Sosyal Psikolojiye Giriş-2 Vize Deneme Sınavı -1

Giriş

Yakın ilişkiler ve çekicilik, sosyal psikolojinin en merak uyandıran konularından biridir. Bu yazıda, fiziksel çekicilik, bağlanma stilleri, aşk teorileri ve çekiciliği artıran faktörler üzerinden yakın ilişkilerin dinamiklerini inceleyeceğiz. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (AUZEF) sosyal psikoloji öğrencileri için hazırlanan bu çalışma, ders materyallerini pekiştirmeyi ve konulara derinlemesine bir bakış sunmayı amaçlamaktadır.

1. Fiziksel Çekicilik ve İlişkiler

Fiziksel çekicilik, çoğu yakın ilişkide önemli bir rol oynar. Ancak, bu çekiciliğin değerlendirilmesi cinsiyete veya kültüre göre farklılık gösterebilir. Araştırmalar, fiziksel çekiciliğin hem erkekler hem de kadınlar için önemli olduğunu, ancak her iki cins için de farklı bağlamlarda ve derecelerde etkili olabileceğini göstermektedir. Bu bölüm, fiziksel çekicilik kavramını, sosyal etkileşimlerdeki rolünü ve ilişki başlangıçlarındaki etkisini analiz eder.

2. Bağlanma Stilleri

Kaçınmacı bağlanma stili, bireylerin diğer insanlarla yakın ilişkiler kurmaktan kaçınmalarına neden olan bir bağlanma biçimidir. Bu stil, genellikle bireyin geçmiş deneyimlerinden ve erken çocukluk dönemindeki ilişkilerden kaynaklanır. Bağlanma teorisi, bireylerin ilişkilerde nasıl davrandıklarını anlamamıza yardımcı olur ve psikoterapi veya kişisel gelişim süreçlerinde önemli bir yer tutar.

3. Sternberg’in Aşk Üçgeni

Sternberg’in aşk teorisine göre, aşk üç temel bileşenden oluşur: yakınlık, tutku ve bağlılık. Yakınlık, ilişkideki duygusal bağlantıyı ifade ederken, tutku çekim ve arzu ile ilgilidir. Bağlılık ise, ilişkinin uzun vadeli devamını sağlama kararlılığı ile alakalıdır. Bu bölüm, her bileşenin aşkın farklı türlerinde nasıl farklı roller oynadığını detaylandırır.

4. Çekiciliği Artıran Faktörler

Yakın ilişkilerde çekiciliği artıran üç ana faktör benzerlik, fiziksel çekicilik ve yakınlıktır. Benzerlik, bireyler arasında ortak değerler, inançlar ve ilgi alanları bulunması durumunda ilişki memnuniyetini artırabilir. Fiziksel çekicilik başlangıçta daha etkiliyken, yakınlık ise bireylerin coğrafi veya duygusal olarak birbirine yakın olması anlamına gelir

Sonuç

Yakın ilişkiler ve çekicilik, sosyal psikolojinin karmaşık ve çok yönlü bir alanıdır. Fiziksel çekicilikten bağlanma stillerine, aşk teorilerinden ilişki dinamiklerine kadar birçok faktör, insanların birbirleriyle kurduğu ilişkilerin derinliğini ve niteliğini etkilemektedir. AUZEF sosyoloji ve felsefe öğrencileri için bu çalışma, teorik bilgileri somut örneklerle ilişkilendirerek derinlemesine bir kavrayış sağlama fırsatı sunmaktadır.

1. Fiziksel çekiciliğe ilişkin bu ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Fiziksel çekicilik tüm yakın ilişkilerimizde diğer insanlara ilişkin değerlendirmelerimizde önemli bir rol oynar.
B) Erkekler için fiziksel çekicilik kadınlara göre daha önemlidir.
C) Çekici görülen özellikler kültürlere göre farklılıklar gösterebilir.
D) Kendilerini fiziksel olarak çekici gören kişiler, partner seçiminde fiziksel özelliklere daha fazla önem verir.
E) İnsanlar fiziksel olarak çekici buldukları kişileri olumlu özellikler ile değerlendirme eğilimindedir.

Cevap : B) Erkekler için fiziksel çekicilik kadınlara göre daha önemlidir.

Seçenek B, “Erkekler için fiziksel çekicilik kadınlara göre daha önemlidir,” yanlıştır. Araştırmalar göstermiştir ki fiziksel çekicilik her iki cins için de partner seçimi sürecinde önemli bir rol oynamakta, ancak genellikle bu konuda cinsiyetler arasında büyük bir fark olduğunu söylemek yanıltıcı olabilir. Fiziksel çekicilik her iki cins için de farklı bağlamlarda ve farklı derecelerde önem taşıyabilir.

