Para Teorisi ve Politikası 2023 Final Soruları

Cevap : E) Monetarist Yaklaşım

Bu soru, Keynesyen yaklaşımdan farklı olarak doğrudan aktarım mekanizmasını savunan ekonomik yaklaşımı belirlemeyi amaçlamaktadır. Doğru cevap E) Monetarist Yaklaşım’dır.

Monetarist yaklaşım, Milton Friedman tarafından geliştirilmiş ve özellikle para arzının ekonomik aktivite üzerindeki etkilerine odaklanmıştır. Monetaristler, para arzındaki değişikliklerin, özellikle de uzun vadede, genellikle fiyatlar genel düzeyinde doğrudan ve belirgin etkilere yol açacağını savunurlar. Bu görüş, Keynesyen yaklaşımdan önemli ölçüde farklıdır; çünkü Keynesyenler, özellikle kısa vadede, talep yönlü faktörlerin ve mali politikaların ekonomik aktivite üzerinde daha önemli olduğunu vurgular.

Monetarist yaklaşımın temelini oluşturan doğrudan aktarım mekanizması, para arzındaki artışın öncelikle fiyatlar genel düzeyini artıracağını ve bu yolla ekonomik aktiviteleri etkileyeceğini belirtir. Buna karşılık, Keynesyen yaklaşım, para arzındaki değişikliklerin öncelikle faiz oranlarını etkileyerek yatırımları ve dolayısıyla toplam talebi etkileyeceğini öne sürer. Bu nedenle, Monetarist yaklaşım para politikası ve para arzının kontrolünün ekonomik istikrar için anahtar olduğunu vurgular.

Cevap : D) Şeffaflığın artması

Enflasyon hedeflemesinde, fiyat istikrarının sağlanacağı vaadi, özellikle D) Şeffaflığın artması stratejisiyle açıkça beyan edilmektedir.

Enflasyon hedeflemesi, merkez bankalarının belirli bir enflasyon oranını hedeflemesi ve bu hedefe ulaşmak için para politikası araçlarını kullanması sürecidir. Bu stratejinin temel bileşenlerinden biri şeffaflıktır. Merkez bankalarının enflasyon hedeflerini ve para politikası kararlarını açık ve anlaşılır bir şekilde kamuoyu ile paylaşması, piyasa katılımcılarının beklentilerini yönetmeye ve ekonomik istikrarı desteklemeye yardımcı olur.

Şeffaflık, hedeflerin net bir şekilde ifade edilmesini, politika kararlarının ve bunların gerekçelerinin açıklanmasını ve gelecekteki politika yönelimlerine dair ipuçlarının verilmesini içerir. Bu yaklaşım, merkez bankasının hesap verebilirliğini artırır ve ekonomik aktörlerin merkez bankasının eylemlerini daha iyi anlamasını ve tahmin etmesini sağlar, böylece fiyat istikrarına katkıda bulunur.

Cevap : D) Ödemeler dengesi fazlalığı

Bir ekonomide revalüasyon, genellikle D) Ödemeler dengesi fazlalığı durumunda yapılmaktadır.

Ödemeler dengesi fazlalığı, bir ülkenin yabancı para birimleri üzerinden yaptığı toplam ihracatın, ithalatından daha fazla olduğu anlamına gelir. Bu durum, ülkenin dış ticaretinde ve genel olarak dış ekonomik işlemlerinde fazla bir bakiye oluşturur. Bu fazlalık, ülkenin döviz rezervlerinin artmasına ve ulusal para biriminin değer kazanmasına neden olabilir.

Revalüasyon, ulusal para biriminin yabancı para birimleri karşısında resmi olarak değer kazandırılması işlemidir. Ödemeler dengesi fazlası durumunda, bir ülkenin para birimi doğal olarak değer kazanabilir ve hükümet veya merkez bankası bu durumu resmileştirmek için revalüasyon yapabilir. Revalüasyon, döviz kurlarını düzelten bir araç olarak kullanılır ve genellikle ülkenin döviz piyasalarındaki mevcut durumu yansıtır.

Cevap : C) Yasal bağımsızlık

Bu soruda merkez bankasının yasal anlamda hükme bağlanmış görev ve yetkilerinin uygulamadaki görünümünü ifade eden bağımsızlık türü C) Yasal bağımsızlık’tır.

