Maliye Politikası

Maliye Politikası: Ekonomik Düzenin Belirleyicisi

Maliye politikası, hükümetlerin ekonomik faaliyetleri yönlendirmek, istikrarı sağlamak ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek için kullandıkları bir araçtır. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (AUZEF) öğrencileri için hazırlanan bu makale, maliye politikasının temel kavramlarını, uygulamalarını ve etkilerini ele almakta ve öğrencilere bu konularda kapsamlı bir bakış açısı sunmaktadır. Maliye politikası, hükümet harcamaları, vergilendirme ve borçlanma gibi araçları kullanarak ekonomideki toplam talebi doğrudan etkileyebilir. Bu politikalar, ekonominin genel performansını iyileştirmeyi, enflasyonu kontrol altına almayı, işsizliği azaltmayı ve ekonomik büyümeyi desteklemeyi amaçlar.

2008 Küresel Krizi ve Maliye Politikası

2008 küresel finansal krizi, maliye politikasının önemini ve ekonomik sistemlerdeki aksaklıkları ortaya koymuştur. Kriz, finansal araç çeşitliliği, piyasa disiplininde ve düzenlemelerdeki aksaklıklar ve düşük faiz politikaları gibi bir dizi faktörün birleşmesiyle tetiklenmiştir. Otomobil piyasasının genişleme isteği, krizin nedenleri arasında yer almamaktadır. Bu durum, maliye politikasının ekonomik dengeleri sağlamada ne kadar kritik bir rol oynadığını göstermektedir.

Tam İstihdam ve Stagflasyon

Maliye politikası, tam istihdam düzeyinin sağlanması ve stagflasyon gibi ekonomik sorunlarla mücadelede önemli bir araçtır. Tam istihdam, ekonomideki tüm kaynakların etkin bir şekilde kullanıldığı ve işsizliğin sadece friksiyonel işsizlikle sınırlı olduğu durumu ifade eder. Ancak, ekonomi durgunluk içindeyken tam istihdam düzeyi sağlanamaz; işsizlik artar, milli gelir düşer ve fiyatlar genel düzeyi düşmeye başlar. Stagflasyon durumunda ise, fiyat istikrarı ve tam istihdam bir arada gerçekleşemez, bu durum ekonomi politikaları için ciddi zorluklar oluşturur.

Maliye Politikasının Araçları ve Etkileri

Reel ve transfer harcamaları, maliye politikasının temel araçlarından biridir. Bu harcamaların ekonomi üzerindeki etkileri, marjinal tüketim eğilimine bağlı olarak değişir. Marjinal tüketim eğilimi 1 olduğunda, reel harcamalar ve transfer harcamaları gelirde aynı miktarda artış yaratır. Dış borçlanma, ekonomik büyüme üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri olan bir diğer maliye politikası aracıdır. Üretim kapasitesini artırıcı alanlarda kullanıldığında, ekonomik büyümeyi destekleyebilir.

Maliye Politikası ve Bütçe Açığı

Bütçe açığı, maliye politikasının önemli bir konusudur. Kamu kesimi tahakkuk açığı, bir mali yıl içerisinde devletin kullanması gereken net kaynakları gösterir. Bütçe açığının yönetimi, ekonomik istikrarın sağlanmasında kritik bir öneme sahiptir. Birincil açık, bütçe açığından net faiz ödemelerinin düşülmesiyle elde edilir ve mali disiplinin bir göstergesidir.

Sonuç

Maliye politikası, ekonomik dengeleri sağlama, istikrarı koruma ve büyümeyi destekleme konusunda kritik bir role sahiptir. AUZEF öğrencileri için hazırlanan bu makale, maliye politikasının temellerini ve Türkiye özelindeki uygulamalarını anlamalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. lolonolo.com olarak, açıköğretim ve meslek sınavlarına giren öğrencilere destek olmaya devam edeceğiz. Bu kaynak, öğrencilerin maliye politikası ile ilgili konuları kavramalarını ve sınavlarda başarılı olmalarını sağlayacak bilgileri içermektedir

1. Aşağıdakilerden hangisi 2008 Küresel Krizi’nin nedenlerinden biri değildir?

A) Asimetrik bilgi kaynaklı, ahlaki tehlike ve ters seçiş sorunları
B) Otomobil piyasasının genişleme isteği
C) Finansal araç çeşitliliği
D) Piyasa disiplininde ve düzenlemelerde aksaklıklar
E) FED (Federal Reserve)’in düşük faiz politikası

Cevap : B) Otomobil piyasasının genişleme isteği

2. I. Eksik istihdam düzeyinde milli gelir gerçekleşir.
II. İşsizlik artar.
III. Fiyatlar genel düzeyi düşmeye başlar.
IV. İstihdam artar.
Yukarıda verilen öncüllere göre aşağıdaki seçeneklerin hangisinde tam istihdam düzeyinin sağlanmadığı durgunluk içindeki bir ekonomide gerçekleşmesi beklenenlerin tamamı bir arada verilmiştir?

