1- Aşağıdaki fikirlerden hangisi, yakın dönemde yaşanan nükleer savaş tehdidi veya küresel ısınma gibi olaylara dek birçok kişiye bugünkü kadar makul görülmemiştir?
A) Bilimin lineer ilerlediği
B) İnsanın doğayı kontrol etmesinin her zaman olumlu sonuçlara gebe olmadığı
C) Bilimin doğayı kontrol için kullanılabileceği
D) Bilimin bu kadar hızlı ilerleyeceği
E) Bilimin pratik faydaları olduğu
Cevap: B) İnsanın doğayı kontrol etmesinin her zaman olumlu sonuçlara gebe olmadığı
Açıklama: Yakın dönemde yaşanan nükleer savaş tehdidi veya küresel ısınma gibi olaylar, insanın doğayı kontrol etmesinin her zaman olumlu sonuçlara gebe olmadığını göstermiştir.
2- Çin ve Hindistan’a nazaran bireysel üretimin karşılığının verilmesini daha çok önemseyen Amerika gibi ülkelerde intihal gibi eylemler daha sert cezalandırılır. Buluşların veya yeni fikirlerin sahipleriyle anılmaması hırsızlık olarak görülür. Çin ve Hindistan gibi ülkelerde ise bu eylemlerin sergilenmesi daha az yadırganır. Yukarıdaki parçada anlatılmak istenen husus aşağıdakilerden hangisidir?
A) Her etik norma farklı toplumlarda aynı önem verilmez.
B) Amerikalılar, diğer ülke insanlarından daha ahlaklıdırlar.
C) Amerikalıların etik normları önemsemeleri, onların gelişimine katkıda bulunmaktadır.
D) Refah, ahlakı geliştirmektedir.
E) Çin’de yeni fikirlerin çalınması durumu çok daha yaygındır.
Cevap: A) Her etik norma farklı toplumlarda aynı önem verilmez.
Açıklama: Parçada her etik norma farklı toplumlarda aynı önem verilmediği anlatılmak istenmiştir.
3- Bilim insanlarının fikirleri veya buluşları nedeniyle maddi olarak ödüllendirilmeleri Resnik’in bahsettiği etik normların hangisiyle ilişkilidir?
A) Açıklık
B) Yasalara saygı
C) Özgürlük
D) Adil itibar dağılımı
E) Çalışkanlık
Cevap: D) Adil itibar dağılımı
Açıklama: Bilim insanlarının maddi olarak ödüllendirilmesi, adil itibar dağılımı ile ilişkilidir.
4- Batlamyus, Dünya’nın etrafında dönen bir Güneş gözlemlerken, Kopernik, Güneş’in sabit olduğunu ama ufuk çizgisinin hareket ettiğini görmekteydi. Bununla beraber her ikisi de Dünya ile Güneş arasında göreli bir harekete şahitlik ediyordu. Yine Güneş’in ışık verdiğini gözlemliyorlardı. Yukarıdaki paragraftan hareketle aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir?
A) Gözlemlerin tamamen paradigmaya bağlı olarak değişmediği
B) Kopernik öncesi bilimin değersizliği
C) Devrimlerin insan çabasına bağlı olduğu
D) Kuhn’un bilimi anlamaya katkıda bulunmadığı
E) İnsanların her dönem astronomiye meraklı olduğu
Cevap: A) Gözlemlerin tamamen paradigmaya bağlı olarak değişmediği
Açıklama: Paragrafta, gözlemlerin paradigmadan bağımsız olarak aynı kaldığı vurgulanmaktadır.
5- Bilginin klasik tanımına göre bilgi, ……. inançtır. Yani her inanç bilgi değildir ama her bilgi inanç içerir. Bilim insanları teorilerinin doğru olduğuna inanırlar. Ve bu inançları, bilimsel açıdan desteklenmektedir. Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) sistematik ve güçlü
B) doğru ve dürüstçe edinilmiş
C) analitik ve spekülatif
D) etik normlara uygun
E) gerekçelendirilmiş ve doğru
Cevap: E) gerekçelendirilmiş ve doğru
Açıklama: Bilginin klasik tanımına göre bilgi, gerekçelendirilmiş ve doğru inançtır.
6- …. göre normal bilim dönemlerinde bilim insanları…… anlattığından çok farklı davranırlar. Ona göre bu dönemde bilim insanları devrimci değil, tutucudur. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Popper’a / Feyerabend’in
B) Kuhn’a / Popper’in
C) Einstein’a / Plack’ın
D) Lakatos’a / Kuhn’un
E) Popper’a / Kuhn’un
Cevap: B) Kuhn’a / Popper’in
Açıklama: ?