Yasal bağımsızlık, bir merkez bankasının, hükümetten veya diğer politik kurumlardan bağımsız olarak çalışmasını sağlayan yasal ve düzenleyici bir çerçevedir. Bu bağımsızlık türü, merkez bankasının görevlerini, yetkilerini ve hedeflerini belirleyen yasalarla tanımlanır. Yasal bağımsızlık, merkez bankasının politik müdahalelere karşı korunmasını sağlar ve onun uzun vadeli ekonomik hedeflere odaklanmasını kolaylaştırır. Yasal bağımsızlık sayesinde, merkez bankaları genellikle enflasyon kontrolü, fiyat istikrarı ve genel ekonomik istikrar gibi temel görevlerini etkin bir şekilde yerine getirebilirler.

Cevap : A) İşgücü yetersizliği

Talep enflasyonu, genellikle ekonomideki toplam talebin arzı aşması sonucu meydana gelir. Burada listelenen seçeneklerden talep enflasyonuna sebep olmayacak olan unsur A) İşgücü yetersizliğidir.

İşgücü yetersizliği, doğrudan talep enflasyonuna neden olmaz; daha ziyade arz tarafında bir sorun olarak değerlendirilebilir. İşgücü yetersizliği, üretim kapasitesinin kısıtlanmasına ve potansiyel olarak arz enflasyonuna yol açabilir, çünkü işgücü yetersizliği nedeniyle üretim maliyetleri artabilir ve bu da fiyatların yükselmesine sebep olabilir. Diğer yandan, enerji yetersizliği, döviz yetersizliği, yatırım yetersizliği ve sermaye yetersizliği gibi faktörler genellikle arz tarafındaki kısıtlamalarla ilişkilidir ve bunlar da arz enflasyonuna yol açabilir. Talep enflasyonu ise genellikle güçlü tüketici harcamaları, genişleyici mali politikalar ve artan yatırım gibi faktörlerle ilişkilendirilir.

Cevap : D) Sermaye piyasası araçları

atırım bankaları, yatırımlarını gerçekleştirmek için çeşitli finansal araçlar kullanır, ancak bu seçenekler arasında en uygun olanı D) Sermaye piyasası araçlarıdır.

Sermaye piyasası araçları, hisse senetleri, tahviller ve diğer uzun vadeli yatırımlar gibi menkul kıymetleri içerir. Yatırım bankaları, bu araçları kullanarak şirketlere sermaye sağlamak, birleşme ve satın almaları finanse etmek, yeni hisse senedi ve tahvil ihraçlarını yönetmek ve yatırımcılara çeşitli finansal danışmanlık hizmetleri sunmak gibi çeşitli roller üstlenirler. Bu aktiviteler genellikle sermaye piyasalarının derinliğine ve likiditesine bağlıdır ve bu piyasaların etkinliği, genel ekonomik büyüme ve istikrar için kritik öneme sahiptir.

Cevap : A) Stoklar artar

Bir ekonomide deflasyon sürecinde A) Stoklar artar.

Deflasyon, genel fiyat seviyelerinin sürekli düşmesi ve para biriminin alım gücünün artması durumudur. Deflasyon sürecinde, tüketiciler ve işletmeler gelecekte daha düşük fiyatlar beklentisiyle harcamalarını erteleyebilir. Bu durum, talebin azalmasına ve ürünlerin satılmayıp stoklarda birikmesine yol açar. Dolayısıyla, deflasyon sürecinde genellikle stok seviyeleri artar.

Deflasyon, ayrıca tüketici ve işletme harcamalarının azalmasına, ekonomik aktivitenin yavaşlamasına ve potansiyel olarak işsizliğin artmasına neden olabilir. Ücretler ve karlılık genellikle düşer, çünkü işletmeler daha az gelir elde eder ve maliyetleri düşürmek için baskı altında olurlar.

Cevap : B) Enflasyonist baskısının

Merkez bankasının reeskont oranını yükseltmesi, enflasyonist baskının azaltılmasına yardımcı olur. Bu nedenle doğru cevap B) Enflasyonist baskısının’dır.

Reeskont oranı, merkez bankasının ticari bankalara kısa vadeli krediler için uyguladığı faiz oranıdır. Bu oranın yükseltilmesi, ticari bankaların merkez bankasından borçlanma maliyetini artırır, bu da ticari bankaların kredi verme maliyetlerini artırır ve dolayısıyla kredi arzını sınırlar. Kredi arzındaki bu sınırlama, ekonomideki para arzının azalmasına ve harcamaların düşmesine neden olabilir, bu da talep kaynaklı enflasyon baskısını azaltabilir.

