Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Gelişim 2022-2023 Vize Soruları

1- Bebeklerle yaptığı araştırmalarda, belirgin olmayan değişkenleri manipüle ederek, katı nörolojik kontrol altında olduğu düşünülen bir refleksin ortaya çıkışını ve baskılanmasının kontrol edilebildiğini ortaya koyan bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Erikson
B) Watson
C) Thelen
D) Piaget
E) Hall

Cevap : C) Thelen

Belirgin olmayan değişkenleri manipüle ederek, katı nörolojik kontrol altında olduğu düşünülen bir refleksin ortaya çıkışını ve baskılanmasının kontrol edilebildiğini ortaya koyan bilim insanı Esther Thelen (C seçeneği)’dir. Thelen, gelişimsel psikoloji alanında önemli katkılarda bulunmuş bir bilim insanıdır ve dinamik sistemler teorisinin çocuk gelişimine uygulanmasında öncüdür. Thelen, bebeklerin motor becerileri ve reflekslerinin gelişimini incelemiştir ve bu süreçlerin sadece doğuştan gelen nörolojik programlara değil, aynı zamanda çevresel etkileşimlere ve bebeklerin kendi deneyimlerine de bağlı olarak değişebileceğini göstermiştir. Araştırmaları, bebeklerin davranışlarının anlaşılmasında ve motor gelişim kuramlarının yeniden değerlendirilmesinde önemli bir rol oynamıştır.

2- Dil ediniminin çocuğun bilinçli olarak yaptığı bir şey olmadığını, uygun beslenme ve çevresel şartlar sağlandığında çocuğun vücudunun önceden belirlenmiş bir şekilde büyüyüp olgunlaşması gibi dil ediniminin de uygun adaptasyon ortamında bulunan çocukta gerçekleşen bir durum olduğunu ifade eden dil gelişim kuramı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sosyo-kültürel kuram
B) Bilişsel öğrenme kuramı
C) Sosyal öğrenme kuramı
D) Psikolinguistik kuram
E) Davranışçı kuram

Cevap : D) Psikolinguistik kuram

3- İnsanların yaşam boyunca aynı cinsiyette kaldığı anlayışına verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cinsiyet sürekliliği
B) Toplumsal cinsiyet kimliği
C) Toplumsal cinsiyet
D) Toplumsal cinsiyet değişmezliği
E) Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları

Cevap : A) Cinsiyet sürekliliği

İnsanların yaşam boyunca aynı cinsiyette kaldığı anlayışına “Cinsiyet Sürekliliği” (A seçeneği) denir. Cinsiyet sürekliliği kavramı, bireylerin yaşamları boyunca kendilerini aynı cinsiyet olarak tanımlamaları ve bu cinsiyet kimliğinin zaman içinde değişmediği anlayışına dayanır. Bu kavram, özellikle çocuk gelişimi ve psikolojisi alanında, bireylerin cinsiyet kimliklerinin nasıl geliştiğini ve zaman içinde nasıl sabit kaldığını incelemek için kullanılır.

4- Aşağıdakilerden hangisi 49-60 aylık çocukların kaba motor becerilerinden biri değildir?

A) İpe boncuklar dizebilir.
B) Zıplama uzunluğu 60-83 cm’ye çıkar.
C) Dönmede biraz kontrol sahibi olur.
D) Destekle uzun bir merdivenden farklı ayaklarla aşağı inebilir.
E) Başlama ve durmada biraz kontrol sahibi olur.

Cevap : A) İpe boncuklar dizebilir.

Aşağıdakilerden “İpe boncuklar dizebilir” (A seçeneği), 49-60 aylık çocukların kaba motor becerilerinden biri değildir. Bu beceri, ince motor becerileri kategorisine girer. İnce motor becerileri, küçük kas gruplarının kullanımını gerektiren detaylı ve hassas hareketleri içerir, örneğin el ve parmakları kullanarak ipe boncuk dizmek gibi.
Kaba motor becerileri, büyük kas gruplarının kullanımını içeren ve genellikle büyük hareketler gerektiren becerilerdir, örneğin zıplama, dönme, koşma ve merdiven inme gibi. Bu nedenle, seçenekler arasında sadece A seçeneği kaba motor becerisi değildir. Diğer seçenekler (B, C, D, E), 49-60 aylık çocukların tipik olarak geliştirmekte olduğu kaba motor becerilere örneklerdir.

