ÇEK206U İş Sağliği ve Güvenliği Ünite -4

Ünite 4, “İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarında İşverenin Hukuki Sorumluluğu ve Sorumluluğun Hukuki Dayanağı” konusunu ele alır. Bu ünite, iş kazası ve meslek hastalıklarının meydana gelmesi durumunda işverenin karşılaşabileceği hukuki sorumlulukları, bu sorumlulukların hukuki dayanaklarını, sorumluluk türlerini ve ilgili mevzuatı kapsamlı bir şekilde incelemektedir.

İşverenin Hukuki Sorumluluğunun Temelleri

İşverenin koruma ve gözetme borcu, hem özel hukuk (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu) hem de kamu hukuku (Anayasa, 4857 sayılı İş Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanunu) tarafından düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler, işverenin işyerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alması, araç ve gereçleri noksansız bulundurması gibi yükümlülükler altında olduğunu belirtir.

Sorumluluk Türleri ve İşverenin Yükümlülükleri

İş kazası ve meslek hastalığı durumlarında işverenin sorumluluğu, akdi (sözleşmeden doğan) ve akit dışı olmak üzere iki ana kategori altında incelenir. Kusur ve sebep sorumluluğu, sorumluluğun temel türlerini oluştururken, bu türler işverenin alması gereken önlemlerin ve uygulanacak yaptırımların anlaşılması açısından önemlidir.

İşverenin Sorumluluğunun Hukuki Niteliği

İşverenin sorumluluğu konusunda farklı görüşler mevcuttur. Yargıtay, bazı kararlarında kusur sorumluluğunu, bazılarında ise kusursuz sorumluluğu kabul etmiştir. Kusur sorumluluğu, işverenin dikkatli ve özenli davranışıyla iş kazalarını önlemeye yönelik bir yaklaşım sunarken, kusursuz sorumluluk, işvereni alınan tüm tedbirlere rağmen meydana gelen zararlardan sorumlu tutar. Bu yaklaşımlar, işverenin işyerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almasının önemini vurgular.

İlgili Mevzuat ve Yargı Kararları

İşverenin sorumluluğuna ilişkin özel hukuk düzenlemeleri esas olarak 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda yer alır. Bu kanun, işverenin işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli tüm önlemleri almakla yükümlü olduğunu belirtir. İş sağlığı ve güvenliği alanında uluslararası sözleşmeler ve AB direktifleri de Türkiye’de işverenin yükümlülüklerinin belirlenmesinde önemli bir role sahiptir.

Bu özet, Ünite 4’ün iş kazaları ve meslek hastalıklarında işverenin karşılaşabileceği hukuki sorumluluklar, mevzuat ve yargı kararları hakkında temel bilgileri sunmaktadır. Bu konuların detaylı anlaşılması, iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yasal yükümlülüklerin ve hakların kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.

1. Aşağıdaki sorumluluk türlerinden hangisi özel kanunlarda düzenlenmiştir?

a. Akdi sorumluluk
b. Kusur sorumluluğu
c. Kusursuz sorumluluk
d. Tehlike sorumluluğu
e. Sebep sorumluluğu

Cevap : d. Tehlike sorumluluğu

Tehlike Sorumluluğu:

Tehlike sorumluluğu, özel kanunlarda düzenlenen bir sorumluluk türüdür. Bu, belirli faaliyetlerden kaynaklanan tehlikeler nedeniyle meydana gelen zararlar için işverenin sorumluluğunu ifade eder. Örneğin, kimyasal maddelerle çalışmak gibi tehlikeli işlerde işveren, zarar meydana gelmesi durumunda, zararın meydana gelme ihtimali yüksek olan işler nedeniyle sorumlu tutulur

2. Aşağıdaki kanunlardan hangisinde işverenin hukuki sorumluluğuna ilişkin kamu hukuku niteliği taşıyan hükümler yer almaz?

a. Anayasa
b. İş Kanunu
c. Borçlar Kanunu
d. Belediyeler Kanunu
e. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

Cevap : c. Borçlar Kanunu

Borçlar Kanunu:

Borçlar Kanunu, işverenin hukuki sorumluluğuna ilişkin özel hukuk niteliği taşıyan düzenlemeleri içerir ve kamu hukuku niteliği taşıyan hükümleri içermez. Borçlar Kanunu, işveren ile işçi arasındaki sözleşmeye dayalı yükümlülükleri ve hakları düzenler.