A) I ve III
B) II ve III
C) I ve II
D) II, III ve IV
E) I, II ve III

Cevap : E) I, II ve III

3. I. Stagflasyon durumunda fiyat istikrarı ve tam istihdam bir arada gerçekleşemez.
II. Stagflasyon, enflasyonist ortamda yapısal işsizliğin olduğu bir durumda ortaya çıkmaya başlar.
III. Stagflasyon durumunda enflasyon ve işsizlik arasında bir değişim oranının kabullenilmesi gerekir.
IV. Stagflasyonun olduğu bir ekonomide iktisadi büyüme ihmal edilmelidir.
Yukarıda yer alan ifadelerden yanlış olanların tamamı aşağıdaki şıklardan hangisinde verilmiştir?

A) Yalnız IV
B) II ve IV
C) I ve II
D) I ve IV
E) Yalnız II

Cevap : A) Yalnız IV

4. Aşağıdakilerden hangisinde reel harcamalar ile transfer harcamalarındaki aynı miktar artış, gelirde aynı miktarda artış yaratır?

A) Gelir vergisi oranlarının aynı kaldığı durumda
B) Marjinal tüketim eğilimi 0,5 olduğunda
C) Açık ekonomide
D) Marjinal tüketim eğilimi 1 olduğunda
E) Bütçe denkliğinde

Cevap : D) Marjinal tüketim eğilimi 1 olduğunda

5. Aşağıdakilerden hangisi dış borçlanmanın ekonomik büyüme üzerindeki etkilerinden biridir?

A) Ülkeye döviz girişi sağlar.
B) Dış tasarrufun ülkeye girmesini sağlar.
C) Geri ödeme esnasında ülkeden net kaynak transferi gerçekleşir.
D) Dışa bağımlılık yaratır.
E) Üretim kapasitesini arttırıcı alanlarda kullanılır.

Cevap : E) Üretim kapasitesini arttırıcı alanlarda kullanılır.

6. Bir mali yıl içerisinde devletin kullanması gereken net kaynakları gösteren, nakit ödemeye dönüşmemiş harcamalar aracılığıyla elde edilen açığa verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kamu kesimi tahakkuk açığı
B) İşlemsel açık
C) Nakit esaslı bütçe açığı
D) Birincil açık
E) Net değer bütçe açığı

Cevap : A) Kamu kesimi tahakkuk açığı

7. Stagflasyon aşağıdaki hangi olaydan sonra önemli bir konjonktürel istikrarsızlık olarak literatüre girmiştir?

A) 1929 Büyük Buhran
B) 2020 Pandemi Krizi
C) 2008 Küresel Kriz
D) 1980 Küreselleşme Hareketleri
E) 1973 Petrol Krizi

Cevap : E) 1973 Petrol Krizi

8. Bütçe açığından net faiz ödemelerinin düşülmesi ile aşağıdakilerden hangisine ulaşılır?

A) Nakit açığı
B) İşlemsel açık
C) Operasyonel açık
D) Bütçe açığı
E) Birincil açık

Cevap : E) Birincil açık

9. Aşağıdakilerden hangisi 1994 krizine giden sürecin bir parçası değildir?

A) Bütçe açığı dış borçlarla finanse edilmiştir.
B) Dış ticaret açığı ve kamu açıkları ülkenin kredibilitesini düşürmüştür.
C) Sıcak para girişini yavaşlatmak için politika faiz oranında indirime gidilmiştir.
D) Merkez Bankası rezervleri erimiştir.
E) Ülkeden hızlı bir sermaye çıkışı olmuştur.

Cevap : A) Bütçe açığı dış borçlarla finanse edilmiştir.

10. Aşağıda verilen ödemeler dengesinde sorun yaşayan ülkelere destek olan IMF tarafından sağlanan imkânlardan hangisi yanlıştır?

A) Makroekonomik veya yapısal sorunlardan kaynaklanan uzun süreli ödemeler dengesi sorunlarının çözümü için genişletilmiş fon kolaylığı sağlanır.
B) Ödemeler dengesinde kısa süreli sorunlarda çözüm için Stand-By düzenlemeleri öngörülür.
C) Piyasalarda ansızın beliren güvensizliğin neden olduğu dış finansman eksikliğinden kaynaklanan ödemeler dengesi sorunları için 2,5 yıl geri ödeme süresi ile ek rezerv imkânı verilir.
D) Belirli bir sektörü iyileştirmeye ya da yapısal değişimi gerçekleştirmeye yönelik uyum kredileri verilir.
E) Doğal afet yaşamış ülkelere 5 yıl geri ödeme süresi ile acil yardım desteği verilir.

Cevap : D) Belirli bir sektörü iyileştirmeye ya da yapısal değişimi gerçekleştirmeye yönelik uyum kredileri verilir.

