543- Türk Dili ve Edebiyatı – 3 2023 Deneme Sınavı

1- Türkçenin 6 ile 10. yüzyılları arasını kapsayan dönemidir. II. Köktürk Devleti’ne ait, Türk dilinin en eski yazılı belgeleri olan Orhun Abideleri bu dönemde yazılmıştır.
Bu parçada sözü edilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ana Türkçe
B) Eski Türkçe
C) Orta Türkçe
D) Yeni Türkçe

Cevap: B) Eski Türkçe

Açıklama: Metinde bahsedilen dönem, Türkçenin 6 ile 10. yüzyıllar arasındaki dönemidir ve bu döneme Eski Türkçe denir.

2- Aşağıdakilerden hangisi, Divan edebiyatının en büyük temsilcilerinden olan ve “Hüsn ü Aşk” adlı eseriyle ünlü olan şairdir?

A) Fuzûlî
B) Karacaoğlan
C) Neşati
D) Namık Kemal

Cevap: A) Fuzûlî

Açıklama: Fuzûlî, Divan edebiyatının en büyük şairlerinden biridir ve “Hüsn ü Aşk” adlı eseriyle tanınır.

3- Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Türkçesinde yazılmış önemli bir mesnevi örneği olan “Sahname” adlı eserin yazarıdır?

A) Fuzûlî
B) Karacaoğlan
C) Ahmedi
D) Şeyhi

Cevap: C) Ahmedi

Açıklama: “Sahname,” Osmanlı Türkçesinde yazılmış önemli bir mesnevi örneğidir ve yazarı Ahmedi’dir.

4- Türk halk edebiyatında halk ozanlarının çaldığı ve şarkı söylediği sazın adı nedir?

A) Cura
B) Baglama
C) Kemençe
D) Kanun

Cevap: B) Bağlama

Açıklama: Türk halk edebiyatında halk ozanlarının çaldığı ve şarkı söylediği saza “bağlama” denir.

5- Aşağıdaki dönemlerden hangisi, “Kadınlar Eğitim Derneği” ve “Türk Ocağı” gibi kuruluşların etkili olduğu ve millî edebiyatın ortaya çıktığı dönemdir?

A) Tanzimat Edebiyatı
B) Fecr-i Âtî Edebiyatı
C) Servet-i Fünûn Edebiyatı
D) Millî Edebiyat

Cevap: D) Millî Edebiyat

Açıklama: “Kadınlar Eğitim Derneği” ve “Türk Ocağı” gibi kuruluşların etkili olduğu ve millî edebiyatın ortaya çıktığı dönem, “Millî Edebiyat” dönemidir.

6- Türkçenin 6 ile 10. yüzyılları arasını kapsayan dönemidir. II. Köktürk Devleti’ne ait, Türk dilinin en eski yazılı belgeleri olan Orhun Abideleri bu dönemde yazılmıştır.
Bu parçada sözü edilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ana Türkçe
B) Eski Türkçe
C) Orta Türkçe
D) Yeni Türkçe

Cevap : B) Eski Türkçe

Açıklama : Metinde bahsedilen dönem, Türkçenin 6 ile 10. yüzyıllar arasındaki dönemidir ve bu döneme Eski Türkçe denir.

7- Oğuz Türklerinin diğer Türk boyları ve Rum, Abaza, Gürcülerle yaptıkları savaşlar anlatılır. 12 ve 13. yy.da oluşmaya başlamış, 15. yy.da yazıya geçirilmiştir. Olaylar nesir, kahramanların duygu ve düşünceleri ise nazımla dile getirilmiştir. Arı bir dil kullanılmış ve olağanüstü olaylara yer verilmiştir.
Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dede Korkut Hikâyeleri
B) Prens Kalyanamkara ve Papamkara
C) Sekiz Yükmek
D) Irk Bitig

Cevap : A) Dede Korkut Hikâyeleri

Açıklama : Metinde bahsedilen eser, Oğuz Türklerinin diğer Türk boyları ve diğer topluluklarla yaptıkları savaşları anlatan, nesir ve nazımın bir arada kullanıldığı, 12-15. yüzyıllar arasında oluşmaya başlayan ve 15. yüzyılda yazıya geçirilen “Dede Korkut Hikâyeleri”dir.

8- Bir çocuk sokağın başındaki markete doğru koşmaya başladı. Bir süre sonra elindeki poşetle geri döndü. Annesi Semiha Hanım’ın üçüncü katın balkonundan uzattığı sepete poşeti koydu. Bahçe kapısının arkasına bıraktığı okul çantasını alarak uzaklaştı. Semiha Hanım’ın her sabah söylediği, “Oğlum; dikkatli ol, kendine iyi bak!” sözlerini sıradan bir öğüt olarak zihninin bir köşesine koydu.
Bu parçada aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) Öyküleme
B) Açıklama
C) Betimleme
D) Tartışma

Cevap : A) Öyküleme

Açıklama : Metinde olayların anlatıldığı, bir çocuğun yaşadıklarının sırayla ifade edildiği anlatım biçimi “öyküleme”dir.

9- Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi sıfat-fiildir?

A) Sokakta beni _görünce_ adımlarını sıklaştırdı.
B) Sorunları _konuşarak_ çözebilmek gerekir.
C) Yol kenarına _sararmış_ yapraklar yığılmış.
D) Sen İstanbul’a _gideli_ hayli zaman oldu.

Cevap : C) Yol kenarına _sararmış_ yapraklar yığılmış.

Açıklama : “Sararmış” sözcüğü sıfat-fiil yapısına örnek olarak verilebilir. Sıfat-fiiller, hem sıfatın nitelik belirtme özelliğini taşıyan hem de fiilin eylem anlamını içeren sözcüklerdir.

10- Aşağıdakilerden hangisi Türk halk edebiyatının geleneklerinden biridir?

A) Divan edebiyatı
B) Millî edebiyat
C) Tanzimat edebiyatı
D) Âşık edebiyatı

Cevap : D) Âşık edebiyatı

Açıklama : Türk halk edebiyatının geleneklerinden biri olan Âşık edebiyatı, halk şairlerinin, yani âşıkların sözlü ve sazlı edebiyatını ifade eder.

11-

– Bir şehr-i Istanbul ki bî-misl ü behâdır.
Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedadır
– Ruhumu eritip de kalıpla dondurmuşlar
Onu İstanbul diye toprağa kondurmuşlar
– İstanbul deyince aklıma bir masal gelir
Bir varmış bir yokmuş
Farklı şiirlerden alınan bu dizeler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Farklı şiir geleneklerinin ürünleridir.
B) Aynı edebî dönemde yazılmıştır.
C) Farklı şiir ölçüleri kullanılmıştır.
D) Aynı tema ele alınmıştır.

Cevap : B) Aynı edebî dönemde yazılmıştır.

Açıklama : Metindeki dizeler farklı şiirlerden alınmıştır, bu nedenle aynı edebi dönemde yazılmış olmaları gerekmeyebilir.

12- Aşağıdakilerin hangisinde belirtisiz isim tamlaması vardır?

A) Kitapların tozunu alırken kaybettiği defteri bulmuş.
B) Gelecek hafta pazar günü İstanbul uçağına binecek.
C) Hasan Öğretmen öğrencisinin numarasını bir türlü hatırlayamadı.
D) Anne ve babalar çocuklarının gelişimiyle yakından ilgilenmelidir.

Cevap : B) Gelecek hafta pazar günü İstanbul uçağına binecek.

Açıklama : “Gelecek hafta pazar günü İstanbul uçağına binecek” cümlesinde, “İstanbul uçağı” belirtisiz isim tamlamasına örnektir. Belirtisiz isim tamlaması, sıfat + isim şeklinde oluşan ve isim cümlesine dönüşebilen bir yapıdır.

13- Aşağıdakilerden hangisi destanların oluşum safhalarından değildir?

A) Yayılma
B) Derleme ve yazıya geçirme
C) Öğüt
D) Doğuş

Cevap : C) Öğüt

Açıklama : Destanların oluşum safhaları; doğuş, yayılma, derleme ve yazıya geçirme şeklinde sıralanır. Öğüt, destanların oluşum safhalarından biri değildir.

14-

I. Ben en yaşlı çınar, sen en genç söğüt,
II. Sana vereceğim anca bir öğüt:
III. Kırıl da eğilme, yiğit ol yiğit;
IV. Böyledir Türklüğün töresi, balam!
Numaralanmış dizelerin hangilerinde sıfat tamlaması vardır?

A) I ve II
B) I ve IV
C) II ve III
D) III ve IV

Cevap : A) I ve II

Açıklama : “Ben en yaşlı çınar, sen en genç söğüt” ve “Böyledir Türklüğün töresi, balam!” dizelerinde sıfat tamlaması vardır.

15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iki noktanın (:) kullanımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Noktalama işaretlerimizden bazıları şunlardır: virgül, üç nokta, ünlem…

B) Ahmet: Alışverişi yaptın mı?
Mehmet: Henüz vaktim olmadı.

C) IV. Murat:
— İki gün sonra sefere çıkacağız.
Sadrazam Paşa cevap verir:
— Gazanız mübarek olsun Sultanım!

D) Kıymetli Arkadaşım:
Mektubuma başlarken seni sevgiyle selamlıyor, hasretle kucaklıyorum.

Cevap : D) Kıymetli Arkadaşım:
Mektubuma başlarken seni sevgiyle selamlıyor, hasretle kucaklıyorum.

Açıklama : Bu cümledeki iki nokta kullanımı yanlıştır. İki nokta, bir metindeki ifadeye açıklık getirmek, vurgulamak veya örnek vermek için kullanılır. Ancak bu cümlede iki nokta yerine virgül kullanılmalıdır. Doğru kullanım şu şekilde olmalıdır: “Kıymetli Arkadaşım, Mektubuma başlarken seni sevgiyle selamlıyor, hasretle kucaklıyorum.”