Göktürkler Final Deneme Sınavı -12

Cevap : b) Mukan Kağan’ın Oğlu
NOT: T’a-po ölümünden önce yerine kendi oğlu An-lo’yu değil yeğeni T’a-lo-pien’i halef olarak göstermişti. Bu ise Mu-kan’ın oğlu idi. Şüphesiz bunu yaparken şöyle düşünmüştür: “Mu-kan öleceği sırada Göktürk tahtını oğluna değil bana bıraktı. Şimdi ben de kendi oğlumu değil onunkini gösteriyorum. Benim oğlum tahta daha sonra geçsin.

Cevap : b) 581
NOT: Chou hükümdarı az sonra mukabil bir teklifte bulundu. T’a-po’nun yanındaki Tsi prensinin kendisine verilmesini istedi. Göktürk Kaganı buna razı olmamakla beraber hiç de iyi olmayan bir yola saptı. Bir av sırasında bu prensin Çinliler tarafından kaçırılmasına göz yumdu. Bu hadise T’a-po’nun millet nazarında gözden düşmesine sebep oldu. Görülüyor ki herşey artık devletin eski azamet ve yüksekliğinden çok şeyler kaybettiğini gösteriyor. T’a-po 581 yılında hastalandı ve öldü.

Cevap : b) İşbara Kagan

Cevap : a) Semerkant, Buhara, Taşkent, Fergana
NOT: Eftalit Devleti böylece İstemi’nin tazyiki altında yıkılmış bulunuyordu. Fakat bu meselede aslan payını Anuşirvan almıştır. Eftalit toprakları taksim edildi ve büyük kısmı İran hükümdarına geçti. İstemi ise şu bölgeleri almıştı: Semerkant, Buhara, Taşkent, Fergana sahası.

Cevap : a) Kadim Türk Yurdundan

Cevap : a) II.Justinos
NOT: İstemi Yabgu tarihte ilk defa olarak Orta Asya’dan bir elçilik heyetini Bizans’a yolladı. Bu Bizans-Göktürk menfaatlerinin birleşmesi, Sasanilerin ortadan kaldırılacağı bir siyasetin başlangıcı idi. Göktürk elçilerinin Orta Asya’dan İstanbul’a gelmeleri Bizans’da derhal bir alaka uyandırmış ve İmparator II.Justinos (565-578) derhal müzakerelere girişilmesini emretmişti.

Cevap : c) Oğuzlar

Cevap : d) Ordu

Cevap : a) Kansu Bölgesi
NOT: Çin’deki Kansu bölgesinden başlayan İpek Yolu küçük krallıkların bulunduğu İç Asya’ya geliyor, burada kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayrılıyordu.

Cevap : c) Çin

Cevap : d) Annesinin Mutlaka Türk Olması

Cevap : c) M.Ö. 209

Cevap : a) 17

Cevap : a) 700

Cevap : a) Anuşirvan
NOT: İran-Bizans arasında 590’a kadar devam eden bu savaş iki imparatorluğu da sarstı. Anuşirvan 579’da öldükten sonra yerine geçen oğlu IV. Hürmüz (İstemi’nin kızından doğmuştu-) de bu savaşı devam ettirdi. İstemi Yabgu kızını Sasani hükümdarı Anuşirvan ile evlendirerek, Akhunlara karşı Göktürk – Sasani ittifakının kurulmasını sağladı.

Cevap : c) Yukarıda mavi gök çökmedikçe, aşağıda yağız yer delinmedikçe senin ilini, senin töreni kim bozabilir?

Cevap : c) Ok

Cevap : a) Mukan
NOT: Göktürk Kaganlığı’na Bumin’in diğer oğlu Mu-kan geçti. İmparatorluk lakabı bu olan Türk Kaganı’nın asıl adı Sse-kin idi,553-572. Göktürk Devleti’nin asıl ihtişamı, genişleme ve zafer devri bu hükümdarla başlar. Mu-kan’ın büyük hüviyetiyle Göktürk Devleti sağlamlaşmıştır.