Özetle, merkez bankası reeskont oranını yükselterek, ekonomideki likiditeyi azaltabilir ve böylece enflasyonist baskıları hafifletebilir. Bu, özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde sıklıkla kullanılan bir para politikası aracıdır.

Cevap : C) 1940-1970

Sabit döviz kuru sistemi, özellikle 1944’te Bretton Woods Anlaşması ile kurulan ve 1971’de sona eren bir dönemde tercih edilmiştir. Bu dönem C) 1940-1970 arasını kapsar.

Bretton Woods Anlaşması, II. Dünya Savaşı’nın ardından dünya ekonomik düzenini yeniden yapılandırmak amacıyla oluşturuldu. Anlaşma, katılan ülkelerin para birimlerinin değerlerini ABD dolarına sabitlemelerini ve ABD dolarının değerinin de altına sabitlenmesini öngördü. Bu sistem, uluslararası ticareti kolaylaştırmak ve ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla kullanıldı. Ancak 1971’de, ABD’nin doların altına dönüştürülebilirliğini sona erdirmesiyle Bretton Woods sistemi çöktü ve birçok ülke dalgalı döviz kuru sistemlerine geçiş yaptı.

Cevap : C) Keynesyen yaklaşım

Bu soru, merkez bankalarının para politikası uygulamaları ile faiz oranlarını etkileyerek ekonomik aktivitelerin yönlendirilmesi görüşünün hangi ekonomik yaklaşıma ait olduğunu sormaktadır. Doğru cevap C) Keynesyen yaklaşımdır.

Keynesyen yaklaşım, John Maynard Keynes’in ekonomik teorilerine dayanır ve özellikle kısa vadede toplam talebin ekonomik aktiviteler üzerindeki önemini vurgular. Bu yaklaşımda, merkez bankalarının para politikası araçları kullanarak faiz oranlarını etkilemesi ve bu yolla yatırımları, tüketimi ve dolayısıyla ekonomik aktivitelerin genel seyrini etkilemesi merkezi bir role sahiptir.

Keynesyen ekonomistler, özellikle ekonomik durgunluk dönemlerinde, faiz oranlarının düşürülmesinin yatırımları teşvik edeceğine ve bu şekilde ekonomik büyümeyi destekleyeceğine inanır. Bu nedenle, parasal aktarım mekanizması, Keynesyen yaklaşımda, ekonomik istikrarı sağlama ve işsizliği azaltma amacıyla kritik bir öneme sahiptir.

Cevap : B) Katı döviz kuru hedeflemesi

B) Katı döviz kuru hedeflemesi de, para kurulu ve tam dolarizasyon gibi uygulamaları içerebilir ve bu nedenle sorunun cevabı olabilir.

Katı döviz kuru hedeflemesi, bir ülkenin para birimini başka bir ülkenin para birimine veya bir para birimi sepetine sıkı bir şekilde bağladığı bir para politikası stratejisidir. Bu strateji, para kurulu sistemini ve tam dolarizasyonu da içerebilir:

Para kurulu sistemi, yerel para biriminin belirli bir yabancı para birimine veya para birimi sepetine sabit bir oranda bağlandığı ve bu sabit oranın korunması için sıkı para politikası kuralları uygulandığı bir yöntemdir.
Tam dolarizasyon ise, bir ülkenin kendi para birimini tamamen bırakıp, genellikle ABD doları gibi başka bir ülkenin para birimini resmi para birimi olarak kullanmasıdır.
Her iki durumda da, hedef, genellikle döviz kuru istikrarını sağlamak ve enflasyonu kontrol altına almak olur. Bu nedenle, “Katı döviz kuru hedeflemesi” de sorunun doğru cevabı olabilir.

Cevap : E) Tahvil

Devlet, kamu kuruluşları ve anonim şirketlerin çıkardığı 1 yıl veya 1 yıldan daha uzun vadeli borç senetleri E) Tahvil’dir.

Tahviller, devletler, kamu kuruluşları veya şirketler tarafından sermaye sağlamak için kullanılan borçlanma araçlarıdır. Tahvil sahiplerine, belirli bir faiz oranı üzerinden düzenli faiz ödemeleri (kupon ödemeleri) ve tahvilin vadesinde ana paranın geri ödenmesini garanti eder. Tahviller genellikle orta ve uzun vadeli finansman sağlamak için kullanılır ve vadesi genellikle bir yıldan daha uzundur. Bu nedenle, devlet veya şirketlerin kısa vadeli finansman ihtiyaçları için genellikle hazine bonoları veya diğer kısa vadeli borç senetleri kullanılırken, uzun vadeli finansman ihtiyaçları için tahviller tercih edilir.