5- Kalıtım mı çevre mi tartışmasında sorulabilecek daha anlamlı bir soru kalıtım ve çevre arasındaki dinamik etkileşimin …… olduğu sorusudur.
Yukarıdaki boşluğa getirilebilecek en uygun ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) neden
B) ne
C) hangi
D) kim
E) nasıl

Cevap : E) nasıl

6- Ortak bir amacı olan, çocukların birbirleriyle rollerini, oyuncaklarını ve düşüncelerini paylaştığı oyun türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) ortaklaşa oyun
B) paralel oyun
C) seyirci oyun
D) yapısal oyun
E) İş birlikçi oyun

Cevap : E) İş birlikçi oyun

7- Orta çocukluk döneminde kemik ve iskelet sistemindeki gelişmelerin kas gelişiminden daha önde olması altı-on iki yaş aralığında çocuğun …… neden olur.
Yukarıdaki boşluğa getirilebilecek en uygun ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) sakarlığa
B) ağrı hissetmesine
C) hareketli olmasına
D) esneklik kazanmasına
E) gelişim geriliğine

Cevap : B) ağrı hissetmesine

8- Ünlü bir çalışmada, bir bebek beyaz farelerden korkmaya koşullandırılmıştır. Çocuk, beyaz fare ile oynamaya başladığında gürültülü sesler çıkarılarak çocuk korkutulur. Zamanla beyaz fareler çocuğa gürültüyü çağrıştırmaya başlar. Fare ortaya çıktığında çocuk ağlar ve odadan çıkmaya çalışır.
Yukarıda bahsedilen deney aşağıdakilerden hangisidir?

A) Stanford hapishane deneyi
B) Öğrenilmiş çaresizlik deneyi
C) Rosenhan deneyi
D) Milgram deneyi
E) Küçük Albert deneyi

Cevap : E) Küçük Albert deneyi

9- Çocuklar, adalet ve kuralları, insanların kontrolünün dışında dünyanın değişmez özellikleri olarak düşünürler. Bu özellikler Piaget’in Ahlak Kuramında aşağıdaki gelişim dönemlerinden hangisinde en belirgindir?

A) Eylemsel dönem
B) Somut işlemler dönemi
C) Ahlak öncesi dönem
D) Dışa bağımlı ahlak dönemi
E) Özerk ahlak dönemi

Cevap : D) Dışa bağımlı ahlak dönemi

Çocukların adalet ve kuralları, insanların kontrolünün dışında dünyanın değişmez özellikleri olarak düşündüğü dönem, Piaget’in Ahlak Kuramı’nda “Dışa bağımlı ahlak dönemi” (D seçeneği) ile en belirgindir. Bu dönemde çocuklar, kuralları ve adaleti değişmez ve tartışılmaz olarak görürler. Piaget’e göre, bu dönem genellikle 5 ila 10 yaş arası çocuklarda görülür ve çocuklar bu dönemde kuralların yetişkinler tarafından belirlendiğini ve kesin olduğunu düşünürler. Çocuklar bu aşamada kuralları sorgulamadan kabul eder ve genellikle kuralları kelimesi kelimesine uygularlar.

10- Yardım etme, paylaşma ve rahatlatma gibi başkalarına fayda sağlamayı amaçlayan gönüllü davranışlara verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Olumlu sosyal davranış
B) Empati
C) Saldırganlık
D) Sempati
E) Olumsuz sosyal davranış

Cevap : A) Olumlu sosyal davranış

11- Çocukların yakınsal gelişim alanının ötesine geçmelerinde yetişkinlerin ve deneyimli akranlarının oynadığı rol olan “iskele oluşturma” aşağıdaki kuramlardan hangisinin önemli bir parçasıdır?

