542- Türk Dili ve Edebiyatı – 2 2023 Deneme Sınavı

1- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “özne” doğru şekilde belirtilmiştir?

A) Kedi, bahçedeki ağacın altında uyuyordu.
B) Kitapları sırayla raflara yerleştirdik.
C) Oyuna geç kalan arkadaşlar, heyecanla tribünlere koştular.
D) Gökyüzünde yıldızlar parlıyordu.

Cevap : A) Kedi, bahçedeki ağacın altında uyuyordu.

Açıklama : Cümlede “Kedi” öznesi doğru şekilde belirtilmiştir.

2- Aşağıdakilerden hangisi “teşbih” sanatının bir örneğidir?

A) Yaşlı adamın saçları ak beyazdı.
B) Ayın ışığı odayı aydınlattı.
C) Kedi hızlıca koştu.
D) Yağmur damlaları pencereye vuruyordu.

Cevap : A) Yaşlı adamın saçları ak beyazdı.

Açıklama : “Yaşlı adamın saçları ak beyazdı” cümlesinde “ak beyaz” teşbih sanatının bir örneğidir, çünkü gerçekten saçlar beyaz olmasa da ak beyaz olarak nitelendirilmiştir.

3- Aşağıdakilerden hangisi tiyatro oyunlarında genellikle “an”ı, “şimdiyi” ve “geleceği” içeren kısımlardır?

A) Giriş
B) Sonuç
C) Perde
D) Sahneleme

Cevap : C) Perde

Açıklama : Tiyatro oyunlarında sahneler genellikle “perde” adı verilen bölümler halinde düzenlenir. Perdeler, oyunun farklı anlarını ve sahnelerini içerir.

4- “Gece, sessizliğe büründü.” cümlesinde hangi dil bilgisi kuralı uygulanmıştır?

A) Nesne
B) Dolaylı Tümleç
C) Edilgen Çatı
D) Yüklem

Cevap : C) Edilgen Çatı

Açıklama : “Gece, sessizliğe büründü.” cümlesinde eylem olan “bürünmek” fiili edilgen çatıda kullanılmıştır.

5- Aşağıdaki atasözlerinden hangisi “bir işin başlangıcında dikkatli olunması gerektiğini” ifade eder?

A) İşleyen demir ışıldar.
B) Armut dibine düşer.
C) Ağaç yaşken eğilir.
D) İyi başlayan yarım iş yapar.

Cevap : C) Ağaç yaşken eğilir.

Açıklama : “Ağaç yaşken eğilir” atasözü, bir işe başlarken ve kişinin gençlik döneminde alışkanlık ve tutumlarını kazanmasının önemini vurgular.

6- Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Dönemi’nde eser veren sanatçılardan değildir?

A) Namık Kemal
B) Nazım Hikmet
C) Abdülhak Hamit Tarhan
D) Recaizâde Mahmut Ekrem

Cevap : B) Nazım Hikmet

Açıklama : Tanzimat Dönemi, 19. yüzyılın ortalarında başlayan ve Osmanlı İmparatorluğu’nda edebiyat alanında önemli değişimlere yol açan bir dönemdir. Nazım Hikmet, Türk edebiyatında “İkinci Yeni” hareketinin temsilcisi olan bir şair ve yazar olmakla birlikte, Tanzimat Dönemi’nde yer almamıştır. Diğer seçeneklerdeki sanatçılar ise Tanzimat Dönemi’nde eser veren önemli isimlerdir.

7- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde işaret zamiri kullanılmıştır?

A) Onun son yapıtları, ilk yapıtlarına çok benziyor.
B) Yıllar sonra anladım ki o şairin şiirlerine yaklaşmışım.
C) Ona göre matematik soruları daha zormuş.
D) Caminin karşısına geçip onun ihtişamlı görünüşünü tuvalime işledim.

Cevap : D) Caminin karşısına geçip onun ihtişamlı görünüşünü tuvalime işledim.

Açıklama : İşaret zamiri, bir önceki cümlede veya metinde geçen bir ismi veya zamiri belirtmek için kullanılır. “Caminin karşısına geçip onun ihtişamlı görünüşünü tuvalime işledim.” cümlesinde “onun” zamiri, daha önce belirtilen “caminin” adını göstermek için kullanılmıştır.

8- Süleyman : Birden neşelenmiş Dilaşup Sultan, çevresindekilere yukarıdan bakmaya başlamış.
Turhan : Evet… (Derken Süleyman’a dönüp) Haberler, demiştin. Başka?
Süleyman : Helvacıbaşı Üveys Ağa bugün akşama doğru, zehir şişesini taşa çalıp kaçmış saraydan. (Herkes irkilir.)
Turhan : Zehir mi?
Süleyman : Büyük validenin verdiği… Efendimizin şerbetine konmak üzere…
Bu parça, aşağıdaki tiyatro türlerinin hangisinden alınmış olabilir?

A) Komedi
B) Meddah
C) Trajedi
D) Orta oyunu

Cevap : C) Trajedi

Açıklama : Parçada bir hükümdarın zehirlenme tehlikesi ve hüzünlü bir atmosfer anlatılıyor. Bu özelliklerden dolayı parça, trajedi tiyatro türüne örnek olarak kabul edilebilir.

