ÇEK206U İş Sağliği ve Güvenliği Ünite -8

Ünite 8, “Uluslararası Mevzuatta İş Sağlığı ve Güvenliği” konusunu ele alır. Bu bağlamda, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) alanında uluslararası çerçevede yapılan düzenlemeler, uluslararası kuruluşların rolü, özellikle Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) ve Avrupa Birliği’nin (AB) bu alandaki yasal düzenlemeleri ve standartları üzerinde durulacaktır. Ayrıca, uluslararası mevzuatın Türkiye’nin İSG alanındaki mevzuatı ve uygulamaları üzerindeki etkileri de incelenecektir.

Uluslararası Mevzuatta İş Sağlığı ve Güvenliği: Bir Genel Bakış

Giriş

Günümüzde iş sağlığı ve güvenliği (İSG), sadece ulusal değil, aynı zamanda uluslararası düzeyde de önem arz eden bir konudur. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere birçok uluslararası kuruluş, çalışma yaşamının kalitesini artırmak ve çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumak amacıyla çeşitli düzenlemeler yapmış ve standartlar belirlemiştir.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve İSG

1919 yılında kurulan ILO, üye ülkeler arasında işçi haklarının korunması, adil çalışma koşullarının sağlanması ve iş sağlığı ve güvenliği alanında uluslararası standartların oluşturulmasına öncülük etmektedir. ILO, iş sağlığı ve güvenliği alanında 40’tan fazla sözleşme ve 40’tan fazla tavsiye kararı yayınlamıştır. Bu belgelerde, iş sağlığı ve güvenliği yönetimi, tehlikeli maddelere maruziyet, iş kazalarının önlenmesi ve meslek hastalıkları gibi konular ele alınmaktadır.

Avrupa Birliği (AB) ve İSG

AB, üye devletlerde iş sağlığı ve güvenliği standartlarını yükseltmeyi amaçlayan kapsamlı bir mevzuat ağı geliştirmiştir. Bu çerçevede, “Çerçeve Direktifi” olarak bilinen 89/391/EEC sayılı Direktif, işverenlerin çalışanların sağlık ve güvenliğini koruma yükümlülüklerini belirler. AB mevzuatı, ayrıca spesifik riskler, çalışma ortamları ve belirli sektörler için özel direktifler içerir.

Türkiye’nin Uyum Süreci

Türkiye, AB ile müzakere sürecinde ve ILO üyesi olarak, uluslararası İSG standartlarını iç hukukuna aktarmakta ve uygulamaktadır. Bu kapsamda, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Türkiye’nin İSG alanındaki temel yasal çerçevesini oluşturmaktadır. Kanun, risk değerlendirmesi, eğitim, sağlık gözetimi ve acil durum planları gibi konularda düzenlemeler getirerek uluslararası standartlara uyumu hedeflemektedir.

Sonuç

Uluslararası mevzuat, ülkelerin iş sağlığı ve güvenliği alanındaki politika ve uygulamaları üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. ILO ve AB’nin belirlediği standartlar, üye olmayan ülkeler için de bir referans noktası oluşturarak, küresel düzeyde çalışma yaşamının iyileştirilmesine katkı sağlamaktadır. Türkiye’nin de bu uluslararası standartlara uyum sağlama çabası, çalışma yaşamının kalitesinin artırılması yönünde önemli adımlar atılmasına olanak tanımaktadır.

Bu metin, ünite 8 ile ilgili akademik bir yazının özeti niteliğindedir ve iş sağlığı ve güvenliği alanında uluslararası mevzuata genel bir bakış sunmaktadır.

1. Aşağıdakilerden hangisi AB’nin iş sağlığı ve güvenliği alanındaki ikincil mevzuatını oluşturan düzenlemelerden biri değildir?

a. Tavsiye ve görüşler
b. Kurucu Antlaşmalar
c. Direktif
d. Tüzük
e. Karar

Cevap : b. Kurucu Antlaşmalar

AB’nin iş sağlığı ve güvenliği alanındaki ikincil mevzuatını oluşturan düzenlemelerden biri değildir? (Cevap: b. Kurucu Antlaşmalar)

Avrupa Birliği’nin iş sağlığı ve güvenliği alanındaki ikincil mevzuatı, direktifler, tüzükler, kararlar, tavsiye ve görüşlerden oluşur. Kurucu Antlaşmalar ise, AB’nin temel hukuki çerçevesini ve kuruluşunu belirleyen ana mevzuatı oluşturur, dolayısıyla ikincil mevzuat olarak değerlendirilmez

2. Aşağıdakilerden hangisi ILO’nun uluslararası antlaşma niteliği taşıyan, ulusal politikaya yol gösteren ve onaylayan ülkeyi bağlayan temel uygulama aracıdır?

a. Uygulama Kuralı
b. Tavsiye Kararı
c. Protokol
d. Direktif
e. Sözleşme

Cevap : e. Sözleşme

ILO’nun uluslararası antlaşma niteliği taşıyan, ulusal politikaya yol gösteren ve onaylayan ülkeyi bağlayan temel uygulama aracıdır? (Cevap: e. Sözleşme)

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) temel uygulama araçlarından biri olan sözleşmeler, üye ülkeler tarafından onaylandığında ulusal politikalara yol gösterir ve onaylayan ülkeyi uluslararası düzeyde bağlar. Sözleşmeler, iş sağlığı ve güvenliği alanında global standartları belirler.

