Türkiye’nin Toplumsal Yapısı Ünite 5

Cevap : Emperyalist rekabet, yani Batı’nın sanayileşme sonrası sömürgelerini genişletme ve
dünyanın henüz sömürgeleştirip paylaşmadığı, Ortadoğu-Balkanlar gibi, Avusturya, Macaristan ve Osmanlı yönetimindeki bölgelerini sömürgeleştirme arzusu Birinci Dünya
Savaşı’nın temel nedenidir. Savaşın bir diğer nedeni, emperyalist rekabet ile iç içe olmak
üzere, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu’nu ulus devletlere bölerek Doğu
sorununu kalıcı bir şekilde çözmek isteğiydi. Savaş aynı zamanda Almanya ve İngiltere’nin
temsil ettiği iki modernlik modelinin çarpışması idi. Bunların yanı sıra, savaşın, Rusya’nın
Slav halklarına yönelik korumacı tutumu (Panslavizm), Almanya ve Fransa arasındaki (geniş
kömür yataklarına da sahip olan) Alsace-Loraine Bölgesi ile ilgili sorunlar gibi, o andaki
konjonktüre özgü sebepleri de vardı.

2. Rusya I. Dünya Savaşı’nda kazanan itilaf devletleri arasındadır. Bu ifade,

A) Doğrudur.
B) Yanlıştır.

Cevap : Yanlıştır; Rusya 1917’de, Ekim Devrimi sonrası savaştan çekilmiştir.

Cevap : Topyekûn Seferberlik, askeri teknik terminolojide askerlik çağındakilerin silah
altına çağrılması demek olan “seferberlik” kavramının çok daha genel bir toplumsal süreci
betimlemek için kullanılmaya başlanması ile toplumun sivil unsurlarının ve tüm kurumlarının
savaşın gereksinimlerine göre mobilize edilmesi ve yeniden düzenlenmesidir. Topyekûn
Seferberlik şu unsurları içerir: Cephe için sürekli insan seferber etme; savaşın finansmanı için
neredeyse bütün bir ekonomik alanın savaşa kanalize edilmesi; basın ve kültür alanının savaş
propagandası için kullanılması; “İç güvenlik” amaçlı zorunlu göç ettirmeler. Sonuçta bu
adımlar, toplumsal cinsiyet dengeleri, demografi gibi temel yapısal unsurlarda silinmez izler
bırakarak, Dünya Savaşlarına katılmış ülkelerin toplumsal yapısı üzerinde savaş sonrasında da
devam eden etkiler bırakmışlardır.

4. I. Ülkeyi terk eden İttihat ve Terakki önderlerine karşıydı.
II. Anadolu hareketine karşıt siyaset yürütüyordu
III. Osmanlı Devleti’nin devamının İngiltere’nin koruması ile mümkün olacağını
düşünüyordu.
Yukarıda Mondros Mütarekesi sonrası ortaya çıkan iktidar boşluğunu doldurmaya aday güç ya da gruplardan birinin siyasal görüşleri verilmiştir. Bu güç ya da grup aşağıdakilerden hangisidir?

a) Volkan gazetesi etrafında toplanan grup
b) İttihat ve Terakki Partisi’nin kalan kadrolarının ılımlı kanadı
c) Manda yanlılarının oluşturduğu grup
d) Damat Ferit Paşa ve Hürriyet ve İtilaf Fırkası
e) Felah-ı vatan grubu

Cevap : d) Damat Ferit Paşa ve Hürriyet ve İtilaf Fırkası

5. Anadolu’da oluşan siyasal hareketin yönelimini tanımlayan en iyi ifade hangisidir?

a) Merkeziyete doğru ilerleyen bir harekettir.
b) İçinde güçlü yerel unsurlar yer alır.
c) Hukukî konular geri plana iterek, ani fiilî durumlara dayanarak ilerlemiştir.
d) Batı Dünyası ile ilişkiye kesen, tamamen içe dönük bir harekettir.
e) Liderliği yerel aktörler arasında paylaşılmıştır.

Cevap : a) Merkeziyete doğru ilerleyen bir harekettir. Hem Kongreler döneminde görülen eğilimler hem de dağınık Kuvva-i Milliye grupları yerine düzenli ordu ile savaşın tercih edilmesi Anadolu hareketinin yerel unsurları merkezîyet etrafında toparlama hedefini gösterir