ABD Dış Politikası

Giriş

Amerika Birleşik Devletleri (ABD), dünya siyasetinde önemli bir aktör olarak uzun bir tarihsel sürece sahiptir. Dış politikası, küresel güvenlik, ekonomi ve diplomasi alanlarında etkili stratejiler geliştirmeye yönelik kapsamlı bir yaklaşımla şekillenmiştir. Bu makalede, ABD’nin dış politikasının tarihsel gelişimi, temel doktrinleri ve modern stratejileri incelenecektir.

Tarihsel Arka Plan

ABD dış politikası, ülkenin kuruluşundan itibaren çeşitli evrelerden geçmiştir. 19. yüzyılın sonlarına doğru Monroe Doktrini, ABD’nin Avrupa müdahalelerine karşı Amerika kıtasını koruma kararlılığını simgelemiştir. 20. yüzyıl başlarında, Theodore Roosevelt’in “Büyük Sopalı Diplomasi”si ve Woodrow Wilson’un “Milletler Cemiyeti” fikri, ABD’nin küresel düzeyde etkisini artırma çabalarını yansıtmaktadır.

Soğuk Savaş Dönemi

Soğuk Savaş dönemi, ABD dış politikasında belirleyici bir rol oynamıştır. 1947 yılında George F. Kennan tarafından ortaya atılan “Çevreleme Politikası”, Sovyetler Birliği’nin yayılmacı politikalarına karşı bir önlem olarak benimsenmiştir. Bu dönemde Marshall Planı, NATO’nun kurulması ve Truman Doktrini gibi önemli adımlar atılmıştır.

Modern Dönem ve Bush Doktrini

yüzyılın başında, 11 Eylül 2001 terör saldırıları, ABD dış politikasında radikal bir değişime yol açmıştır. George W. Bush yönetimi, “Bush Doktrini” olarak bilinen bir strateji benimsemiştir. Bu doktrin, ön alıcı saldırılar, terörizmle mücadelede tek taraflılık ve geçici koalisyonları içermektedir. 2002 Ulusal Güvenlik Stratejisi, ABD’nin küresel hakimiyetini sürdürme ve genişletme hedefini vurgulamaktadır.

Obama Dönemi ve Resetleme Politikası

Barack Obama yönetimi, dış politikada daha çok diplomasi ve çok taraflılık üzerine odaklanmıştır. Obama’nın “Resetleme (Sıfırlama)” politikası, Rusya ile ilişkileri yeniden yapılandırma çabalarını temsil etmektedir. Ayrıca, 2010 yılında yayımlanan Ulusal Güvenlik Stratejisi, kolektif eylemi teşvik eden uluslararası bir düzeni amaçlamaktadır.

Trump Dönemi ve Maksimum Baskı Stratejisi

Donald Trump’ın başkanlık döneminde, ABD dış politikası, “Önce Amerika” sloganıyla şekillenmiştir. Trump’ın Kuzey Kore politikasını tanımlayan “Maksimum Baskı ve Angajman” stratejisi, ekonomik ve diplomatik baskılarla Kuzey Kore’yi nükleer silah programından vazgeçirmeyi hedeflemiştir. Ayrıca, ABD-Meksika sınırına duvar inşa etme ve bazı Müslüman ülkelerden göçü kısıtlama gibi tartışmalı politikalar uygulanmıştır.

Sonuç

ABD dış politikası, tarihsel süreç içinde çeşitli doktrinler ve stratejilerle şekillenmiştir. Monroe Doktrini’nden Bush Doktrini’ne, Obama’nın resetleme politikasından Trump’ın maksimum baskı stratejisine kadar, ABD’nin küresel siyasetteki rolü ve etkisi sürekli evrilmiştir. Modern dönemde, ABD’nin dış politikası, uluslararası güvenlik, ekonomi ve diplomasi alanlarında kritik öneme sahip olmaya devam etmektedir. Gelecekteki yönelimler, küresel dinamiklere ve iç siyasi gelişmelere bağlı olarak şekillenecektir.

1. Aşağıdaki ülkelerden hangisi Trans Pasifik Ortaklığı’nın taraflarından biri değildir?

A) Çin
B) Kanada
C) Japonya
D) Meksika
E) ABD

Cevap: A) Çin

Açıklama: Trans Pasifik Ortaklığı’na dahil olmayan ülkelerden biri Çin’dir.

2. Bush Doktrini olarak da bilinen 2002 Ulusal Güvenlik Stratejisi’ne ilişkin aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) ABD’nin ön alıcı saldırı stratejisi BM’nin 51. maddesindeki meşru müdafaa hakkıyla bütünüyle uyumludur.
B) Tam kapsamlı hakimiyet çağrısında bulunur.
C) Terörizme karşı savaşta ABD’nin yanında olmayan devletler terör destekçisi kabul edilir.
D) ABD’ye karşı direnişle mücadele araçları ön alıcı savaşlar, tek taraflılık ve geçici koalisyonlardır.
E) ABD’nin istisnai askeri yeteneklerinin kullanımına dayanan bir üstünlük stratejisini içerir.