A) Freud’un psikanalitik kuramı
B) Piaget’in bilişsel gelişim kuramı
C) Erikson’un psikososyal kuramı
D) Vygotsky’nin sosyokültürel bilişsel gelişim kuramı
E) Bruner’in bilişsel gelişim kuramı

Cevap : D) Vygotsky’nin sosyokültürel bilişsel gelişim kuramı

“İskele oluşturma”, Lev Vygotsky’nin sosyokültürel bilişsel gelişim kuramının (D seçeneği) önemli bir parçasıdır. Vygotsky’ye göre, çocukların gelişiminde sosyal etkileşim temel bir rol oynar. Yetişkinler veya daha deneyimli akranlar, çocukların kendi başlarına çözemeyecekleri sorunları çözmelerine yardımcı olur ve böylece onların gelişim alanının ötesine geçmelerini sağlar. İskele oluşturma, çocuğun mevcut yetenek seviyesi ile bağımsız olarak başarabileceği en yüksek gelişim seviyesi (yakınsal gelişim alanı) arasındaki boşluğu doldurmak için gereken desteği ifade eder. Bu destek zamanla, çocuğun yeni becerileri kendi başına kullanabilmesi için yavaş yavaş azaltılır.

12- Aşağıdakilerden hangisi beş-altı yaş çocukların cinsel gelişim özelliklerinden biridir?

A) Kız çocuklar babaya, erkek çocuklar anneye hayranlık duyar.
B) Çevresindeki çocukların cinsel kimliğine göre farklı davranmaya ve onların davranışlarını kabul etmeye başlar.
C) Cinsel organların ve bedenindeki diğer bölümlerin isimlerini ve işlevlerini öğrenir.
D) bebeklerin nasıl ve nereden geldikleri hakkında sorular sormaya başlar.
E) Kendi cinsiyetinden çocuklar ile arkadaş olma eğiliminde olur.

Cevap : E) Kendi cinsiyetinden çocuklar ile arkadaş olma eğiliminde olur.

13- Aşağıdakilerden hangisi gelişimi etkileyen sosyal duygusal süreçlere örnek olarak verilemez?

A) Bir çocuğun oyun arkadaşına saldırganca davranması
B) Yaşlı bir çiftin birbirine duygusal yakınlık kurması
C) Okul çağındaki çocukta girişkenliğin gelişmesi
D) Bir bebeğin ebeveyninin dokunuşuna gülümseyerek karşılık vermesi
E) Bir film yıldızı olmanın nasıl bir şey olacağını hayal etmesi

Cevap : E) Bir film yıldızı olmanın nasıl bir şey olacağını hayal etmesi

Gelişimi etkileyen sosyal duygusal süreçlere örnek olarak verilemeyecek seçenek, “Bir film yıldızı olmanın nasıl bir şey olacağını hayal etmesi” (E seçeneği) olur. Bu örnek, bireyin içsel dünyası ve hayalleriyle ilgili bir süreçtir ve doğrudan sosyal duygusal gelişimle ilişkili bir etkileşimi ifade etmez. Sosyal duygusal süreçler, bireylerin başkalarıyla olan ilişkilerini, duygusal tepkilerini ve sosyal becerilerini içerir. E seçeneği, daha çok bireyin kişisel hedefleri, umutları ve hayalleriyle ilgili olup, sosyal duygusal etkileşimleri doğrudan yansıtmaz.

14- Aşağıdakilerden hangisi zihinsel uğraşın seçilmiş bilgilere odaklanması olarak tanımlanmasına verilen isimdir?

A) Dikkat
B) Bellek
C) Kısa süreli bellek
D) Uzun süreli bellek
E) Çalışma belleği

Cevap : A) Dikkat

15- Aşağıdakilerden hangisi bilişsel gelişimi açıklayan kuramlardan biri değildir?