2. Aşağıdaki ifadelerden hangisi kaçınmacı bağlanma stiline sahip bir kişinin düşüncesini içerir?

A) Genellikle terk edilme veya birinin bana fazla yaklaşması konusunda endişelenmem.
B) Diğer insanlara yakın olmak benim için biraz rahatsız edicidir.
C) Diğer insanlara yakınlaşmak benim için oldukça kolaydır ve onlara bağlı olmak ve onların da bana bağlı olmaları beni rahatlatır.
D) Başkalarının benimle istediğim kadar yakın olmak istemediklerini düşünürüm.
E) Çoğu zaman partnerimin beni gerçekten sevmediği veya benimle kalmak istemeyeceği endişesini taşırım.

Cevap : B) Diğer insanlara yakın olmak benim için biraz rahatsız edicidir.

Kaçınmacı bağlanma stiline sahip bir kişinin düşüncesini en iyi ifade eden seçenek B’dir: “Diğer insanlara yakın olmak benim için biraz rahatsız edicidir.” Bu ifade, kaçınmacı bağlanma stili olan bireylerin tipik olarak diğer insanlarla yakın ilişkiler kurmaktan kaçınma eğiliminde olduklarını ve bu tür yakınlıkları rahatsız edici bulduklarını yansıtır.

3. Sternberg’in aşk üçgeni teorisindeki aşkın bileşenleri ile ilgili verilen aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Yakınlık romantik bir ilişkinin erken aşamalarında ortaya çıkan ve en güçlü bileşendir.
B) Tutku aşkın duygusal bileşenidir.
C) Bağlılık partnerlerin zaman içinde aşkı sürdürme kararlılığıdır.
D) Yakınlık çiftlerin birbirlerinin mutlulukları için çaba sarfetmelerini ve birbirlerine duygusal destek ve anlayış ağlamalarını ifade eder.
E) Bağlılık kurulan ilişkinin devamlılığının sağlanmasına yönelik eğilimleri ve kararları ifade etmektedir.

Cevap : A) Yakınlık romantik bir ilişkinin erken aşamalarında ortaya çıkan ve en güçlü bileşendir.

Sternberg’in aşk üçgeni teorisindeki aşkın bileşenleri ile ilgili yanlış ifade A şıkkıdır: “Yakınlık romantik bir ilişkinin erken aşamalarında ortaya çıkan ve en güçlü bileşendir.” Sternberg’in teorisine göre, yakınlık, ilişkinin başlangıcından itibaren önemli olmakla birlikte, zorunlu olarak en güçlü veya baskın bileşen değildir. Yakınlık, ilişkideki duygusal bağlantı ve birbirini anlama durumunu ifade eder ve zamanla değişebilir veya gelişebilir. Aşkın diğer bileşenleri olan tutku ve bağlılık gibi, yakınlık da ilişkinin farklı evrelerinde farklı derecelerde önem kazanabilir.

4. Aşağıdakilerden hangisi boşanma risk ve olasılıklarının daha düşük olduğu uzun süreli evliliklerde etkin olan özelliklerden biri değildir?

A) Eşlerin iyi bir işe ve istikrarlı bir gelire sahip olmaları.
B) 20 yaşından sonra evlenmiş olmaları.
C) Büyük bir şehirde yaşıyor olmaları.
D) İyi ve benzer düzeyde eğitim seviyesine sahip olmalarına
E) Her ikisinin de iki ebeveynli ve istikrarlı, sağlıklı ailelerde büyümüş olmaları

Cevap : C) Büyük bir şehirde yaşıyor olmaları.

C şıkkı, “Büyük bir şehirde yaşıyor olmaları,” boşanma risk ve olasılıklarının daha düşük olduğu uzun süreli evliliklerde etkin olan özelliklerden biri değildir. Araştırmalar genellikle evliliklerin başarısını etkileyen faktörler olarak eşlerin gelir durumu, evlilik yaşı, eğitim seviyeleri ve aile geçmişlerini işaret eder. Ancak, büyük bir şehirde yaşamanın evliliğin uzun süreli başarısı üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu belirten güçlü bir kanıt bulunmamaktadır. Gerçekten de, büyük şehirlerde yaşamanın bazı zorlukları ve avantajları olabilir, ancak bu tek başına boşanma olasılığını düşürücü bir faktör olarak kabul edilmez.