11. Ülke ekonomisin dış kaynak kullanmadan iç kaynakları ile kendi kendine yeterek büyümesine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Planlı büyüme
B) Durgun büyüme
C) Kapalı büyüme
D) Spontane büyüme
E) Dengeli büyüme

Cevap : C) Kapalı büyüme

12. Aşağıdakilerden hangisi ikincil gelir dağılımını ifade eder?

A) Tüm toplumlar için en adil gelir dağılımıdır.
B) Üçüncül gelir dağılımı için kaynakların yeniden dağıtıldığı gelir dağılımdır.
C) Birincil gelir dağılımının maliye politikası araçları ile düzeltilmesi ile oluşan gelir dağılımıdır.
D) Piyasa ekonomisinin ortaya çıkardığı gelir dağılımıdır.
E) Birincil gelir dağılımına piyasa aktörlerinin müdahalesi ile ortaya çıkan gelir dağılımıdır.

Cevap : C) Birincil gelir dağılımının maliye politikası araçları ile düzeltilmesi ile oluşan gelir dağılımıdır.

13. Aşağıdakilerden hangisi iç finansman kaynaklarından biri değildir?

A) Gönüllü tasarruflar
B) Şirket kârları
C) Emisyon
D) Vergiler
E) İç borçlanma

Cevap : B) Şirket kârları

14. Deflasyonist ortamda devletin ödünç verilebilir fonlar piyasasında yaratacağı talep artışı aşağıdakilerden hangisine neden olur?

A) Faiz oranları azalır, yatırımlar azalır, durgunluk azalır.
B) Faiz oranları yükselir, yatırımların kredi maliyetleri düşer, durgunluk azalır.
C) Faiz oranları azalır, yatırımların kredi maliyetleri artar, durgunluk artar.
D) Faiz oranları yükselir, yatırımlar azalır, durgunluk artar.
E) Faiz oranları yükselir, yatırımlar artar, durgunluk azalır.

Cevap : D) Faiz oranları yükselir, yatırımlar azalır, durgunluk artar.

15. Aşağıdakilerden hangisi fiyatlar genel seviyesindeki sürekli düşüşü tanımlar?

A) Stagflasyon
B) Enflasyon
C) Deflasyon
D) Durgunluk
E) Resesyon

Cevap : C) Deflasyon

16. Büyüyen bir ekonomide bütçe gelirlerindeki otomatik artışın ekonomi üzerinde ters etki yaratarak ekonomiyi aşırı ölçüde istikrara getirmesine verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dışlama etkisi
B) Mali sürüklenme
C) Enflasyon etkisi
D) Servet etkisi
E) Tanzi etkisi

Cevap : B) Mali sürüklenme

17. Aşağıdakilerden hangisi iktisadi ve mâli transfer harcamaları hakkında söylenemez?

A) Mali transferler genellikle firmalara verilen sübvansiyon ödemeleridir.
B) İktisadi transferler devletin iç ve dış borç faiz ödemeleridir.
C) İktisadi transferler ile ekonomik büyümenin teşvik edilmesi amaçlanır.
D) İktisadi transferlerin orta ve üst gelir grubundakilere yapılması gelir dağılımını iyileştirir.
E) Sübvansiyon ödemeleri, üretim ve ihracata yöneliktir.

Cevap : D) İktisadi transferlerin orta ve üst gelir grubundakilere yapılması gelir dağılımını iyileştirir.

18. Aşağıdakilerden hangisi enflasyonla mücadelede daraltıcı maliye politikası açısından hatalı bir söylemdir?

A) Yatırım harcamalarında kısıntıya gidilmesi enflasyon artışını frenler.
B) Gelir vergilerinde artış enflasyonla mücadelede etkin rol oynar.
C) Personel harcamalarında artış enflasyonla mücadelede satın alma gücünü artırarak enflasyonu azaltır.
D) Vergilerde yapılacak artış satın alma gücünde azalışa yol açar.
E) Tüketim ve yatırım harcamalarını azaltmak için vergilerde yapılacak artış uygundur.

Cevap : C) Personel harcamalarında artış enflasyonla mücadelede satın alma gücünü artırarak enflasyonu azaltır.

19. Aşağıdakilerden hangisi maliye ve para politikalarının birlikte kullanımı hakkında söylenemez?

A) Maliye ve para politikalarında faiz oranı ortak değişkendir.
B) Maliye ve para politikaları faiz oranı üzerinden milli gelir düzeyini değiştiremez.
C) Maliye politikası ile kamu harcamalarının gerçekleştirilmesi ve finansman ihtiyacı faiz oranını ve para arzını etkiler.
D) Kapalı ekonomide maliye ve para politikasının etkileri IS-LM modelinde görülür.
E) Ekonomik istikrarı sağlamada maliye ve para politikaları bağımsız düşünülemez.

Cevap : B) Maliye ve para politikaları faiz oranı üzerinden milli gelir düzeyini değiştiremez.

20. Aşağıdakilerden hangisi ödeme gücüne yaklaşmada kullanılan yöntemlerden biri değildir?

A) İşsizlik sigortası ödemeleri
B) En az geçim indirimi
C) Ayırma kuramı
D) Muafiyet ve istisnalar
E) Artan oranlı vergiler

Cevap : A) İşsizlik sigortası ödemeleri