Ahlak Felsefesi 2022-2023 Bütünleme Soruları

Ahlak Felsefesi: İnsanın İç Dünyasının Derinliklerine Yolculuk

Ahlak felsefesi, insan düşüncesinin en temel ve evrensel sorularından biri olan “İyi nedir?” sorusuna cevap arayan bir disiplindir. Bu felsefi dal, insanların doğru ile yanlışı, erdemi ve kötülüğü, ahlaki değerleri ve eylemleri nasıl değerlendireceklerini anlamaya çalışır. 2022-2023 Bütünleme Soruları’nda ele alınan konuları inceleyerek, ahlak felsefesinin derinliklerine bir yolculuk yapalım.

1- Pratik Akıl ve İnsan Davranışı: Ahlak felsefesinin temel konularından biri, insan davranışlarının ardındaki motivasyonları ve ahlaki değerleri anlamaktır. Pratik akıl, insanın aklı ve algısal deneyimleriyle nasıl bağlantılıdır? İnsan iradesi ve davranışları, akılsal düşünme yetisi ve algısal deneyimle nasıl ilişkilendirilir? Bu sorular, insanın nasıl ahlaki kararlar aldığını ve eylemlerini nasıl yönlendirdiğini anlamamıza yardımcı olur.

2- Erdem ve Mutluluk: Ahlak felsefesinde, erdemli davranışlar ve mutluluk kavramları da önemlidir. Aristoteles’e göre, erdemli davranışlar, tüm irademizin ve davranışlarımızın aklın denetiminde olmasıyla ilgilidir. İnsanın mutluluğu, erdemli bir yaşam sürdüğünde nasıl elde edilir? Bu sorular, ahlakın temel kavramlarından biri olan erdem ve mutluluğun anlamını keşfetmeye yönlendirir.

3- Kötülük ve İyilik: Ahlak felsefesinde kötülük ve iyilik kavramları, Leibniz’in kötülük anlayışından Schelling’in ahlaki iyiliğin özünü oluşturduğu düşüncesine kadar birçok farklı şekilde ele alınmıştır. Kötülüğün kaynağı nedir? İyilik, evrensel hakikatlere dayanır mı? İnsanın kötülük ve iyilik konusundaki rolü nedir? Bu sorular, ahlaki değerlerin ve insan davranışının temelini anlamamıza yardımcı olur.

4- Bilgi ve Ahlak: Ahlak felsefesi, bilgi ve ahlak arasındaki ilişkiyi de inceler. Kant’ın transendental idealizmi, bilginin nasıl elde edildiğini ve ahlaki kararların nasıl alındığını ele alır. Bilgi, duyularımızın deneyimleri mi yoksa akıl yoluyla mı elde edilir? Ahlaki değerler, bilgiye nasıl dayanır? Bu sorular, bilgi ve ahlak arasındaki karmaşık ilişkiyi aydınlatır.

5- Haz ve Mutluluk: Epikuros’a göre, yaşamın en büyük ereği ve mutluluğu hazdır. Ancak bu haz, ahlaki değerlerle nasıl ilişkilendirilir? İnsanlar hazları nasıl sınırlar ve dengelemelidirler? Hazcılık, insanların mutluluğunu nasıl etkiler? Bu sorular, mutluluğun ve hazın ahlaki boyutunu incelememize yardımcı olur.

Ahlak felsefesi, insanın iç dünyasının karmaşıklığını anlamaya çalışan bir disiplindir. İnsanların doğru ile yanlışı, erdemi ve kötülüğü, ahlaki değerleri ve eylemleri nasıl değerlendireceklerini anlamak için bu soruları ele alır. 2022-2023 Bütünleme Soruları’ndan ilham alarak, ahlak felsefesinin derinliklerine bir bakış attık. Bu disiplin, insanların daha iyi bir dünya inşa etmek için nasıl hareket edebileceklerini anlamalarına yardımcı olur ve insan davranışlarının anlamını araştırarak insanlığın ahlaki gelişimine katkıda bulunur

1. Pratik Aklın Eleştirisi’nde incelenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsanın pratik akıl yoluyla Tanrı, ruhun ölümsüzlüğü ve özgürlük hakkında bilgi sahibi olabileceği
B) Öz varoluş problemi
C) İnsanların uyacakları evrensel hakikatlerin a priori değil, a posteriori oldukları düşüncesi
D) Akılsal düşünme yetimiz ve algısal deneyimimiz bağlamında insan iradesi ve davranışı
E) Aşkın olanın bilgisine erişemeyeceğimiz, sadece fenomenin bilgisine sahip olabileceğimiz

