Çocukluk Döneminde Sanat Ünite-1 Özet
“Sanat” terimi, Latince “ars” sözcüğünden türemiştir. “Ars” sözcüğü ise “oldukça farklı” anlamındadır.
Sanatı oluşturmak için gereken unsurlar,“duygu,” “tasarı,” “güzellik,” “yöntem,” “yaratıcılık,” “zevk,” “anlayış,” “anlatım” gibi unsurlardır.
Türkçe “sanat” sözcüğü İngilizce ve Fransızca’da “art”, İtalyancası “arte”, Almancası ise “kunst” şeklindedir.
Sanat alanında 15. yüzyıl Rönesans ressamı, Leonardo da Vinci hem sanatçı hem bilimci olarak sanatı bilim olarak tanımlamıştır.
Zaten da Vinci’nin tanımı açısından değerlendirdiğimizde, MS. 6-15. yüzyıllar arasında eğitimin temelini de teşkil eden, “gramer, diyalektik, retorik, aritmetik, geometri, müzik ve astronomi”yi kapsayan ve “Yedi Özgür Sanat” anlamındaki “Septem Artes Liberales”, sanatlarla bilimlerin birlikte “sanat” olarak ifade edilmesidir.
Farklı yüzyıllarda felsefeciler tarafından da irdelenmiş ve aşağıda sanatı belirleyen ilk beşi iç, diğer üçü dış olmak üzere sekiz maddelik bir özet ortaya çıkmıştır:
1. Sanat bir obje
2. Sanat bir konu ve onun yoğunluğu
3. Sanat olasılık için bir alan
4. Sanat kurgusal belirteç ve açığa çıkmamış alan
5. Sanatın bir norm olma durumu
6. Sanat için kurumsal çerçeveler
7. Sanata dair hikâye
8. Sanata dair piyasa
NOT: Sanat nasıl ve ne ile temsil edilir, sunulur? sorusunun cevabı aslında tanımlarda var, ama doğrudan cevap ise sanat bir ‘eser/yapıt’ aracılığıyla temsil edilir ve sunulur.
*Röprodüksiyon: resmin kopyası
Sanatın Dalları
1.Görsel Sanatlar (Visual Arts):Görsel Sanatlar’ın klasik olarak duvar, kağıt türleri, kalem ve boya gibi malzemeler kullanılarak elle (manual) yapılanları çizim ve boyamayla beraber resim, heykel ve mimaridir. Bunlar şekil verilebilen boya, kil, alçı gibi malzemeler açısından “Plastik Sanatlar” olarak anılmaktadır. Bunlara daha sonra mekanik (filmli) fotoğraf makinasıyla ‘fotoğraf’ dalı da eklenmiştir. Ancak fotoğraf günümüzde kullanılan dijital fotoğraf makinalarından dolayı “Dijital Sanatlar” grubu içinde de yer alabilmektedir.
2.El Sanatları (Handicrafts):doğrudan el işçiliğiyle (handmade) yaratılan eserlere dair bir sanat grubudur. Buna göre El Sanatları, kumaş, cam, ağaç, iplik, taş, kağıt, kalem gibi malzemelerle görseller ve yazı biçimlerini kapsayan tüm çalışmalardır.
NOT: El Sanatları olarak sayılan her bir ürün birden fazla üretildiğinde sanat değil, zanaat (craft) olarak değerlendirilir.
3.Dil Sanatları (Language Arts):Tüm görsel, dijital, müziksel ve sahneye dair sanatlara etki edebilecek veya bunlardan etkilenebilecek olan “Dil Sanatları,” aslında temelde “yazınsal” alanla ve “edebiyat” dalıyla ilgili olmakla birlikte, Dil Sanatları gruplaması, söze ve yazıya ilişkin olarak “okuma, yazma, konuşma ve dinleme”yi kapsamaktadır. Birçok film, müzik eseri, opera, dans ve tiyatro gibi sanat dalları Dil Sanatları eserlerinden yola çıkılarak yaratılmıştır.
4.Müzik Sanatları (Music / Music Arts):Müzik Sanatları, aslında tek başına müzik sanatını kapsasa da müzik sanatının kendi özellikleri ve kullanımının genişliği, Müzik Sanatları olarak anılan bir gruplamayı da getirmiştir. müzik sanatı Sahne Sanatları olarak anılan dalların çoğunluğunda olduğundan dolayı, Müzik Sanatları ve Sahne Sanatları birbiriyle yakın ilişki içindedir.
5.Sahne Sanatları (Performing Arts):
6.Dijital Sanatlar (Digital Arts): bilgisayar yazılımları ve farklı cihazlarla üretilen veya yaratılan güncel sanat alanı ise “Dijital Sanatlar” olarak adlandırılmıştır. Kısaca Dijital Sanatlar, dijital teknolojiyi kullanılan sanatsal bir çalışma veya uygulamadır. Dijital Sanatlar, sinema ve televizyon filmleri, dijital medya, video, interaktif sanat, grafik tasarım ve animasyonlar gibi yeni medya teknolojilerini kapsamaktadır. Dijital Sanatlar, elektriğin icadından sonra 20. yüzyılın başından itibaren başlayan “Elektronik Sanatlar”ın günümüzde daha gelişmiş cihazlarla yapılan ve tüm eski sanatları da kapsayabilen bir gruplamasıdır.