Döviz rezervleri karşılığında sabit kur üzerinden para arz eden kurum C) Para kuruludur.

Para kurulu, sabit bir döviz kuru politikasını uygulayan bir para politikası düzenlemesidir. Bu sistemde, ülkenin para birimi, belirlenen bir oranda sabitlenmiş bir döviz kuru üzerinden yabancı bir para birimine veya bazen bir para birimi sepetine sabitlenir. Para kurulu, bu sabit döviz kuru oranını korumak için gerekli olan tüm yerel para biriminin döviz rezervleriyle desteklenmesini sağlar. Bu sistem, para politikasının bağımsızlığını sınırlar, çünkü yerel para arzının genişlemesi yalnızca döviz rezervlerinin artışıyla mümkün olur. Para kurulları genellikle döviz kuru istikrarını sağlamak ve enflasyonu kontrol altında tutmak amacıyla kullanılır, özellikle döviz kuru krizlerinden sonra veya yüksek enflasyonlu ortamlarda tercih edilebilir.

Cevap : D) Para miktarı ile fiyatlar genel düzeyi arasındaki ilişki

Bu soru, miktar teorisinin hangi ilişkiyi açıklamaya çalıştığını soruyor. Doğru cevap D) Para miktarı ile fiyatlar genel düzeyi arasındaki ilişkidir.

Miktar teorisi, klasik iktisat teorilerinin temel bir bileşenidir ve özellikle “MV = PT” formülüyle tanımlanır. Bu formülde;

M, para miktarını (money supply),
V, paranın dolaşım hızını (velocity of money),
P, fiyatlar genel düzeyini (price level),
T, işlem hacmini (volume of transactions)
temsil eder.

Miktar teorisi, para arzındaki bir artışın doğrudan fiyatlar genel düzeyini artıracağını öne sürer. Diğer bir deyişle, ekonomide dolaşımda olan para miktarı arttığında, ürün ve hizmetlerin fiyatları genellikle artar. Bu teori, uzun vadede para miktarı ile fiyatlar genel düzeyi arasında orantılı bir ilişki olduğunu savunur. Bu ilişkinin temelinde yatan mantık, daha fazla para miktarının, aynı miktarda mal ve hizmet karşılığında daha yüksek fiyatlar anlamına geldiğidir. Bu durum, enflasyonun temel nedenlerinden biri olarak kabul edilir.

Cevap : D) ABD

Bu soru, hangi ülkede monetarist para politikalarının uygulama sonuçlarının başarısız olduğuna dair bir iddia olduğunu sormaktadır. Doğru cevap D) ABD’dir.

1980’lerin başında, ABD’de Federal Rezerv, Paul Volcker’ın başkanlığında, enflasyonu kontrol altına almak amacıyla monetarist bir yaklaşım benimsedi. Bu politika, para arzının sıkı bir kontrolüne dayanıyordu. Ancak, bu politikanın uygulanması sırasında, yüksek faiz oranları nedeniyle ekonomik büyüme yavaşladı ve işsizlik oranları arttı. Bu durum, bazı ekonomistler tarafından monetarist politikaların uygulamada bir fiyasko olduğu şeklinde değerlendirildi. Bu politikaların sonuçları, ekonomik durgunluk ve sosyal maliyetler açısından tartışmalı oldu ve bu dönem, monetarist yaklaşımın sınırlarının ve zorluklarının bir örneği olarak görüldü.

Cevap : E) Mali disiplinin iyileşmesi

“E) Mali disiplinin iyileşmesi” de enflasyon hedeflemesi stratejisinin bir ilkesi olarak kabul edilebilir. Bu ilke, hükümetin mali politikalarının, enflasyon hedeflerine ulaşmada önemli bir role sahip olduğunu vurgular ve bu hedeflere ulaşmak için mali disiplinin gerekli olduğunu belirtir.

Mali disiplinin iyileşmesi, hükümetin harcama ve gelir politikalarını daha sorumlu bir şekilde yönetmesi ve bütçe açıklarını kontrol altında tutması anlamına gelir. Eğer hükümet mali disiplini sağlayamazsa, bu durum merkez bankasının enflasyon hedeflerine ulaşmasını zorlaştırabilir. Özellikle yüksek bütçe açıkları ve kontrolsüz kamu harcamaları, enflasyon baskılarını artırabilir.