3. 6331sayılıİşSağlığıveGüvenliğiKanunu,Türkiye’nin uluslararası mevzuata uyum sürecinde eleştiri aldığı hangi temel soruna çözüm getirmeye çalışmıştır?

a. Mevzuatı güncelleştirmemesi
b. Uluslararası mevzuatı onaylamakta yavaş olması
c. Ulusal mevzuatın kapsamının sınırlanmış olması
d. Onayladığı mevzuatı uygulamaya sokmamış olması
e. Mevzuatın uygulanması konusunda düzenli rapor vermemesi

Cevap : c. Ulusal mevzuatın kapsamının sınırlanmış olması

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Türkiye’nin uluslararası mevzuata uyum sürecinde eleştiri aldığı hangi temel soruna çözüm getirmeye çalışmıştır? (Cevap: c. Ulusal mevzuatın kapsamının sınırlanmış olması)

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Türkiye’nin uluslararası mevzuata daha iyi uyum sağlaması ve ulusal mevzuatın kapsamını genişletmesi amacıyla kabul edilmiştir. Bu, Türkiye’nin uluslararası standartlara ve özellikle ILO sözleşmelerine daha uygun hale gelmesini sağlamak için yapılan bir girişimdir.

4. Aşağıdakilerden hangisi ILO’nun iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili temel ilke ve kurallarını açıklayan düzenlemelerden biri değildir?

a. Mesleki Kanserler Sözleşmesi
b. İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi
c. İş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi
d. İş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi Protokolü
e. İş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi İçin Destekleyici Çerçeve

Cevap : a. Mesleki Kanserler Sözleşmesi

ILO’nun iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili temel ilke ve kurallarını açıklayan düzenlemelerden biri değildir? (Cevap: a. Mesleki Kanserler Sözleşmesi)

ILO’nun iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili belirlediği temel ilke ve kurallar genellikle İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi, İş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi gibi düzenlemelerde yer alır. Mesleki Kanserler Sözleşmesi ise, daha spesifik bir konuyu ele alır ve genel ilkeleri veya kuralları değil, belirli bir sağlık riskini adresler.

5. Aşağıdakilerden hangisi AB’nin işçilerin sağlık ve güvenliğini korumak için uyulacak genel ilke ve kuralları belirleyen direktiftir?

a. İşte İşçilerin Sağlık ve Güvenliğinin Geliştirilmesini Destekleyen Önlemler Alınması Hakkında Direktif
b. İşçilerin İşte Kanserojen ve Mutajenlere Maruz Kalmalarına Bağlı Risklerden Korunmaları Hakkında Direktif
c. İşçilerin İşte İş Teçhizatı Kullanmalarında Asgari Sağlık ve Güvenlik Gerekleri Hakkında Direktif
d. İşyerlerindeki Asgari Sağlık ve Güvenlik Gerekleri Hakkında Direktif
e. Gençlerin İşte Korunması Hakkında Direktif

Cevap : a. İşte İşçilerin Sağlık ve Güvenliğinin Geliştirilmesini Destekleyen Önlemler Alınması Hakkında Direktif

AB’nin işçilerin sağlık ve güvenliğini korumak için uyulacak genel ilke ve kuralları belirleyen direktiftir? (Cevap: a. İşte İşçilerin Sağlık ve Güvenliğinin Geliştirilmesini Destekleyen Önlemler Alınması Hakkında Direktif)

Bu direktif, Avrupa Birliği içinde işçilerin sağlık ve güvenliğinin iyileştirilmesi için alınacak önlemleri genel bir çerçeve içinde düzenler. İşçilerin sağlık ve güvenliği konusunda minimum standartları belirler ve üye devletlerin bu standartlara uymasını sağlamak amacı taşır.

6. Aşağıdakilerden hangisi AB’nin risk gruplarının korunması hakkındaki direktiflerinden biridir?

a. Çalışma Süresi Örgütlenmesinin Bazı Boyutları Hakkında Direktif
b. İşyerindeki Asgari Sağlık ve Güvenlik Gerekleri Hakkında Direktif
c. İşçilerin İşte Asbeste Maruz Kalmalarından Kaynaklanan Risklerden Korunmaları Hakkında Direktif
d. İşçilerin Sağlık ve Güvenliğinin İşteki Kimyasal Etkenlere Bağlı Risklerden Korunması Hakkında Direktif
e. Belirli Süreli veya Geçici İş İlişkisi ile Çalışan İşçilerin Sağlık ve Güvenliğini İyileştirmek için Alınacak Önlemleri Tamamlayan Direktif