A) Vygotsky’nin sosyokültürel bilişsel gelişim kuramı
B) Bruner’in bilişsel gelişim kuramı
C) Piaget’in bilişsel gelişim kuramı
D) Bilgi işleme yaklaşımı
E) Dinamik sistemler kuramı

Cevap : E) Dinamik sistemler kuramı

“Dinamik sistemler kuramı” (E seçeneği), bilişsel gelişimi açıklamak için özel olarak tasarlanmış bir kuram değildir. Dinamik sistemler kuramı, insan gelişimi ve davranışını, birçok farklı faktörün ve sistemin sürekli olarak birbirleriyle etkileşimde olduğu bir süreç olarak ele alır. Bu teori, fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişim dahil olmak üzere insan gelişiminin çok yönlü yönlerini anlamak için kullanılır. Ancak, bu kuram doğrudan bilişsel gelişimle ilgili teoriler arasında sınıflandırılmaz, çünkü daha geniş bir gelişim perspektifini temsil eder ve özellikle bilişsel süreçler üzerine odaklanmaz.

16- Dilin kolay ve doğru kullanılan bir araç haline gelmesi hangi yaşlarda gerçekleşen bir durumdur?

A) 5-6
B) 4-5
C) 1-2
D) 2-3
E) 3-4

Cevap : B) 4-5

17- Aşağıda verilen gelişim dönemlerinden hangisi ergenlik öncesi durağan dönem olarak tanımlanmaktadır?

A) İlk çocukluk dönemi
B) Bebeklik dönemi
C) Çocukluk dönemi
D) Genç yetişkinlik dönemi
E) Orta çocukluk dönemi

Cevap : E) Orta çocukluk dönemi

18- Aşağıda verilen erken okuryazarlık becerilerinden hangisi yazının çeşitli amaç ve işlevinin olduğunun anlaşılması ile ilgilidir?

A) Ses bilgisel farkındalık
B) Sözel dil becerisi
C) Yazı farkındalığı
D) Yazı yazma girişimi
E) Kelime farkındalığı

Cevap : C) Yazı farkındalığı

Yazının çeşitli amaç ve işlevlerinin anlaşılmasıyla ilgili erken okuryazarlık becerisi “Yazı farkındalığı” (C seçeneği) ile ilgilidir. Yazı farkındalığı, çocukların yazının çeşitli amaçlarla kullanılabileceğini (örneğin, bilgi aktarmak, hikaye anlatmak, talimat vermek) ve farklı işlevlere sahip olabileceğini (örneğin, bir listeyi hatırlamak için yazmak, birini bir şeye ikna etmek için yazmak) anlamalarını ifade eder. Bu farkındalık, çocukların yazı ve okuma becerilerini geliştirmelerinde temel bir adımdır ve onlara yazının hayatlarında nasıl bir rol oynayabileceğine dair bir anlayış kazandırır.
Diğer seçenekler farklı erken okuryazarlık becerilerine işaret eder:
Ses bilgisel farkındalık (A), bireyin sözcüklerin, hecelerin ve seslerin (fonemlerin) dil içindeki ayrımına ilişkin bilincidir.
Sözel dil becerisi (B), konuşma dilinin anlaşılması ve kullanılması becerilerini içerir.
Yazı yazma girişimi (D), çocukların yazıya dökme sürecine başlamaları ve yazma pratiği yapmalarıdır.
Kelime farkındalığı (E), bireyin kelimeleri tanıma ve anlama kapasitesidir, bu da kelime dağarcığının bir parçasıdır.

19- Beynin belirli bölgelerindeki yaralanmaları telafi etme becerisine ne ad verilmektedir?

A) Prefrontal korteks
B) Miyelinizasyon
C) Serebral lateralizasyon
D) Korteks
E) Plastisite

Cevap : E) Plastisite

20- Aşağıdakilerden hangisi beş-altı yaş civarında sosyal ve duygusal gelişimde gözlemlenen kilometre taşlarından biridir?

A) Duygusal özdüzenleme gelişir.
B) Benlik kavramı ve benlik saygısı geliştirmeye başlar.
C) Başkalarının duygusal tepkilerini yorumlama, tahmin etme ve etkileme becerileri gelişir.
D) Temel duyguların nedenlerini, sonuçlarını ve davranışsal belirtilerini anlar.
E) Proaktif (veya araçsal) saldırganlık gösterebilir.