Cevap : D) Akılsal düşünme yetimiz ve algısal deneyimimiz bağlamında insan iradesi ve davranışı

2. Schelling için ahlaki iyiliğin özünü oluşturan şey aşağıdakilerden hangisidir?

A) Var olan her şeyin kendisine içkin olduğu Tanrı’nın bilgisi oluşturur.
B) Sadece bir doğa varlığı olmadığımız bilinciyle, yani tamamen zorunluluğa tabi olmadığımız bilinciyle bireysel irademizi genel iradeye bilinçli bir şekilde teslim etmek oluşturur.
C) Bilinçaltı temel dürtü ve itki alanını toplumsal normları ve değerleri kullanarak denetim altında tutmak oluşturur.
D) Tüm ahlaki değerlerimizin dayandıkları evrensel hakikatler oluşturur.
E) Bilinçaltını ve dürtüleri belli bir emek ve gerilim ile aklın ve akıldan kaynaklanan bilincin denetimine bırakmak oluşturur.

Cevap : E) Bilinçaltını ve dürtüleri belli bir emek ve gerilim ile aklın ve akıldan kaynaklanan bilincin denetimine bırakmak oluşturur.

3. Leibniz’in kötülük anlayışı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Kötülüğün yalnızca bireysel öznellik bağlamında bir anlamı vardır.
B) Tanrısal planda bir kötülükten söz edilemez.
C) Kötülük kişinin var olma çabası olarak conatus’una uygun davranmamasıdır.
D) Kötülük sadece haz peşinde koşup, akla uygun davranmayarak kişinin özüne uygun hareket etmemesidir.
E) Kötülük insani bağlamda irade ya da istenç özgürlüğünden kaynaklanır.

Cevap : C) Kötülük kişinin var olma çabası olarak conatus’una uygun davranmamasıdır.

4. Kant’ın transendental idealizmi ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

A) Bilginin akıl yoluyla edinildiği savı ileri sürülür.
B) Bilginin duyulur içeriğe ek olarak hem duyarlılığımızın formları olan uzay ve zaman hem de anlama yetimizin a priori kategorileri ile elde edildiği ileri sürülür.
C) Duyulur ve düşünülür dünya ayrımı yaparak gerçek olanın düşünülür dünya olduğunu savunur.
D) Akıl aracılığıyla aşkın olanın bilgisine ulaşabileceğimizi savunur.
E) Nesne özneye indirgenir ve temel ilkenin özne olduğu savı ileri sürülür.

Cevap : B) Bilginin duyulur içeriğe ek olarak hem duyarlılığımızın formları olan uzay ve zaman hem de anlama yetimizin a priori kategorileri ile elde edildiği ileri sürülür.

5. Hume’un ortaya koyduğu üç temel çağrışım ilkesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Basitlik ilkesi, Devamlılık ilkesi, Özdeşlik ilkesi
B) Andırım ilkesi, Bitişiklik ilkesi, Neden-etki idesi
C) Bitişiklik ilkesi, Çelişki ilkesi, Özdeşlik ilkesi
D) Andırım ilkesi, Bitişiklik ilkesi, Özdeşlik ilkesi
E) Andırım ilkesi, Devamlılık ilkesi, Neden-etki idesi

Cevap : B) Andırım ilkesi, Bitişiklik ilkesi, Neden-etki idesi

6. Aşağıdakilerden hangisi ahlak felsefesinin temel kavramıdır?

A) İyi
B) Transendental
C) Gerçek
D) Evrensel
E) Sonsuz

Cevap : A) İyi

7. Epikuros için yaşamın en büyük ereği ve mutluluğu aşağıdakilerden hangisidir?

A) İyinin bilgisi
B) Haz
C) Kayıtsızlık
D) Hazların bastırılması
E) Erdemli yaşam

Cevap : B) Haz

8. Aristoteles’e göre erdemli davranış aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüm irademiz ve davranışlarımızın aklın denetiminde olmasıdır.
B) İdeaların bilgisine ulaşıp buna göre davranmaktır.
C) Doğaya uygun olarak davranmamızdır.
D) Kişinin mutluluğu için olabildiğince haz elde etmesidir.
E) Herkesin mutluluğunu gözeterek eylemde bulunmamızdır.

Cevap : A) Tüm irademiz ve davranışlarımızın aklın denetiminde olmasıdır.