Cevap : e. Belirli Süreli veya Geçici İş İlişkisi ile Çalışan İşçilerin Sağlık ve Güvenliğini İyileştirmek için Alınacak Önlemleri Tamamlayan Direktif

AB’nin risk gruplarının korunması hakkındaki direktiflerinden biridir? (Cevap: e. Belirli Süreli veya Geçici İş İlişkisi ile Çalışan İşçilerin Sağlık ve Güvenliğini İyileştirmek için Alınacak Önlemleri Tamamlayan Direktif)

Bu direktif, özellikle belirli süreli veya geçici iş ilişkisi ile çalışan işçiler gibi özel risk gruplarının sağlık ve güvenliğini korumaya yönelik düzenlemeler içerir. Bu gruplardaki işçilerin özgün ihtiyaçları ve riskleri göz önünde bulundurularak özel koruma önlemleri belirlenmiştir.

7. Aşağıdakilerden hangisi ILO’nun sözleşme ile eş zamanlı çıkarılan, onaylanması gerekmeyen, bağlayıcı olmayan, ilke ve kuralların nasıl uygulanacağını açıklayan uygulama aracıdır?

a. Direktif
b. Sözleşme
c. Tavsiye Kararı
d. Uygulama Kuralı
e. Düzenleyici Protokol

Cevap : c. Tavsiye Kararı

ILO’nun sözleşme ile eş zamanlı çıkarılan, onaylanması gerekmeyen, bağlayıcı olmayan, ilke ve kuralların nasıl uygulanacağını açıklayan uygulama aracıdır? (Cevap: c. Tavsiye Kararı)

ILO’nun tavsiye kararları, sözleşmelerle birlikte veya bağımsız olarak çıkarılan, üye ülkeleri bağlamayan ancak ilke ve kuralların nasıl uygulanacağını detaylı bir şekilde açıklayan uygulama araçlarıdır. Bu belgeler, üye ülkelerin ilgili alanlarda politika ve uygulamalarını geliştirmelerine rehberlik eder.

8. Aşağıdaki antlaşmalardan hangisine eklenen bölüm ILO’nun kurulmasında kanuni dayanak oluşturmuştur?

a. Filadelfiya Antlaşması
b. Cenevre Antlaşması
c. Lahey Barış Antlaşması
d. Versay Barış Antlaşması
e. Paris Barış Antlaşması

Cevap : d. Versay Barış Antlaşması

ILO’nun kurulmasında kanuni dayanak oluşturmuştur? (Cevap: d. Versay Barış Antlaşması)

ILO’nun kuruluşu, 1919 yılında imzalanan Versay Barış Antlaşması’nın bir parçası olarak gerçekleşmiştir. Antlaşmanın bir bölümü, uluslararası düzeyde çalışma standartlarının geliştirilmesi ve işçi haklarının korunması amacıyla bir örgüt kurulmasını öngörmüştür

9. AB, iş sağlığı ve güvenliği alanında aşağıdakilerden hangisi ile karar alır?

a. Adaletsel çoğunluk
b. Nitelikli çoğunluk
c. Basit çoğunluk
d. Salt çoğunluk
e. Oybirliği

Cevap : b. Nitelikli çoğunluk

AB, iş sağlığı ve güvenliği alanında aşağıdakilerden hangisi ile karar alır? (Cevap: b. Nitelikli çoğunluk)

Avrupa Birliği, iş sağlığı ve güvenliği dahil olmak üzere birçok politika alanında kararlarını genellikle nitelikli çoğunluk yoluyla alır. Bu, üye devletlerin nüfus ve ekonomik büyüklüğü gibi faktörlere göre belirlenen bir oy ağırlığı sistemini ifade eder

10. Aşağıdakilerden hangisi 161 sayılı İş Sağlığı Sözleşmesi’ne göre ulusal sağlık hizmetlerinin işlevlerinden biri değildir?

a. İşçilerin sağlık gözetimi
b. Çalışma çevresi gözetimi
c. Bilgilendirme, danışmanlık, eğitim ve öğretim
d. İşçilerin hasta ailelerinin muayene ve tedavisi
e. İlk yardım, acil müdahale ve sağlık programları

Cevap : d. İşçilerin hasta ailelerinin muayene ve tedavisi

161 sayılı İş Sağlığı Sözleşmesi’ne göre ulusal sağlık hizmetlerinin işlevlerinden biri değildir? (Cevap: d. İşçilerin hasta ailelerinin muayene ve tedavisi)

161 sayılı İş Sağlığı Sözleşmesi, ulusal sağlık hizmetlerinin işlevlerini tanımlarken, işçilerin sağlık gözetimi, çalışma çevresi gözetimi, bilgilendirme, danışmanlık, eğitim, öğretim, ilk yardım, acil müdahale ve sağlık programları gibi alanlara odaklanır. İşçilerin hasta ailelerinin muayene ve tedavisi, bu sözleşmenin kapsamı dışındadır