Yakın İlişkiler ve Çekicilik

5. Yakın ilişkilerin kurulmasını ve kişiler arasında kalıcı bağların oluşmasını sağlayan faktörlerle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Bize fiziksel olarak daha yakın mesafede bulunan insanlarla tanışma olasılığımız diğerlerine göre daha yüksektir.
B) Simetrik yüz hatlarına sahip kişiler fiziksel olarak daha çekici olarak algılanmaktadır.
C) Fiziksel çekicilik yalnızca erkekler için karşı cinse duyulan çekimin, hoşlanmanın ve beğeninin en önemli belirleyicilerinden birisidir.
D) Ortak tutumlara sahip olduğumuz kişilerle ilişki kurma olasılığımız daha yüksektir.
E) Bireylerin kendilerini tutumları konusunda olumlu olarak değerlendiren kişileri beğenmeye yönelik eğilimleri vardır.

Cevap : C) Fiziksel çekicilik yalnızca erkekler için karşı cinse duyulan çekimin, hoşlanmanın ve beğeninin en önemli belirleyicilerinden birisidir.

C şıkkı, “Fiziksel çekicilik yalnızca erkekler için karşı cinse duyulan çekimin, hoşlanmanın ve beğeninin en önemli belirleyicilerinden birisidir,” yanlıştır. Araştırmalar, fiziksel çekiciliğin hem erkekler hem de kadınlar için karşı cinsten hoşlanma ve beğenide önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. Her iki cins için de çekicilik, başlangıçtaki çekim ve ilişki kurma sürecinde rol oynar. Bu nedenle, ifade cinsiyete özgü bir etkiyi belirtmek için yanlış bir genellemedir.

6. Romantik/tutkulu aşkın bileşenleri aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Yakınlık, tutku ve bağlılık
B) Yakınlık ve tutku
C) Yakınlık ve bağlılık
D) Tutku ve bağlılık
E) Tutku

Cevap : B) Yakınlık ve tutku

Romantik veya tutkulu aşkın bileşenleri olarak “yakınlık ve tutku” doğru bir şekilde B şıkkında verilmiştir. Romantik aşk genellikle yüksek düzeyde duygusal yakınlık ve fiziksel çekim (tutku) içerir, ancak bu aşamada bağlılık bileşeni henüz tam olarak gelişmemiş olabilir. Sternberg’in aşk teorisinde, bu tür aşk “romantik aşk” olarak adlandırılır ve tutku ile yakınlık içerir, fakat bağlılık bileşeni daha sonra gelişebilir.

7. Aşağıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur?
I. Aidiyet ihtiyacı kökleri evrimsel temele oturan bir motivasyondur.
II. Farklı türlerden hastalıklardan kaynaklanan ölüm oranları sosyal bağları olmayan insanlar arasında, sosyal bağları olanlara göre daha yüksektir.
III. Dışlanma depresif duygu durumlarına ve kaygı, yoğun stres, öfke gibi olumsuz duyguların ortaya çıkmasına neden olur.

A) Yalnız III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III

Cevap : E) I, II ve III

Aşağıdaki ifadelerin tümü doğrudur:
I. Aidiyet ihtiyacı kökleri evrimsel temele oturan bir motivasyondur — Bu doğru, çünkü insanlar sosyal canlılar olup, topluluk içinde bir arada yaşamanın sağladığı hayatta kalma ve üreme avantajları nedeniyle evrimsel olarak sosyal bağları geliştirmişlerdir.
II. Farklı türlerden hastalıklardan kaynaklanan ölüm oranları sosyal bağları olmayan insanlar arasında, sosyal bağları olanlara göre daha yüksektir — Araştırmalar, güçlü sosyal bağların, özellikle sağlık üzerinde olumlu etkiler sağladığını ve sosyal destek eksikliğinin hastalık ve erken ölüm riskini artırdığını göstermiştir.
III. Dışlanma depresif duygu durumlarına ve kaygı, yoğun stres, öfke gibi olumsuz duyguların ortaya çıkmasına neden olur — Sosyal dışlanma veya reddedilme, bireylerde depresyon, kaygı ve stres gibi psikolojik sorunlara yol açabilir. Bu duygusal tepkiler, sosyal aidiyet ihtiyacının bozulmasının doğrudan sonuçlarıdır.
Doğru seçenek E) I, II ve III’tir.