7- Shapere ve Popper, ….. kendi silahıyla vurmaktadır. Bununla beraber ….. tarihi yorumlarken seçici davranması da ironik şekilde kendi teorisiyle uyumludur çünkü muhtemelen kendi teorisiyle paralel olarak psikolojik faktörlerin etkisi altında kalmakta ve aynı tarihe bakarken farklı bir gerçeğe şahitlik etmektedir. Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Weber’i – Weber’in – Weber
B) Einstein’ı – Einstein’in – Einstein
C) Kuhn’u – Kuhn’un – Kuhn
D) Darwin’i – Darwin’in – Darwin
E) Marx’ı – Marx’ın – Marx
Cevap: C) Kuhn’u – Kuhn’un – Kuhn
Açıklama: Shapere ve Popper, Kuhn’u kendi silahıyla vurmaktadır. Bununla beraber Kuhn’un tarihi yorumlarken seçici davranması da ironik şekilde kendi teorisiyle uyumludur.
8- Önerilen yeni bir kuram, ilk başta eskiye ait soruların az bir kısmını çözebilir. Bu çözümler de henüz geliştirilmeye muhtaçtır. Bu nedenle kuram seçiminde sadece….. etkili olduğu savunulamaz. Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) teorisyenlerin
B) zamanın
C) kanıtların
D) bilim sosyologlarının
E) tarihçilerin
Cevap: C) kanıtların
Açıklama: Kuram seçiminde sadece kanıtların etkili olduğu savunulamaz.
9- Güçlü programın konvansiyonların keyfi olmadığı yönündeki iddiası aşağıdakilerden hangisine bir cevap olarak düşünülebilir?
A) Mucizeye yer yok argümanına
B) Demarkasyon sorununa
C) Doğa ve sosyal bilimlere ayrılan bütçenin dengesizliğine
D) Anomalilerin devrime yol açmasına
E) Simetri prensibine
Cevap: A) Mucizeye yer yok argümanına
Açıklama: ?
10- Feminist perspektif hangi yönüyle Kuhn’a benzemektedir?
A) Bilimi sanata benzetmeleri ile
B) Bilimsel devrimlere inanmamaları ile
C) Pozitivizme yaptıkları katkıyla
D) Duygu, çıkar ve değerlerin bilimsel çalışmalara etki ettiği görüşü ile
E) Sosyal bilimleri küçük görmeleri ile
Cevap: D) Duygu, çıkar ve değerlerin bilimsel çalışmalara etki ettiği görüşü ile
Açıklama: Feminist perspektif, duygu, çıkar ve değerlerin bilimsel çalışmalara etki ettiği görüşü ile Kuhn’a benzemektedir.
11- Kuhn özellikle ….. kavramını muğlak bir şekilde kullanmakla eleştirilmiş, daha sonra kendisi de bu eleştirilere hak vermiştir. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) gözlem
B) paradigma
C) deney
D) bilim insanı
E) eleştirel düşünce
Cevap: B) paradigma
Açıklama: Kuhn özellikle paradigma kavramını muğlak bir şekilde kullanmakla eleştirilmiştir.
12- …..; Bacon, Reichenbach, Merton ve ortodoks bilim sosyologlarının yaptığı ayrımı reddeder ve sosyal etkenlerin …… içeriğine, doğruluk/yanlışlık kriterlerine de etki ettiği iddiasında bulunur. Ayrıca o, bilimdeki psikolojik ve sosyolojik ögelere dikkat çekerken bir bilim insanı için diğer profesyonel bilim insanlarının takdirini kazanmanın buluşun ….. daha önemli olduğuna dikkat çeker. Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Popper – siyasetin – tarihinden
B) Lakatos – katı çekirdeğin – sahibinden
C) Kuhn – doğa bilimlerinin – pratik değerinden
D) Hessen – tarihin – patentinden
E) Feyerabend – hukukun – içeriğinden
Cevap: C) Kuhn – doğa bilimlerinin – pratik değerinden
Açıklama: ?
13- Bir araştırma programının merkezindeki teorik iddiaların uzun süre test edilmeyeceğini, onların yerine yardımcı hipotezlerin test edileceğini ve değiştirileceğini iddia eden düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
A) K. R. Popper
B) I. Lakatos
C) T. Kuhn
D) F. Bacon
E) P. Feyerabend
Cevap: B) I. Lakatos
Açıklama: I. Lakatos, araştırma programının merkezindeki teorik iddiaların uzun süre test edilmeyeceğini, onların yerine yardımcı hipotezlerin test edileceğini ve değiştirileceğini iddia eder.
14- Aşağıdakilerden hangisi bilim ile bilim olmayan arasındaki çizginin muğlaklığına örnek olarak sunulabilir?
A) Bazı astronomlar, benzer gerekçelerle astrolojiye ilgi duyarlar.
