
V. Hiçbirisi

a) I ve V
b) Sadece II
c) Sadece IV
d) I ve IV birlikte
e) III ve IV birlikte

Cevap : d) I ve IV birlikte

Tollendo Ponens’in tanımına göre:

a) ikinci öncül, ilk öncülün sadece ilk bileşenini değiller
b) ikinci öncül, ilk öncülün sadece ilk bileşenini olumlar.
c) ikinci öncül, ilk öncülün herhangi bir bileşenini değiller
d) ikinci öncül, ilk öncülün sadece ikinci bileşenini değiller
e) ikinci öncül, ilk öncülün hiçbir bileşenini değillemez

Cevap : c) ikinci öncül, ilk öncülün herhangi bir bileşenini değiller

Modus Ponende Tollens’in tanımına göre.

a) ikinci öncül, ilk öncülün sadece ilk bileşenini değiller
b) ikinci öncül, ilk öncülün sadece ilk bileşenini olumlar
c) ikinci öncül, ilk öncülün herhangi bir bileşenini olumlar
d) ikinci öncül, ilk öncülün sadece ikinci bileşenini değiller
e) ikinci öncül, ilk öncülün hiçbir bileşenini olumlamaz

Cevap : c) ikinci öncül, ilk öncülün herhangi bir bileşenini olumlar

“Modus Tollendo Ponens’e göre bir çıkarımda sonuç önermesi ilk öncülün herhangi bir bileşenini olumlarsa, ikinci öncül ilk öncülün……” ifadesinde boş boırakılan yere aşağıdaki ifadelerden hangisi gelmelidir?

a) …diğer bileşenini değiller
b) …diğer bileşenini olumlar
c) ….herhangi bir bileşenini değiller
d) ….herhangi bir bileşenini olumlar
e) ….her iki bileşenini de değiller

Cevap : a) …diğer bileşenini değiller

Basit yıkıcı dilemmada ikinci öncül birinci öncülün hem ilk bileşenini hem de ikinci bileşenini değiller. Sonuç, birinci öncülünün ilk bileşeninin değillenmesidir. Bu durumda aşağıda ikinci öncül ve sonuç önermesi verilen bir (basit yıkıcı) dilemmada, ilk öncül ne olmalıdır?

………………………….
Ne A, ne de B’dir
____________________
C değildir

a) Eğer C değilse A’dır ve eğer C ise B değildir
b) Eğer C değilse A değildir ve eğer C değilse B değildir
c) Eğer C değilse A’dir ve eğer C değilse B’dir
d) Eğer C ise A değildir ve eğer C değilse B’dir
e) Eğer C ise A’dır ve eğer C ise B’dir

Cevap : e) Eğer C ise A’dır ve eğer C ise B’dir

Dilemma ile ilgili aşağıda belirten ifadelerden hangileri doğrudur?
I. Dilemma (ikilem), günlük hayattaki akıl yürütmelerimizle yakından ilgili olan bir çıkarım türüdür.
II. Dilemma, bileşik hipotetik bir öncül, bu öncülün bileşenlerini tasdik eden veya değilleyen ikinci bir öncül ve öncüller arasındaki bağıntıya göre olumlu veya olumsuz bir sonuç ifadesinden meydana gelir.
III. İlk öncülün ilk bileşenlerinin ilk terimleri tasdik edilirse yapıcı (constructive) dilemma, yine ilk öncülün ikinci bileşenleri değillendiğinde yıkıcı (destructive) bir dilemma söz konusu olur.

a) I
b) I, II
c) I, III
d) II, III
e) I, II, III

Cevap : e) I, II, III