Cevap: A) ABD’nin ön alıcı saldırı stratejisi BM’nin 51. maddesindeki meşru müdafaa hakkıyla bütünüyle uyumludur.

Açıklama: Bush Doktrini, BM’nin 51. maddesindeki meşru müdafaa hakkıyla tam olarak uyumlu değildir.

3. Amerika’nın Düşmanlarına Yaptırım Yoluyla Karşı Koyma Yasası’na ilişkin aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) ABD’nin Rusya politikasını bütünüyle Beyaz Saray’ın eline bırakır.
B) Başkanın yaptırımları hafifletme kabiliyetini kısıtlar.
C) Rusya’ya karşı yeni yaptırımlar getirmiştir.
D) Yürütmenin müzakere yeteneğini kısıtladığı gerekçesiyle Başkan Trump, antlaşmayı “ciddi kusurlu” olarak nitelendirmiştir.
E) Kongre’ye yeni veto yetkisi verir.

Cevap: A) ABD’nin Rusya politikasını bütünüyle Beyaz Saray’ın eline bırakır.

Açıklama: Yasa, ABD’nin Rusya politikasını Beyaz Saray’ın eline bırakmaz, aksine Kongre’ye yeni yetkiler verir.

4. Aşağıdakilerden hangisi ABD siyasal sisteminde yürütme organı aktörlerinden biri değildir?

A) Başkan
B) Senato
C) Bakanlıklar
D) Başkan yardımcısı
E) CIA

Cevap: B) Senato

Açıklama: Senato, yürütme organı değil, yasama organının bir parçasıdır.

5. Milletler Cemiyeti’nin fikir babası kimdir?

A) George Washington
B) Thomas Jefferson
C) Woodrow Wilson
D) James Madison
E) Franklin D. Roosevelt

Cevap: C) Woodrow Wilson

Açıklama: Milletler Cemiyeti’nin fikir babası ABD Başkanı Woodrow Wilson’dır.

6. Aşağıdakilerden hangisi elit modele göre medyanın kamuoyu üzerindeki işlevlerinden biri değildir?

A) Gündem belirleme
B) Rıza üretme
C) Kamuoyunu elitlere karşı örgütleme
D) Kapı bekçiliği
E) Siyasi söylemi şekillendirme

Cevap: C) Kamuoyunu elitlere karşı örgütleme

Açıklama: Elit modele göre medya kamuoyunu elitlere karşı örgütlemez, aksine elitlerin görüşlerini yayar.

7. Uluslararası sistemin maddi değil sosyal bir olgu olduğunu, devletlerin kimlik, çıkar ve davranışlarının uluslararası sistem tarafından inşa edildiğini iddia eden teori aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnşacılık (Konstrüktivizm)
B) Liberalizm
C) Neo-klasik Realizm
D) Marksizm
E) Realizm

Cevap: A) İnşacılık (Konstrüktivizm)

Açıklama: İnşacılık teorisi, uluslararası sistemin maddi değil sosyal bir olgu olduğunu savunur.

8. Manhattan Projesi ilk nerede uygulanmıştır?

A) Nagazaki
B) Çernobil
C) Fukuşima
D) Hiroşima
E) New Mexico

Cevap: E) New Mexico

Açıklama: Manhattan Projesi’nin ilk uygulaması New Mexico’daki denemelerde gerçekleştirilmiştir.

9. Aşağıdakilerden hangisi Almanya’nın Çekoslovakya’yı işgalinden sonra Batı sınırını güvence altına almak isteyen SSCB ile Polonya’yı işgale karar vererek Doğu sınırını sağlamlaştırmak arzusunda olan Almanya arasında imzalanan antlaşmadır?

A) Çelik Pakt
B) Balkan Paktı
C) Sovyet-Nazi Paktı
D) Üçlü Pakt
E) Sadabad Paktı

Cevap: C) Sovyet-Nazi Paktı

Açıklama: Almanya ve SSCB arasında imzalanan Sovyet-Nazi Paktı, her iki ülkenin sınırlarını güvence altına alma amacını taşır.

10. Körfez Savaşı hangi ABD Başkanı döneminde gerçekleşmiştir?

A) Donald Trump
B) Bill Clinton
C) George H. W. Bush
D) Barack Obama
E) Ronald Reagan

Cevap: C) George H. W. Bush

Açıklama: Körfez Savaşı, George H. W. Bush’un başkanlık döneminde gerçekleşmiştir.

