Sosyal Güvenlik Ünite -4

1. Temel Kavramlar ve Teoriler

Sosyal güvenlik, bireylerin yaşamı boyunca karşılaşabileceği ekonomik risklere karşı korunmasını sağlayan devlet destekli bir sistemdir. Temel kavramlar arasında, yaşlılık, işsizlik, sağlık, sakatlık ve aile yardımları gibi sosyal sigortalar yer almaktadır. Her bir sosyal güvenlik modeli, ülkelerin ekonomik yapılarına ve kültürel değerlerine göre şekillenir. Örneğin, bazı ülkelerde geniş kapsamlı devlet destekli modeller tercih edilirken, diğerlerinde özel sigortalar daha yaygındır. Bu teorik çerçeve, öğrencilere sistemlerin nasıl finanse edildiğini ve sürdürülebilirliğinin nasıl sağlandığını anlamada yardımcı olur

2. Örnek Olay İncelemeleri

Pratikte, sosyal güvenlik sistemlerinin uygulanışını anlamak için çeşitli ülkelerden örnekler incelenir. İsveç ve ABD, sosyal güvenlik modelleri açısından sıkça karşılaştırılan iki ülkedir. İsveç’te geniş kapsamlı devlet destekli bir sistem mevcutken, ABD daha çok bireysel yatırım ve özel sigorta ağırlıklı bir modele sahiptir. Bu örnekler, öğrencilere farklı sistemlerin avantajları ve zorlukları hakkında derinlemesine bilgi sağlar ve sosyal güvenlik politikalarının nasıl şekillendirildiğine dair gerçek dünya senaryolarını sunar.

3. Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları

Bu bölümde, öğrencilerin sıkça sorduğu sorulara yer verilir. Örneğin, “Sosyal güvenlik sistemlerinin finansmanı nasıl sağlanır?”, “Farklı sosyal güvenlik modellerinin avantajları nelerdir?” ve “Sosyal güvenlik sistemleri neden farklı ülkelerde farklı şekillerde uygulanır?” gibi sorular ve bu soruların cevapları detaylı bir şekilde ele alınır. Bu bilgiler, öğrencilere sınavlarında ve akademik çalışmalarında derinlemesine analiz yapma yeteneği kazandırır ve sosyal güvenlik konusunda kritik düşünme becerilerini geliştirir.

Sonuç

Bu ünitenin özeti olarak, sosyal güvenlik sistemlerinin temel prensiplerini, farklı modellerini ve bu modellerin toplumlara olan etkilerini ele aldık. Öğrenciler, bu bilgileri kullanarak sosyal güvenlik politikalarının nasıl şekillendirildiğini ve bu politikaların toplumsal yapı üzerindeki etkilerini kavrayabileceklerdir. Daha ileri çalışmalar için, öğrencilerin farklı ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerini karşılaştırmalı olarak incelemeleri önerilir.

@lolonolo_com

1- ILO, 1952 tarih ve 102 Sayılı Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Sözleşmesinde, bir ülkenin Sözleşmeyi
imzalayabilmesi için kişi olarak kapsam bakımından çalışma çağındaki nüfusun ve işçi olarak çalışanların en
az % kaçını kapsama alması gerektiğine sözleşmede yer vermiştir?

a) % 10-% 30
b) % 10- % 40
c) % 20- % 40
d) % 20-% 50
e) % 30-% 50

Cevap : Yüzde 20- Yüzde 50

Açıklama : ILO’nun 102 sayılı Sözleşmesi, sosyal güvenlik sisteminin en az yüzde 20 ila yüzde 50’sini kapsayacak şekilde düzenlenmesini önermektedir. Bu oran, sözleşmeyi imzalayan ülkelerin sosyal güvenlik kapsamını genişletme taahhüdünü gösterir ve ülkelerin bu minimum kapsam oranlarına ulaşması beklenir

2- Kişi olarak kapsam bakımından aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

a) Aktif sigortalı çalışan ve/veya geliri olan, prim ödeyen kişidir.
b) Bağımlı nüfus aktif ve pasif sigortalıların geçindirmekle yükümlü olduğu kişiler olarak sosyal güvenceye ulaşanlardır.
c) Sosyal sigorta yükümlülükleri bakımından kişi olarak kapsam prim ödeyen aktif sigortalılardan oluşur.
d) Aynı iş gücüne katılma oranına sahip olan 2 ülkeden istihdam oranı daha düşük olan ülkenin aktif sigortalı sayısı potansiyel olarak daha yüksektir.
e) Pasif sigortalı, prim ödeme şartlarını yerine getirdikten sonra gelir ve aylık alan sigortalılardır

Cevap : Aynı iş gücüne katılma oranına sahip olan 2 ülkeden istihdam oranı daha düşük olan ülkenin aktif sigortalı sayısı potansiyel olarak daha yüksektir.

Açıklama : Bu ifade yanlıştır çünkü iş gücüne katılma oranı yüksek olan ülkede, istihdam oranı düşük olsa bile aktif sigortalı sayısının daha yüksek olması beklenir. İstihdam oranının düşüklüğü genellikle daha az sigortalı anlamına gelir, bu nedenle ifade mantıksal bir çelişki içerir

3- Aşağıdakilerden hangisi sosyal sigortaların kişi olarak kapsamını belirleyen objektif faktörlerden biri olarak kabul edilmez?

a) İhtiyaç faktörü
b) Ödeme gücü faktörü
c) Politik karar süreçlerine etki edebilme faktörü
d) İdari faktör
e) Mevzuat yeterliliği faktörü

Cevap : Politik karar süreçlerine etki edebilme faktörü

Açıklama : Sosyal sigortaların kapsamını belirleyen objektif faktörler genellikle ihtiyaç, ödeme gücü, idari faktörler ve mevzuat gibi somut unsurlar üzerine kuruludur. Politik karar süreçlerine etki faktörü, daha çok subjektif ve değişken bir faktör olduğu için objektif bir kapsam belirleyici olarak kabul edilmez.