Cevap : C) Başkalarının duygusal tepkilerini yorumlama, tahmin etme ve etkileme becerileri gelişir.

21- Aşağıda verilen beyin bölümlerinden hangisi çocuklarda muhakeme, dikkat ve bilişsel kontroldeki artışla ilişkili olup nöral bağlantıları kontrol etmektedir?

A) Perietel loblar
B) Corpus callosum
C) Omurilik soğanı
D) Omurilik
E) Prefrontal korteks

Cevap : E) Prefrontal korteks

Çocuklarda muhakeme, dikkat ve bilişsel kontroldeki artışla ilişkili olan ve nöral bağlantıları kontrol eden beyin bölümü “Prefrontal korteks” (E seçeneği)dir. Prefrontal korteks, beyin loblarının ön kısmında yer alır ve karar verme, problem çözme, sosyal davranış, kişilik ifadesi ve bilişsel kontrol gibi yüksek düzey bilişsel işlevler için esastır. Bu bölge, çocukluk ve ergenlik döneminde hızlı bir gelişim gösterir ve bu süreçte çocukların ve gençlerin düşünme, planlama ve dürtü kontrolü becerilerinde belirgin iyileşmeler görülür. Prefrontal korteksin gelişimi, bireyin karmaşık sosyal ilişkileri yönetme ve zorlu görevlerde odaklanma yeteneğinde önemli bir rol oynar.

22- Aşağıda verilen dil gelişim dönemlerinden hangisi üç-altı yaş dönemine denk gelmektedir?

A) Ses, sözcük dönemi
B) Gramer kurallarına uygun konuşma dönemi
C) İki sözcüklü ifadeler dönemi
D) Üç veya daha fazla sözcüklü ifadeler dönemi
E) Başkalarının seslerini taklit dönemi

Cevap : B) Gramer kurallarına uygun konuşma dönemi

23- Çocukların karşı cinsten ebeveynlerine bir çekim geliştirdiği görüşünü savunan kuram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilişsel gelişim kuramı
B) Bilgi işleme kuramı
C) Olgunlaşma kuramı
D) Psikanalitik kuram
E) Sosyal öğrenme kuramı

Cevap : D) Psikanalitik kuram

24- Aşağıdakilerden hangisi Freud’un geliştirmiş olduğu Psikanalitik Kurama göre Anal Döneme takılı kalmanın sonucunda gelişen bir durumdur?

A) Umursamazlık
B) Kibir
C) Cimrilik
D) Sigara içmek
E) Aşırı yemek yeme

Cevap : C) Cimrilik

Freud’un Psikanalitik Kuramı’na göre, anal dönem (yaklaşık 18 ay – 3 yaş arası) çocukların tuvalet eğitimi ile ilgilenmeye başladığı dönemdir. Freud, bu dönemde çocukların deneyimlediği çatışmaların ve nasıl başa çıktıklarının, yetişkin kişilik özelliklerinin gelişiminde önemli olduğunu öne sürmüştür. Freud’a göre, anal dönemde yaşanan çatışmaların başarılı bir şekilde çözümlenmemesi durumunda, bu döneme özgü bazı kişilik özellikleri yetişkinlikte daha belirgin hale gelebilir.
Seçenekler arasında Freud’un anal döneme takılı kalmanın sonucu olarak gördüğü durum “Cimrilik” (C seçeneği) olacaktır. Freud’a göre, anal döneme takılı kalma, kişinin maddi değerlere aşırı düşkünlük, cimrilik ve aşırı düzenlilik gibi özellikler geliştirmesine neden olabilir. Bu, çocuğun tuvalet eğitiminde aşırı katı bir yaklaşımla karşılaşması veya tuvalet alışkanlıklarının aşırı teşvik edilmesi gibi durumlarla ilişkilendirilir.
Diğer seçenekler Freud’un kuramıyla doğrudan ilişkilendirilebilecek anal döneme özgü sonuçlar değildir.