11. Aşağıdakilerden hangisi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesinden biri değildir?

A) Rusya
B) ABD
C) Çin
D) İngiltere
E) Almanya

Cevap: E) Almanya

Açıklama: Almanya, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi arasında yer almaz.

12. Aşağıdakilerden hangisi Soğuk Savaş’ta yaşanmış bir olaydır?

A) 11 Eylül Saldırıları
B) Körfez Savaşı
C) Büyük Buhran
D) Küba Krizi
E) Bosna Savaşı

Cevap: D) Küba Krizi

Açıklama: Küba Krizi, Soğuk Savaş döneminde yaşanmış önemli bir olaydır.

13. Çevreleme Politikası kim tarafından ortaya atılmıştır?

A) George Marshall
B) George F. Kennan
C) Harry S. Truman
D) John F. Dulles
E) John F. Kennedy

Cevap: B) George F. Kennan

Açıklama: Çevreleme Politikası, George F. Kennan tarafından ortaya atılmıştır.

14. Aşağıdaki tarih aralıklarından hangisi iki büyük savaş arası dönemi ifade etmektedir?

A) 1945-1965
B) 1945-1990
C) 1776-1919
D) 1919-1939
E) 1919-1929

Cevap: D) 1919-1939

Açıklama: İki büyük savaş arası dönem, 1919-1939 yıllarını kapsamaktadır.

15. George W. Bush dönemi ABD dış politikası aşağıdaki hangi akımın etkisindedir?

A) Neo-liberalizm
B) Liberal Uluslararasıcılık
C) Neo-izolasyonizm
D) İdealizm
E) Neo-muhafazakarlık

Cevap: E) Neo-muhafazakarlık

Açıklama: George W. Bush dönemi ABD dış politikası neo-muhafazakarlık akımının etkisindedir.

16. Kırmızı telefon hattı neden oluşturulmuştur?

A) Yıldız savaşlarını başlatmak için
B) Geri dönüş stratejisini uygulamak için
C) Esnek mukabele stratejisini uygulamak için
D) Stratejik savunma girişimini uygulamak için
E) ABD ile SSCB arasında nükleer bir çatışmayı engellemek için

Cevap: E) ABD ile SSCB arasında nükleer bir çatışmayı engellemek için

Açıklama: Kırmızı telefon hattı, ABD ile SSCB arasında nükleer bir çatışmayı engellemek amacıyla oluşturulmuştur.

17. Başkan Donald Trump’ın Kuzey Kore politikasını tanımlayan strateji aşağıdakilerden hangisidir?

A) Stratejik sabır
B) Zorlayıcı diplomasi
C) Pivot stratejisi
D) Maksimum baskı ve angajman
E) Siyasi çözüm

Cevap: D) Maksimum baskı ve angajman

Açıklama: Başkan Donald Trump’ın Kuzey Kore politikasını tanımlayan strateji, maksimum baskı ve angajmandır.

18. Aşağıdakilerden hangisi Başkan Donald Trump’ın seçim kampanyasındaki vaatlerinden biri değildir?

A) ABD-Meksika sınırına duvar inşa etme
B) Müslümanların göçünü azaltma
C) ABD’ye adil olmayan ticari uygulamalarda bulunan ülkelere tarifeler uygulama
D) ABD’nin müttefiklerini savunması için askeri harcamaların arttırılması
E) Milyonlarca yeni iş yaratma

Cevap: D) ABD’nin müttefiklerini savunması için askeri harcamaların arttırılması

Açıklama: Trump’ın seçim kampanyasında askeri harcamaları artırma vaadi yoktur.

19. Obama yönetiminin kilit konularda Moskova’nın desteğini almaya dayanan Rusya politikası aşağıdakilerden hangisidir?

A) Stratejik sabır
B) Resetleme (sıfırlama)
C) Değişim
D) Maksimum baskı
E) Pivot

Cevap: B) Resetleme (sıfırlama)

Açıklama: Obama yönetiminin Moskova’nın desteğini almaya dayanan politikası resetleme (sıfırlama) olarak bilinir.

20. Aşağıdakilerden hangisi Obama yönetiminin katılım stratejisi olarak da bilinen 2010 yılındaki Ulusal Güvenlik Stratejisi’nde yer alan amaçlardan biri değildir?

A) Kolektif eylemi teşvik edebilecek uluslararası bir düzen
B) Askerî operasyonlarla ulus inşa etme girişimlerini sürdürmek
C) Evrensel değerleri yurt dışında teşvik etmek
D) ABD, müttefikleri ve ortakları için güvenliği sağlamak ve sürdürmek
E) Amerikan ekonomisini yeniden inşa etmek ve güçlendirmek

Cevap: B) Askerî operasyonlarla ulus inşa etme girişimlerini sürdürmek

Açıklama: Obama yönetimi, ulus inşa etme girişimlerini sürdürecek askeri operasyonları amaçlamamıştır.