Borçlar Hukuku Ünite – 1

Borcun Kaynakları

Gec¸erli bir borcun doğabilmesi icin hukukun duzenlediği bir kaynaktan cıkması
gerekir. Bu kaynaklar şunlardır:

2- Haksız fiiller: Hukuka aykırı olarak verilen zararlardan da borc¸ doğmaktadır.
Haksız fiillerde zarar veren zarar verilene karşı “tazminat borcu” altına girmektedir.

3- Sebepsiz Zenginleşmeler: Buradan doğan borc¸, kimse kimsenin malvarlığını
nedensiz yere almasın ve malın aidiyeti sebep olmadan değişmesin kuralına dayanır. Bir kişi
hukuki sebep olmadan başkasının malvarlığı değerini kendi aidiyetine gec¸irirse “iade borcu”
altına girer.

4- Kanundan (Bütün hukuki mevzuattan) Doğan Borçlar: Borcun doğrudan
doğruya kanunun yu¨klediği bir mu¨kellefiyetten meydana gelmesidir. Mesela, boşanan
eşlerden birinin eski eşine yoksulluğa du¨şecekse nafaka vermesi bu tu¨r bir borc¸tur. Arada
sözleşme, haksız fiil ve sebepsiz zenginleşme olmasa da eş nafaka borcu altına girebilir.

Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti

Borc¸lar hukuku, Medeni Hukukun kişiler arasındaki borc¸ ilişkilerini du¨zenleyen
kısmıdır. Borc¸lar kanununun hu¨ku¨mleri yalnız borc¸lar hukukunda değil, Medeni hukukun
diğer alanlarında da uygulanır. Borc¸lunun borcunun konusuna “edim” adı verilir. Şu halde
edim, borc¸lunun yerine getirmekle yu¨ku¨mlu¨ olduğu davranıştır. Edimler, davranış bic¸imi,
yerine getiriliş bic¸imi c¸eşidiyle belirleme gibi farklı şekillerde tasnif edilebilirler. Alacak
hakkı ile talep hakkı eş anlamlı değildir. Zira talep hakkı ayni haklar ihlal edildiğinde de
doğar ve alacak hakkı ile talep hakkının farklı anlarda doğması mu¨mku¨ndu¨r. Borc¸ ilişkisinin
iki niteliği mevcuttur. Bunlardan ilki, alacaklıya alacak hakkı, talep hakkı, dava ve cebri
icraya başvurma yetkilerini vermesi, ikincisi ise, sadece taraflar arasında sonuc¸ doğurmasıdır.
Borc¸lar hukukuna hâkim olan iki prensipten ilki, irade serbestisi, ikincisi ile borc¸ ilişkisinin
nispiliğidir. Son olarak, sözleşme, haksız fiil, sebepsiz zenginleşme ve kanundan doğan
borc¸lar, borcun kaynaklarını oluşturmaktadır.

a) Geniş anlamda borc¸ ilişkisi
b) Dar anlamda borç ilişkisi
c) Talep hakkı
d) Sorumluluk ilişkisi
e) Su¨rekli edim

Cevap : b) Dar anlamda borç ilişkisi

a) Sözleşmenin tarafını belirleme özgu¨rlu¨ğu¨.
b) Sözleşmenin şeklini belirleme özgu¨rlu¨ğu¨.
c) Sözleşmenin ic¸eriğini belirleme özgu¨rlu¨ğu¨.
d) Sözleşme yapma özgu¨rlu¨ğu¨.
e) Sözleşmeyi sona erdirme özgürlüğü

Cevap : e) Sözleşmeyi sona erdirme özgürlüğü

a) Kira sözleşmesi
b) Satım Sözleşmesi
c) Eser sözleşmesi
d) Bağışlama Sözleşmesi
e) Ödu¨nc¸ sözleşmesi

Cevap : a) Kira sözleşmesi

a) 34 KB 34 plakalı aracın satımına ilişkin sözleşme.
b) 20 kutu mersil marka deterjan satımına ilişkin sözleşme.
c) Reşadiye Mah. 34 nolu taşınmazın kiralanmasına ilişkin sözleşme.
d) Van Gogh’un “ayc¸ic¸eği tarlası” adlı tablosunun bağışlanmasına ilişkin sözleşme.
e) Tarkan’ın turnelerinde kullandığı minibu¨su¨n satımına ilişkin sözleşme.

Cevap : b) 20 kutu mersil marka deterjan satımına ilişkin sözleşme.

a) Kumar ve bahis borcu
b) Evlenme tellallığından doğan borc¸
c) Zamanaşımına uğramış olan borc¸
d) Ahlaki vazifeyi ifadan doğan borc¸
e) Bağışlama sözleşmesinden doğan borç

Cevap : e) Bağışlama sözleşmesinden doğan borç

Borc¸ ilişkisi, dar anlamda ve geniş anlamda borc¸ ilişkisi şeklinde iki tu¨rlu¨du¨r. Dar
anlamda borc¸ ilişkisi, alacaklının borc¸ludan bir şeyi vermesini, yapmasını ya da yapmamasını
isteme hakkını veren ilişkidir. Geniş anlamda borc¸ ilişkisi ise, bir hukuki ilişkidir. Bu hukuki
ilişkinin ic¸inde birc¸ok borc¸ olabilir. Başka bir deyişle, geniş anlamda borc¸ ilişkisi birc¸ok borc¸
doğuran hukuki ilişkidir.

Alacak hakkı, borc¸ludan bir şeyi vermesini, yapmasını veya yapmamasını istemek
hakkıdır.

Sözleşmeler, haksız fiiller, sebepsiz zenginleşme ve kanunda doğan borc¸lardır.

Yu¨ku¨mlu¨lu¨kte (ku¨lfette), hukuk bazı hukuki ilişkilerde alacaklıya bir takım davranışlar
yu¨klemektedir. Bunlara uyulmaması bir sorumluluk doğurmaz ama kazanılacak haklardan
mahrum olunmasına yol ac¸abilirler.

Borcun konusu tu¨re göre belirlenmişse, yani nevi belirtilmek suretiyle tayin edilmişse
c¸eşit borcu söz konusu olur. Borc¸ nitelikleri ifade edilerek belirlenmişse, yani ferden tayin
edilmişse parc¸a borcu söz konusu olur.