4- İnsanların sosyal güvenlik garantisine kavuşmak için devlet tarafından oluşturulmasını istedikleri sigorta kolu hangisidir?

a) İşsizlik sigortası
b) Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası
c) Bakım sigortası
d) Analık sigortası
e) Aile ödenekleri sigortası

Cevap : Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası

Açıklama : Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası, insanların en temel ve sürekli ihtiyaç duyduğu sosyal güvenlik garantileri arasındadır. Bu sigorta kolu, bireylerin yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde karşılaşabilecekleri temel riskleri kapsar ve ekonomik güvence sağlar.

5- 2019 yılları itibarıyla Dünya’da en az sayıda ülkede oluşturulan sigorta kolu hangisidir?

a) Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası
b) İşsizlik sigortası
c) Analık sigortası
d) Emeklilik sigortası
e) Aile ödenekleri sigortası

Cevap : Analık sigortası

Açıklama : Analık sigortası, dünya genelinde en az sayıda ülkede bulunan sigorta kollarından biridir. Bu durum, bazı ülkelerin analık haklarına yönelik sosyal güvenlik sistemlerinde yetersiz kaldığını göstermektedir ve bu alanda uluslararası düzeyde iyileştirmeler gerekmektedir

6- Kayıtdışı istihdam sosyal sigortaların kişi olarak kapsamı bakımından öncelikle hangi grupla doğrudan ilgilidir?

a) Aktif sigortalılar
b) Pasif sigortalılar
c) Sigortalının aile fertleri
d) Ölen sigortalının aile fertleri
e) Yaşlılık aylığı alanlar

Cevap : Aktif sigortalılar

Açıklama : Kayıtdışı istihdam, özellikle aktif sigortalıları etkiler çünkü bu durumda çalışanlar yasal olarak sigorta kapsamı dışında kalır ve sosyal güvenlik haklarından mahrum bırakılır. Bu, hem bireylerin hem de genel ekonomik sistemin sağlığı açısından önemli sorunlara yol açabilir.

7- Türkiye, ILO Sözleşmesinde belirtilen hangi sosyal sigorta kolunu henüz oluşturmamıştır?

a) Analık sigortası
b) Bakım sigortası
c) İşsizlik sigortası
d) Malullük sigortası
e) Aile ödenekleri sigortası

Cevap : Aile ödenekleri sigortası

Açıklama : Türkiye, ILO’nun sosyal güvenlikle ilgili çeşitli sözleşmelerinde belirtilen birçok sigorta kolunu uygulamaya koymuştur; ancak, aile ödenekleri sigortası henüz tam olarak oluşturulmamış bir alandır. Bu eksiklik, ailelerin ekonomik güvencesini sağlama konusunda önemli bir boşluk oluşturur.

8- Aşağıdakilerden hangisi kişi olarak sosyal sigortaların kapsamına en geç alınan çalışan grubunu oluşturur?

a) Sanayi sektöründe küçük işyerlerinde çalışanlar
b) Hizmet sektöründe çalışanlar
c) Sanayi sektöründe sendikasız olarak çalışanlar
d) Hizmet sektöründe kendi adına bağımsız çalışanlar
e) Tarım sektöründe kendi adına bağımsız çalışanlar

Cevap : Tarım sektöründe kendi adına bağımsız çalışanlar

Açıklama : Tarım sektöründe kendi adına bağımsız çalışanlar, genellikle sosyal sigortaların kapsamına alınması en zor gruplardan biridir. Bu durum, bu sektördeki düşük gelirler ve yüksek istihdam dışı çalışma oranları nedeniyle kaynaklanmaktadır.

9- İdari imkanlar faktörü bakımından sosyal sigortaların kapsamına en kolay alınan çalışan grubu hangisidir?

a) Sanayi sektöründe çalışanlar
b) Kamu kurumlarında çalışanlar
c) Büyük tarım işletmeleri sahipleri
d) İşyeri sahipleri
e) Hizmet sektöründe çalışan beyaz yakalılar

Cevap : Kamu kurumlarında çalışanlar

Açıklama : Kamu sektörü çalışanları, genellikle düzenli ve resmi iş sözleşmeleri ile çalıştıkları için sosyal sigorta kapsamına alınmaları en kolay gruplardan biridir. Bu grup, devlet tarafından doğrudan yönetildiği için idari işlemler daha hızlı ve etkin bir şekilde yürütülebilir.

10- Aktif/pasif sigortalı oranı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru bir tanımlamadır?

a) Prim ödeyenlerin, gelir ve aylık alanlara oranıdır.
b) Kayıtdışı istihdam edilenlerin kayıtlı çalışanlara oranıdır
c) İşsizlerin istihdam edilenlere oranıdır
d) Yaşlılık aylığı alanların çalışma çağındaki nüfusa oranıdır.
e) Çalışma çağındaki nüfusun toplam nüfusa oranıdır.

Cevap : Prim ödeyenlerin, gelir ve aylık alanlara oranıdır

Açıklama : Aktif/pasif sigortalı oranı, aktif olarak çalışan ve prim ödeyen bireylerin, pasif olarak gelir veya aylık alanlara (emeklilik, malullük vb.) oranını ifade eder. Bu oran, bir sosyal güvenlik sisteminin finansal sürdürülebilirliği açısından önemli bir göstergedir.