9. “Sokratik erdem ….. ve ….. bir şekilde erdemli olmaya değil, ….. ve ….. bir şekilde erdemli olmaya işaret eder.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) olumsal – öznel – nesnel – mutlak
B) zorunlu – mutlak – öznel – göreli
C) nesnel – zorunlu – olumsal – göreli
D) evrensel – zorunlu – tikel – öznel
E) rastlantısal – göreli – zorunlu – mutlak

Cevap : E) rastlantısal – göreli – zorunlu – mutlak

10. Aşağıda verilen kavramlardan hangisi ahlak felsefesinin yanı sıra siyaset ve hukuk felsefesinin de önemli kavramlarından biridir?

A) Hak
B) Doğa
C) Öz
D) Töz
E) Sonsuz

Cevap : A) Hak

Ahlak Felsefesi 2022-2023 Bütünleme Soruları

11. Parmenides’in ahlak görüşüne yönelik aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

A) Erdemli davranışın kaynağı duyu bilgisidir.
B) Ancak aklımızın yol göstericiliğinde davrandığımız sürece erdemli bir yaşam sürebiliriz.
C) Hazcılık duyusal algıyı temel alan yanlış bir bakış açısının sonucudur.
D) Ahlaki değerlerimiz evrensel ve zorunlu değil, tikel ve görelidir.
E) Öz-denetim ve ölçülülük ahlakın özünü oluşturur.

Cevap : B) Ancak aklımızın yol göstericiliğinde davrandığımız sürece erdemli bir yaşam sürebiliriz.

12. Plotinus’un kötülük anlayışı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Kötülük doğada hüküm süren maddi gerçekliğe uygun yaşamamaktır.
B) Kötülük tanrısal ışıktan ve idealardan kaynaklanan biçimden yoksunluktur.
C) Kötülük akla uygun olarak yaşamamaktır.
D) Kötülük erdem değil, haz peşinde koşmaktır.
E) Kötülük bilgisizlikten ötürü tutkularının etkisinde hareket etmektir.

Cevap : A) Kötülük doğada hüküm süren maddi gerçekliğe uygun yaşamamaktır.

13. Aristoteles’in Tanrı anlayışının felsefesi ve etik anlayışına etkisi için söylenenlerden hangisi doğrudur?

A) Evrendeki her şey Tanrı tarafından konulan zorunlu yasaların hükmü altındadır. İnsanın özgürlüğü keyfince hareket etmesi değil bu yasalara göre eylemesidir. Ancak bu şekilde insan mutluluğa ulaşabilir.
B) İnsanın mutluluğa ulaşabilmesi Tanrı’nın zihninde bulunan ideaların bilgisine ulaşabilmesiyle mümkündür.
C) Evrendeki her şey ereksel neden olan Tanrı’ya, onun sahip olduğu saf biçimselliğe, eksiksizliğe ve mutluluğa ulaşma çabası içerisindedir.
D) Tanrı evrene içkindir ve onun evrene içkin yasalarının bilgisine ulaşmakla insan erdemli bir yaşam sürer.
E) Tanrı sadece evrenin etkin nedenidir. Evrene başında belirli bir düzen vermiştir ve her şey bu düzene göre olur.

Cevap : C) Evrendeki her şey ereksel neden olan Tanrı’ya, onun sahip olduğu saf biçimselliğe, eksiksizliğe ve mutluluğa ulaşma çabası içerisindedir.

14. Aşağıdakilerden hangisi Duns Scotus için söylenemez?

A) Asıl birincil anlamda var olan bireysel varlıklardır.
B) Ahlaki olarak insan yaşamını belirleyen şey özgür iradedir.
C) Duns Scotus’a göre en yüksek otorite ve hakikat ölçütü kilise otoritesidir.
D) İnsan iyi ve kötü davranışlarının gerçek öznesi ve sorumlusudur.
E) Hiçbir inanç ve otorite akla uygun olmadığı sürece kabul edilemez.

Cevap : C) Duns Scotus’a göre en yüksek otorite ve hakikat ölçütü kilise otoritesidir.

15. Ahlak felsefesinde pragmatizmin savı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahlaki değerlerin kaynağı deneyimi aşan evrensel ve zorunlu bir gerçekliğe dayanır.
B) Ahlaki ilke ve değerlerin özü insanın anlama yetisine dayanır.
C) Ahlaki ilke ve değerlerin kaynağı insan türüne özgü formel bir akılsallıkta yatar.
D) Doğru bilginin ve ahlaki iyinin temeli genel olarak insana ve insan toplumuna verdiği maksimum yarara dayanır.
E) Gözlenebilen ve ölçülebilen olgusal gerçekliği aşan tüm varsayımlar hem epistemolojik hem de etik açıdan temelsizdir.