Cevap : b) Sasanilerin İpek Ticaretini Engellemeleri
NOT:  İstemi aradaki ticaretin kesilmesi üzerine İran şehinşahına heyet gönderdi. ‘‘Biz iki komşuyuz ve
müttefikiz. Sogd halkının ticaretine mani olmayınız. İran’dan geçip Bağdat yolu ile Suriye’ye nakledilmesine müsaade edin’’ dedi. İranlılar da bu ticaretten hisselerini alacaktı. Ta Suriye kıyılarına kadar bütün yol İranlıların elinde bulunuyordu. 566’da giden bu heyetinin başında Maniakh vardı. Bu sebeple Maniakh İran’a gidince ipek ticaretinin münakaşasını yapabilecekti. Lakin İran hükümdarı bunu kabul etmedi, zira o da kendi bakımından, yani yabancıların ticaret yapmalarını önlemekte haklı idi. Fakat bu işin Göktürkler tarafından mutlaka halledilmesi lazımdı. Anuşirvan bunu önlerse Göktürkleri iktisadi bakımdan zayıf düşecekti. Anuşirvan’ın bu ticarete engel olmasını başka sebeplere bağlayanlar da var. Mesela Anuşirvan’ın yanında bir akıllı Eftalit varmış onun telkini ile müsaade etmemiş. Ligeti’ye göre Anuşirvan’ın direnmesinin en mühim sebebi kendi topraklarında Göktürklerin dolaşmalarını istememesidir. Zira ticaret için gelenlerin propagandaları ilerde bir istilaya sebep olabilirdi. Neticede Maniakh eli boş döndü.

Cevap : e) İşbara
NOT: Göktürk başkentine gelen bu elçilik heyeti İmparator Wen-ti’nin mektubunu İşbara’ya takdim etti. Göktürk sarayında merasim salonunda bütün ileri gelenlerin ve halkın önündeki bu merasim sırasında İşbara tahtında oturuyordu. Yanında da Çin İmparatorunun kızı olan karısı Çin prensesi vardı. Elçi mektubu uzatmış, İşbara da almak için bir hareket yapmıştı. Lakin elçi “hayır, ayağa kalkacaksın” diye ısrar etti. İşbara “ben ve atalarımdan kimse ayağa kalkmamıştır. Ben nasıl kalkarım, hem rahatsızım” diye cevap verdi. Böylelikle bir müddet mektup takdim edilmedi. Ancak bu sırada Çinli prenses çıkacak bir münakaşadan endişe ettiğinden Çinlilere fazla ısrar etmeyin Hakan kurt gibidir, kendisi ile münakaşaya girmeyin sonra hiddetlenir ve iyi olmaz demiştir. Elçiler buna rağmen kabul etmemişler, Ch’ang Sunsheng acaba ne cesaretle bizim imparatorumuzun emrine muhalefet ediyor? Bunu izah etsin demiştir. İşbara bunun üzerine ayağa kalkmış önce başını eğerek Türk toprağını öpmüş ve tekrar ayağa kalkarak uzatılan mektubu almıştır. Bu arada gönderilen Kaganlık mührünü de kabul etmiştir. Bütün bu hadiseler Ötüken sarayında Türklerin gözü önünde oluyordu. Bunun üzerine Ch’ang Sun-sheng yeni bir talepte bulundu: “Şuanda kendinizi Ç’en ilan etmeye mecbursunuz”. İşbara Ç’en ne demek diye sorunca onlar da esir demektir diye karşılık verdiler. Yani İşbara kendisini esir ilan edecekti. Bütün bunları i şiten Türkler ağlamaya başlamışlardı. Nihayet İşbara kendisini “Sui hükümdarının esiri” ilan etti ki bu sırada kendisi de ağlıyordu. Böylece bu Kagan yalnız kendisini değil bütün milletini de esarete sürüklemiş oluyordu. Bu hadiseden sonra Çinliler her tarafta Türk milletinin esir olduğunu yaymaya başladılar. Bu durum Türklerin gururunu rencide ettiğinden yer yer isyanların çıkmasına sebep oldu.