Tarihsel çağlara göre sanat dönemleri şöyledir:
1) İlk Çağ: Minos sanatı (MÖ. 2700-1100), Antik Yunan sanatı (MÖ. 480-320), Roma sanatı (MÖ. 509-MS. 330)
2) Orta Çağ: Romanesk Dönem (11-12. yüzyıl), Gotik Dönem (12-15. yüzyıl)
3) Yeni Çağ: Rönesans Dönemi (1400-1550) ve Maniyerizm akımı (1520-1580)
4) Yakın Çağ: Barok Dönem (1600-1750), Rokoko (1720-80), Klasik Dönem (1750-1850), Romantik Dönem (1780-1850) ve Çağdaş Dönem (1850-).
19. yüzyılın ortalarından itibaren başlayıp halen devam eden Çağdaş Dönem (Modern ve Postmodern) sanat akımları,
Elektronik Sanatlar kavramıyla başlayan Dijital Sanatları da kapsar:
1) Realizm (1848–1900),
2) Empresyonizm (1865)
3) Ekpresyonizm (1900) ve Fovizm (1905)
4) Elektronik Sanat (1906)
5) Kübizm (1907)
6) Fütürizm (1909)
7) Primitivizm (1910)
8) Soyut Sanat (1910)
9) Konstrüktivizm (1913)
10) Dadaizm (1916)
11) Pürizm (1918)
12) Sürrealizm (1920)
13) Soyut Ekspresyonizm (1940)
14) Pop Art (1950)
15) Yeni Realizm (1950)
16) Minimalizm (1950)
17) Yoksul Sanatı (1960)
18) Kavramsal Sanat (1960)
19) Polistilizm (1960)
20) Postmodernizm (1970-)
Temelde Görsel Sanatlar üzerinden düşünülen ancak diğer sanatlarda da uygulaması aynı olup farklı ya da ortak terimle anılan ve on tane olarak belirlenen sanat ilkeleri:
1. Hareket: Sanat dallarına göre değişse de hareketin temel anlamı, bir sanat eserinde bir noktadan diğerine gözlerin -ve müzikte kulağın da algılayabildiği bir geçiştir.
2. Ritim: Hareket ilkesiyle aynı anlamda da kullanılabilen ancak sanat dallarında farklı anlamlara sahip olan ritim ilkesi, sanat eserlerinde hareket ilkesini oluşturan unsurların tekrarlanmasıyla elde edilir.Ritim ilkesinin de kendi içinde bazı çeşitleri vardır: Bunlar; alternatif ritim, Akan ritm ve Düzenli ritim şeklindedir.
3. Birlik:Sanat eserinde uyum veya tutarlılık hissi oluşturan birlik ilkesi, bir sanat eserinin bütünlüğünü temsil eder. Sanatta birlik, sanat eserini oluşturan unsurların tutarlı bir bütünlük içinde olmasını sağlar.
4. Çeşitlilik: Yukarıdaki birlik ilkesinin tersiymiş gibi algılansa da sanat eserinin tekdüze olmasını engelleyip ilgi oluşturacak olan çeşitlilik ilkesi, bir sanat eserinde farklı unsurların, zıtlık ve uyum ilkelerine bağlı olarak bir arada kullanılmasıdır
5. Zıtlık: Aslında çeşitlilik ilkesiyle de ilişkili olan zıtlık (kontrast) ilkesi, bir sanat eserini oluşturan unsurların arasındaki farktır.
6. Denge: Sanat eserini oluşturan unsurların eser içindeki bileşimlerinde birbirleriyle nasıl ilişkili olduğunu ifade eder. Denge ilkesi üç farklı şekildedir: Bunlar: simetrik denge, dairesel (radyal) denge ve asimetrik (simetrik olmayan) dengedir.
7. Oran: Aslında bir matematiksel kavram olan “oran,” sanat eserinin iki veya daha fazla unsurunun birbiriyle olan göreli boyutlarını ifade
ettiği gibi, sanat eserindeki unsurların kullanım sayısı arasındaki farkı da ifade edebilir.
8. Vurgu: Sanatçının sanat eserinde asimetrik ve oran ilkelerle yaratmak istediği etki, aslında “vurgu” ilkesiyle de ilişkilidir.
9. Desen: Bir sanat eserinde ya da ilişkili bir eser kümesinde tekrarlanan bir unsur veya unsurlar dizisi olan “desen,” sanat eserinin ritmini
ayarlamaya da yardımcı olabilen temel bir ilkedir. Sanatta, desenler üç grupta incelenir bunlar: doğal desenler, insan yapımı desenler ve düzensiz desenlerdir.
10. Uyum: Uyum ilkesi, farklı ancak ilgili unsurların benzerliklerini vurgulayarak bağlılık sağlamayı ifade eder. Uyum kavramı, çoksesli dokudaki müzikte notaların dikey olarak kullanıldığı akorların oluşturduğu ilkeler bütünüdür ve “armoni” kavramıyla ifade edilir.
|