Cevap : D) Doğru bilginin ve ahlaki iyinin temeli genel olarak insana ve insan toplumuna verdiği maksimum yarara dayanır.

16. Schopenhauer’ın iradenin köleleğinden kurtulmak için önerdiği üç çözüm yolu ve yöntemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dinsel – Estetik – Ontolojik
B) Ahlaki – Analitik – Dinsel
C) Estetik – Ahlaki – Dinsel
D) Dinsel – Diyalektik – Estetik
E) Estetik – Metafizik – Ontolojik

Cevap : C) Estetik – Ahlaki – Dinsel

17. İngiliz yararcılığının ahlak anlayışı hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Yararcılar en büyük sayıda insanın en büyük mutluluğu ilkesini benimserler.
B) Metafizik ve dinsel gerçeklik savlarına karşı temkinli ve eleştirel bir tavır gösterirler.
C) Yararcıların ontolojik ve epistemolojik konularda empirist bir kuşkuculuktan ve pozitivizmden etkilendikleri söylenebilir.
D) Yararcılık genel olarak ahlakı ve erdemli davranışı yarar olgusu temelinde açıklamaya çalışır.
E) Ahlaki değerlerimiz çağdan çağa, toplumdan topluma değişmeyen evrensel ve zorunlu hakikatlere dayanır.

Cevap : E) Ahlaki değerlerimiz çağdan çağa, toplumdan topluma değişmeyen evrensel ve zorunlu hakikatlere dayanır.

18. Varlık felsefesinin (ontoloji) ahlak felsefesi ile ilişkili olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Varlık felsefesinin varlığı varlık olmak bakımından incelemesi
B) Varlık felsefesinin kişiye doğru düşünmenin kurallarını öğretmesi
C) Varlık felsefesinin güzel olanın nesnel gerçekliğini ortaya koymaya çalışması
D) Varlık felsefesinin insanın varlık evreninde nasıl bir yeri olduğunu ele alması
E) Varlık felsefesinin bilginin neliği, sınırları ve kapsamıyla ilgilenmesi

Cevap : D) Varlık felsefesinin insanın varlık evreninde nasıl bir yeri olduğunu ele alması

19. Fichte için insanı diğer canlılardan ayıran ve onun ahlaksal doğasını oluşturan temel şey aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnsanın ayırt edici ve ahlaksal doğasını oluşturan özelliği doğadaki zorunluluğun bilincine varıp hareketlerini buna uygun kılmaktır.
B) İnsanı diğer canlılardan ayıran ve ahlaksal doğasını belirleyen şey akıl yoluyla evrensel hakikatlerin bilgisine ulaşabilmesidir.
C) İnsanı diğer canlılardan ayıran ve ahlaksal doğasını oluşturan şey onun duygu sahibi bir varlık olmasıdır.
D) Bazı eylemleri sırf kendileri uğruna yapmaya yönelik itki insanı diğer canlılardan ayıran ve ahlaksal doğasını oluşturan şeydir.
E) İnsan sorumluluk sahibi bir varlık olması nedeniyle diğer canlılardan ayrılır ve vicdanına göre hareket etmek onun ahlaksal doğasını oluşturur.

Cevap : D) Bazı eylemleri sırf kendileri uğruna yapmaya yönelik itki insanı diğer canlılardan ayıran ve ahlaksal doğasını oluşturan şeydir.

20. Leibniz’in monad anlayışı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Leibniz’in bireyselliğin önemine vurgu yapmak için ortaya koyduğu monad kavramı Aristoteles’in de felsefi sisteminin önemli kavramlarından biridir.
B) Tikellik ve çokluk anlamlarına gelen monad Leibnizci felsefi sistemde tek töz olan Tanrı’nın sıfatlarından biridir.
C) Leibniz de Spinoza’nın ileri sürdüğü gibi tek tözün olduğunu savunur ve monad Leibniz’in bu tek töze verdiği isimdir.
D) Monad Leibniz’in felsefi sisteminin ilk ilkesi olarak hipotetik bir karakter taşımaktadır.
E) Monadlar bireysel ve tekil varlıklar olarak evrendeki tüm diğer bireysel varlıklardan farklı ve bağımsız bir gerçekliğe sahiptirler.

Cevap : E) Monadlar bireysel ve tekil varlıklar olarak evrendeki tüm diğer bireysel varlıklardan farklı ve bağımsız bir gerçekliğe sahiptirler.