B) Toplumda büyüye duyulan ilgi artmaktadır.
C) Savaşlarda bilimsel buluşlardan faydalanılmaktadır.
D) Bilimsel makalelerde artış gözlenmektedir.
E) Bu yüzyılda sosyal bilimlere olan ilgi artmaktadır.
Cevap: A) Bazı astronomlar, benzer gerekçelerle astrolojiye ilgi duyarlar.
Açıklama: Bilim ile bilim olmayan arasındaki çizginin muğlaklığına, bazı astronomların benzer gerekçelerle astrolojiye ilgi duyması örnek olarak sunulabilir.
15- Aşağıdaki isimlerden hangisi bilim insanlarının düşünüldüğü kadar özgür olmadığını ve bilim insanları topluluğuna karşı çıkanların günümüzde cezalandırılmaya devam ettiğini, Galileo ile bugün arasında paralellikler kurarak anlatmaya çalışır?
A) Popper
B) Bacon
C) Feyerabend
D) Hessen
E) Dawkins
Cevap: C) Feyerabend
Açıklama: Feyerabend, bilim insanlarının düşünüldüğü kadar özgür olmadığını ve bilim insanları topluluğuna karşı çıkanların günümüzde cezalandırılmaya devam ettiğini vurgular.
16- Güçlü programın bilimsel kanıt ile ilgili temel tezi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kanıt, bağlamlar üstüdür.
B) Kuhn, bağlamın etkisini olduğundan güçlü göstermiştir.
C) Bağlam değişse de gözlemlerimiz doğayı bize doğru tarif edecektir.
D) Bağlamdan bağımsız kanıt yoktur.
E) Bağlamın etkisi eleştirel düşünce ile aşılabilir.
Cevap: D) Bağlamdan bağımsız kanıt yoktur.
Açıklama: Güçlü programın bilimsel kanıt ile ilgili temel tezi, bağlamdan bağımsız kanıt olmadığıdır.
17- Aşağıdaki prensiplerden hangisi bizi, güçlü programa inanan bir kişinin inancının arkasında rasyonel bir temel değil de sosyal etkenler ve çıkarlar aramaya iter?
A) Simetri
B) Mucizeye yer yok
C) Tümevarım
D) Refleksivite
E) Demarkasyon
Cevap: D) Refleksivite
Açıklama:?
18- Feminist perspektifin bilimle ilgili tartışmalarda uzun süre kendine yeterince yer bulamamasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Feminizme duyulan tepki
B) Sosyal unsurların öne çıkarılması
C) Feminist perspektifin kadın haklarına odaklanması
D) Feminist perspektifin siyasete olan vurgusu
E) Bilim insanının cinsiyetinin bilimsel çabada herhangi bir etki etmeyeceğinin düşünülmesi
Cevap: E) Bilim insanının cinsiyetinin bilimsel çabada herhangi bir etki etmeyeceğinin düşünülmesi
Açıklama: Feminist perspektifin bilimle ilgili tartışmalarda uzun süre kendine yeterince yer bulamamasının nedeni, bilim insanının cinsiyetinin bilimsel çabada herhangi bir etki etmeyeceğinin düşünülmesidir.
19- Güçlü program ile ilgili olarak aşağıdaki iddialardan hangisi doğrudur?
A) Ampirik veriyi sosyolojik etkenlerin önüne koymuşlardır.
B) Doğanın belirleyiciliğini ön plana çıkarmışlardır.
C) Analizleri kamuoyuyla paylaşıp güçlü destek toplamak öncelikleri olmuştur.
D) Kuhn’un bilim incelemelerine katkıda bulunmadığını iddia etmişlerdir.
E) Bilimin sosyolojik incelemesini sadece “yanlış” ve “irrasyonel” ile kısıtlamamışlardır.
Cevap: E) Bilimin sosyolojik incelemesini sadece “yanlış” ve “irrasyonel” ile kısıtlamamışlardır.
Açıklama: Güçlü program, bilimin sosyolojik incelemesini sadece “yanlış” ve “irrasyonel” ile kısıtlamamıştır.
20- …… bilimsel bilginin oluşum sürecinde önemli yer tutar. İlk olarak bilimsel inancın oluşmasında önemli rol oynarlar. Sadece tümevarımın kökeninde değil, tümdengelimsel önermelerin oluşumunda da onlardan faydalanılır. Yine teorilerin gerekçelendirilmesinde de kilit bir öneme sahiptirler. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) İnançlar
B) Dogmalar
C) Ödüller
D) Çıkarlar
E) Ampirik veriler
Cevap: E) Ampirik veriler
Açıklama: Ampirik veriler, bilimsel bilginin oluşum sürecinde önemli yer tutar.
|