Bu nedenle, enflasyon hedeflemesi stratejisinde, mali disiplinin iyileşmesi, hükümetin enflasyon hedeflerine ulaşmak için parasal otorite ile birlikte hareket etmesi gereken önemli bir alan olarak değerlendirilebiliri

Cevap : A) Arz enflasyonu

Ülke parasının sürekli değer kaybetmesi sonucu ithal girdi fiyatlarının yükselmesi ile ortaya çıkan fiyatlar genel düzeyindeki durum A) Arz enflasyonu olarak tanımlanır.

Arz enflasyonu, maliyetlerdeki artışların fiyatlar genel düzeyine yansıması sonucu meydana gelir. Bu durum genellikle hammadde maliyetlerindeki artışlar, üretim maliyetlerindeki yükselişler veya döviz kuru dalgalanmaları gibi arz tarafı şoklarından kaynaklanır. Özellikle bir ülkenin para biriminin değer kaybetmesi, ithal edilen malların yerel para birimi cinsinden maliyetini artırır. Bu da, ithal edilen girdilere bağımlı olan sektörlerde maliyet artışlarına ve dolayısıyla tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açar.

Arz enflasyonu, talep enflasyonundan farklıdır. Talep enflasyonu, toplam talebin toplam arzı aşması ve bu durumun fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturmasıyla ilgilidir, oysa arz enflasyonu maliyetlerin artışı ile ilgilidir.

1980’den sonra merkez bankalarının öncelikli olarak kullandıkları araç olarak “Faiz” belirtilmiştir. Kısa vadeli faizlerin değiştirilmesi yoluyla para politikalarına yön vermenin daha fazla önem kazandığı ve faiz aracının merkez bankası parasal politikalarında öncelikli hale geldiği açıklanmıştır.

Cevap : D) Para çarpanı

Bu soru, para tabanındaki bir değişikliğin genel para arzını ne kadar değiştireceğini belirlemek için hangi kavramın kullanıldığını sormaktadır. Doğru cevap D) Para Çarpanı’dır.

Para çarpanı, merkez bankası tarafından yaratılan parasal tabanın (merkez bankası parası) ticari bankalar ve finansal sistem aracılığıyla ekonomiye nasıl yayıldığını ve genişlediğini gösteren bir kavramdır. Pratikte, bu, merkez bankasının ekonomiye belli bir miktar para soktuğunda, bu paranın bankacılık sistemine girdikçe çarpan etkisiyle daha büyük bir para arzı artışına yol açacağı anlamına gelir.

Para çarpanı, bankaların rezerv gereksinimleri, hanehalklarının ve işletmelerin nakit tutma eğilimleri gibi faktörler tarafından etkilenir. Örneğin, bankaların zorunlu karşılık oranları düşükse veya halk arasında banka hesaplarına güven yüksekse, para çarpanı daha büyük olabilir, çünkü bankalar daha fazla kredi verebilir ve ekonomide daha fazla para dolaşımına neden olabilir.

Bu durumda, para tabanındaki 1 TL’lik bir değişiklik, para çarpanının büyüklüğüne bağlı olarak toplam para arzında daha büyük bir değişime yol açabilir. Örneğin, para çarpanı 3 ise, para tabanındaki 1 TL’lik artış, toplam para arzında 3 TL’lik bir artışa neden olabilir.

Cevap : C) Hiperenflasyon

Para değer ölçüsü olma özelliğini kaybettiği enflasyon türü C) Hiperenflasyon’dur.

Hiperenflasyon, fiyatların kontrol edilemez bir hızda ve çok yüksek oranlarda arttığı bir enflasyon türüdür. Genellikle yıllık P veya daha yüksek oranlarda artışlarla karakterize edilir. Hiperenflasyon dönemlerinde, para biriminin alım gücü hızla azalır ve bu durum, para biriminin değer ölçüsü olarak işlevini büyük ölçüde kaybetmesine yol açar. Ekonomik işlemlerde para biriminin kullanılabilirliği azalır ve halk genellikle daha istikrarlı yabancı para birimlerine veya barter sistemlerine yönelir. Hiperenflasyon, genellikle aşırı para basımı, siyasi istikrarsızlık, arz şokları ve güven kaybı gibi faktörlerin birleşmesiyle ortaya çıkar.