Yakın İlişkiler ve Çekicilik

8. Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri insanların yakın ilişkiler kurmasını sağlayan ve aralarındaki çekimi arttıran faktörlerdendir?
I. Benzerlik
II. Fiziksel Çekicilik
III. Yakınlık

A) Yalnız III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III

Cevap : E) I, II ve III

İnsanların yakın ilişkiler kurmasını sağlayan ve aralarındaki çekimi artıran faktörler arasında benzerlik, fiziksel çekicilik ve yakınlık bulunmaktadır:
I. Benzerlik — Benzer düşüncelere, değerlere, inançlara veya ilgilere sahip olmak insanların birbirlerine çekilmesine yardımcı olur ve ilişki memnuniyetini artırır.
II. Fiziksel Çekicilik — Fiziksel olarak çekici bulunan kişilere karşı genellikle daha fazla ilgi gösterilir, bu da romantik ilişkilerin başlangıcında önemli bir rol oynar.
III. Yakınlık — Mekansal veya sıklıkla karşılaşma açısından yakınlık, insanların birbirlerini daha sık görmelerini ve dolayısıyla ilişki kurmalarını sağlar.
Bu faktörlerin hepsi, insanların birbirlerine çekilmesini ve yakın ilişkiler kurmasını teşvik eder. Dolayısıyla, doğru seçenek E) I, II ve III’tir.

9. Yakın ve kalıcı ilişkiler kurmamızda etkili olan benzerlik faktörüyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Ortak olumlu deneyimleri paylaşma kişilerin birbirlerine hissettikleri çekimi azaltır.
B) Kişilik özelliklerindeki benzerlik yakın olma isteğinin en etkili belirleyicisidir.
C) Dünya görüşü bizden farklı olan kişilere karşı güçlü bir çekim hissederiz.
D) Bireylerin kendilerini tutumları konusunda olumlu olarak değerlendiren kişileri beğenmeye yönelik bir eğilimleri vardır.
E) Reddedileceğimizi düşündüğümüz kişilere karşı güçlü bir çekim hissetme eğilimimiz vardır.

Cevap : D) Bireylerin kendilerini tutumları konusunda olumlu olarak değerlendiren kişileri beğenmeye yönelik bir eğilimleri vardır.

Doğru olan ifade D şıkkıdır: “Bireylerin kendilerini tutumları konusunda olumlu olarak değerlendiren kişileri beğenmeye yönelik bir eğilimleri vardır.” Bu ifade, benzerlik faktörünün yakın ilişkilerde ne kadar etkili olduğunu açıkça belirtir. İnsanlar genellikle kendi düşünceleri, değerleri ve tutumları ile uyumlu olan kişilere doğru daha fazla çekilir ve onları daha fazla beğenir. Benzer düşüncelere sahip olmak, kişiler arasında anlayış ve uyumun artmasına yardımcı olur, bu da ilişkilerin daha sağlıklı ve tatmin edici olmasını sağlar.

10. Aşağıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri aşkı inceleyen ilk psikologlardan biri olan Zick Rubin’in çalışmalarının ortak sonuçlarından biri değildir?
I. Hoşlanma ve aşk arasında çok güçlü bağlar vardır.
II. Aşk ölçeklerinden alınan yüksek puanlar kişilerin partnerleri ile daha uzun süreli bağlar kurma eğilimlerini gösterir.
III. Aşk ölçeğinde daha yüksek puan alan bireyler partnerleriyle daha az göz teması kurma eğilimindedir.

A) Yalnız III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III

Cevap : A) Yalnız III

Zick Rubin’in çalışmaları aşk ve hoşlanma arasındaki ilişkileri incelerken, aşkın yoğunluğunun ilişkilerin kalitesi ve süresi üzerindeki etkisine dair önemli bulgular sunmuştur. Bu çalışmaların ortak sonuçlarından biri de aşk ölçeğinde yüksek puan alan bireylerin partnerleriyle daha fazla göz teması kurma eğiliminde olduğunu göstermesidir. Bu nedenle, III. ifade yanlıştır.
Aşağıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri Zick Rubin’in çalışmalarının ortak sonuçlarından biri değildir sorusuna verilecek doğru yanıt:
A) Yalnız III – “Aşk ölçeğinde daha yüksek puan alan bireyler partnerleriyle daha az göz teması kurma eğilimindedir.” Bu ifade, Rubin’in bulguları ile çelişmektedir, çünkü onun çalışmaları, aşk ölçeğinde yüksek puan alanların partnerleriyle daha yoğun göz teması kurduğunu göstermiştir.