9- Bir yazar, çalışmalarındaki temel malzemenin büyük bölümünü on beş yaşından önce edinir. Bu cümledeki altı çizili zarfın türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zaman
B) Durum
C) Yer-yön
D) Miktar

Cevap : A) Zaman

Açıklama : Zaman zarfları, fiillerin ne zaman gerçekleştiğini belirten zarflardır. “On beş yaşından önce” ifadesindeki “önce” zaman zarfıdır.

10-

– Ünlü bir kimsenin hayatını, kişiliğini, eserlerini ayrıntılarıyla ele alan inceleme yazılarıdır.
– Kişi veya eser her yönüyle incelenir, araştırılır; gizli kalmış yönleri, tarafları belirlenir ve ortaya konur.
– Kişinin sadece dış görünüşü; boyu, yüzü, giyiniş şekli, hareketleri vb. anlatılır.
Bu cümleler “monografi” ile ilgili doğru (D)-yanlış (Y) olarak değerlendirildiğinde sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?

A) D-Y-D
B) D-D-Y
C) Y-D-Y
D) Y-Y-D

Cevap : B) D-D-Y

Açıklama : Parçadaki cümleler, monografi türünü doğru bir şekilde tanımlamaktadır. Monografi, bir konu veya kişi hakkında ayrıntılı ve derinlemesine bir inceleme ve araştırmayı içeren yazılardır.

11- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Bu yılki kutlamalar Taksim meydanında yapılacak.
B) Uzak Doğu’dan gelen misafirlerimizi gezdirdik.
C) Ankara’nın batısına hafta sonu yağmur yağacak.
D) Medeni Kanun’da yapılan değişiklik kabul edildi.

Cevap : A) Bu yılki kutlamalar Taksim meydanında yapılacak.

Açıklama :
Yazım hatası şu şekildedir:
“Meydan” kelimesi büyük harfle başlamalıdır, çünkü “Taksim Meydanı” bir özel isimdir.
Doğru yazım şu şekildedir:
A) Bu yılki kutlamalar Taksim Meydanı’nda yapılacak.

Cevap: A) Bu yılki kutlamalar Taksim Meydanı’nda yapılacak.

12- Adalet, Paris, 6 Nisan 1953 Paris’teyim, anladın mı kardeşim; Paris’te ve pusulasız, direksiz bir gemi gibi dolaşıyorum. Bu şehirde göze ilk çarpması icap eden şeylerin hepsini bitirdim. Şimdi iki şey kaldı: Birincisi paranın verebileceği lezzetler ki onları hiçbir zaman tanıyamayacağız, bir de şehrin kendisine alışmak. Orada kendime ait saatlere, benim olan bir zamana sahip olmak…
Bu parça aşağıdaki metin türlerinden hangisine örnektir?

A) Otobiyografi
B) Biyografi
C) Mektup
D) Gezi yazısı

Cevap : C) Mektup

Açıklama : Parça, mektup formatında yazılmış bir iletişim örneğidir. İlgili kişiye doğrudan hitap edilmiş ve içerik kişisel bir konu hakkında bilgi vermek amacıyla yazılmıştır.

13- Reklam, dev ekranda bir ara görünüp _kayboluverdi_. Bu cümledeki altı çizili fiilin türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tezlik
B) Yaklaşma
C) Sürerlilik
D) Yeterlilik

Cevap : A) Tezlik

Açıklama : “Reklam, dev ekranda bir ara görünüp kayboluverdi.” cümlesindeki altı çizili fiil olan “kayboluverdi”, hareketin ne kadar sürede tamamlandığını belirten eklere “tezlik” ekiyle oluşturulmuş bir fiildir. Bu nedenle doğru cevap A) Tezlik olacaktır.

14- Aşağıdakilerden hangisi “günlük” türü ile ilgili söylenemez?

A) Birinci kişi ağzından anlatılır.
B) Kısa ve öznel yazılardır.
C) Yazılanlar içten ve inandırıcıdır.
D) Gezilip görülen yerler ön plandadır.

Cevap : D) Gezilip görülen yerler ön plandadır.

Açıklama : Günlük, günlük yaşantı, düşünce ve duyguların kişisel bir üslupla kaydedildiği yazı türüdür. Günlüklerde genellikle kişisel deneyimler ve iç dünyanın anlatımı ön plandadır, gezilip görülen yerlerin anlatımı bu türde daha az yer alır.

15- Aşağıdakilerin hangisinde “ne…ne” bağlacı, cümleleri bağlamıştır?

A) Sokaklarda fırtınadan sonra ne toz ne çamur vardı.
B) Zavallıcığın ne annesi ne babası onunla ilgileniyordu.
C) Elimizde ne dedemizden kalan bir arsa ne dükkân vardı.
D) Ne sağa sola bakıyor ne arabalara dikkat ediyordu.

Cevap : D) Ne sağa sola bakıyor ne arabalara dikkat ediyordu.

Açıklama : “Ne sağa sola bakıyor ne arabalara dikkat ediyordu.” cümlesinde “ne…ne” bağlacı iki cümleyi bağlamış ve olumsuz durumlarla ilgili bir anlam oluşturmuştur.