Sosyal Psikoloji Ders Notları Ünite-12
Sosyal Psikoloji Ders Notları Ünite-12
Sosyal Etki
Sınırlı bir sosyal etki tarifi: Bir insanın başka insanların sosyal yargı, tutum ve fikirlerine maruz kalması sonucunda kendi tutum, fikir ve yargılarında ortaya çıkan değişikliklerdir.
İnsanlar dahil oldukları topluluk veya grupların kendilerinden farklı
düşündüklerini öğrendiklerinde bu fikirlerini gerçekten değiştirirler mi?
Fikirlerini mi değiştirirler? Davranışlarını mı değiştirirler?
Uyma davranışı kişinin kendi görüşünü grubunun görüşü doğrultusunda
değiştirmesidir. Bu değişmenin niteliği önemli? Kişi grubunun etkisinde mi
kaldı? yoksa fikri gerçekten mi değişti ? Bu ikisi arasında nitelik farkı vardır.
Kişi tek başına kaldığında da değiştirdiği fikri ile mi hareket edecektir?
Çoğunluğun baskısı kalktığında ne olur? Gerçek tutum değişmesinde :
Görüş benimsenmiştir Tek başına olduğunuzda da çizginiz değişmez Çoğunluğun görüşü çok güçlü olduğunda itirazlarınızın hoş karşılanmayacağını düşünüp fikrinizi ifade etmekten çekindiğiniz zamanlar, tek başınıza kaldığınızda
çoğunluğun çizgisinden ayrılır, kendi görüşlerinizi devam ettirirsiniz.
Normların ve Sosyal Etkinin Şekillenmesi
Kurallar ne zaman ortaya çıkar? Sosyal kurallar (normlar) Şerif’e (1936) göre belirsizliğin yaşandığı şartlarda davranışa yol göstermek için ortaya çıkar. Çünkü insanlar düşündükleri, yaptıkları, hissettikleri şeylerin doğru ve uygun
olduğundan emin olmak ihtiyacı içindedir. Bu varsayımdan hareketle Muzaffer Şerif, insanların diğer insanların davranışlarına bakarak bir muhtemel davranışlar yayılımı çıkardıklarını öne sürer. Buna referans çerçevesi denilir. Belirsizliğin yaşandığı şartlarda davranışa yol göstermek için ortaya çıkar. Diğerleriyle ortak bir referans çerçevesi oluşturmak Bu çerçeveye tek başına olunduğu zamanlarda da uymak.
Muzaffer Şerif bu düşüncesini sınamak üzere bugün artık bir klasik sayılan meşhur deneyini düzenledi (1936). Otokinetik etki
Çoğunluğa Uyma yada Çoğunluğun Etkisi
Asch’in (1951) Çoğunluğa Uyma Deneyi Araştırma sorusu şuydu: Başkalarının görüşlerinin, yargılarının yanlış olduğundan emin olduğumuzda, bütün düşünce ve duygularınız size bunun yanlış olduğunu söylediği sırada bu yanlışa uyulur mu?
Denemelerin %37’inde çoğunluğun cevabına uyulmuş yanlış cevap verilmiş.Katılımcıların %76 sı yanlış olduğunu gördüğü halde en az bir kere çoğunluğun verdiği cevaba vermiş NEDEN?
Uyma davranışı gösterenler:
- Büyük bir kısmı, diğerlerinin hepsinin hemfikir
olması karşısında kendi yargılarından şüphelenmeye başladıklarını söylemişler. - Diğer bir kısmı grubun algısının yanlış olduğunu bildiğini ama dışarıda kalmamak için grupla aynı kararı verdiğini ifade etmiştir.
-Çok az sayıda katılımcı da grupla aynı şeyi gördüğünü söylemiştir.
Çoğunluğun etki gücünü belirleyenler:
- çoğunluğun sayısı (üç kişi)
-grup içinde farklı fikir alt gruplarının da aynı tepkiyi verdiğinin algılanması (Wilder, 1977)
-söz birliği içinde olmaları
- tek bir kişinin bile uymaması bozmaya yeter
-kültürel normlar
Malumat Sağlayıcı Etki
Malumat sağlayıcı sosyal etki Gerçeğin ne olduğunu öğrenmek için diğerlerinin yargısına ve görüşlerine uymak Gerçek bir sosyal etkidir. Kişi diğerlerinin görüşüne uyma kararını, benimseme kararını tek başına almıştır. Grup baskısı olmadığı ortamlarda da bu karar doğrultusunda hareket etmektedir.
Kuralsal-Normatif Etki
Kuralsal Etki:
-Kişi kendisi hakkında olumsuz düşünülmesinden sakınır
- diğer kişiler üzerinde iyi bir izlenim bırakmak ister.
- başkaları tarafından kabul görmek, onaylanmak ister
- onlardan gelecek olan cezalardan, dışlanmaktan
kaçınmak ister bu sebeple diğerlerinin görüşlerine uyar.
Başvurulan Bilginin Etkisi
Başvurulan bilginin etkisi (Referent information influence)
• Grup üyelerinin normlara uygun davranışlar göstermesinden sorumludur.
• Grup içindeki anlaşmaları ortaya çıkarır
• Kişi grup normunun kendi grup üyeliği imajındaki(bilişsel) temsiline uyum gösterir, bu temsile uygun davranır.
• Diğerlerinin davranışları belirleyici değildir,
Uyma Davranışı Çalışmalarına Getirilen Eleştiriler
Toplumu • durağan ve dengeli bir yapı ve • çoğunluk fikrinin değiştirelemediği bir yapı olarak düşündüler • sosyal etki süreci bireylerin ve azınlığın sayıca üstün olan çoğunluğa uyması anlamına geldi.
• Halbuki toplum durağan ve
homojen değildir (çoğunluğun en güçlü olduğu hallerde bile!)
Sosyal Psikoloji Ders Notları Ünite-12
 |
|
|
|
|
|