3. Aşağıdakilerden hangisi akit dışı sorumluluk hallerinden biri değildir?

a. Haksız fiil sorumluluğu
b. Yapı malikinin sorumluluğu
c. Adam çalıştıranın sorumluluğu
d. Hayvan bulunduranın sorumluluğu
e. Kaçınılmaz fiil failinin sorumluluğu

Cevap : e. Kaçınılmaz fiil failinin sorumluluğu

Akit Dışı Sorumluluk Halleri:

Akit dışı sorumluluk halleri arasında kaçınılmaz fiil failinin sorumluluğu yer almaz. Haksız fiil sorumluluğu, yapı malikinin sorumluluğu, adam çalıştıranın sorumluluğu ve hayvan bulunduranın sorumluluğu gibi durumlar akit dışı sorumluluk örneklerindendir

4. Aşağıdakilerden hangisi illiyet bağını kesen sebeplerden biri değildir?

a. Mücbir sebep
b. İşverenin kusuru
c. İşveren vekilinin kusuru
d. Zarar görenin ağır kusuru
e. Üçüncü kişinin ağır kusuru

Cevap : b. İşverenin kusuru

İlliyet Bağını Kesen Sebepler:

İşverenin kusuru, illiyet bağını kesen sebeplerden biri değildir. Mücbir sebep, işveren vekilinin kusuru, zarar görenin ağır kusuru ve üçüncü kişinin ağır kusuru gibi faktörler, zararın meydana gelmesindeki illiyet bağını kesebilir

5. Aşağıda sayılan durumlardan hangisinde adam çalıştıran (işveren) sorumlu değildir?

a. Adam çalıştıran gerekli araç ve gereci bulundurmamışsa
b. Adam çalıştıran çalıştırdığı adamı seçmede gerekli özeni göstermemişse
c. Çalıştırdığı kimse kendisine verilen işin yapılması sırasında başkasına zarar verirse
d. Adam çalıştıran işletmenin çalışma düzeninin zararın doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat edemezse
e. Adam çalıştıran çalıştırdığı adama işiyle ilgili talimat verirken zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse

Cevap : e. Adam çalıştıran çalıştırdığı adama işiyle ilgili talimat verirken zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse

Adam Çalıştıranın Sorumluluk Durumu:

Adam çalıştıran (işveren), çalıştırdığı kişiye işiyle ilgili talimat verirken zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat edebilirse bu durumda sorumlu tutulmaz. Bu, işverenin yeterli önlem aldığını ve zararın başka bir nedenden kaynaklandığını gösterir

6. İşverenin sorumluluğunun, haksız fiil sorumluluğuna dayandırılması halinde TBK m.72’ye göre zamanaşımı süresi ne kadardır?

a. 1 yıl
b. 2 yıl
c. 5 yıl
d. 10 yıl
e. 15 yıl

Cevap : b. 2 yıl

TBK m.72 Zamanaşımı Süresi:

İşverenin haksız fiil sorumluluğuna dayandırılması halinde, Türk Borçlar Kanunu m.72’ye göre, zarar görenin tazminat talep etme hakkı 2 yıl içinde zamanaşımına uğrar. Bu süre, zararın ve zarar verenin bilinmesinden itibaren başlar

7. Aşağıdakilerden hangisinin İSGK’ya göre işveren tarafından yapılması gerekli değildir?

a. Çırak ve stajyer öğrenciler için özel önlemler alınması
b. Gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması
c. Alınan önlemler hususunda işçilerin bilgilendirilmesi
d. Önlemlere uyulup uyulmadığının denetlenmesi
e. Gerekli araç ve gerecin bulundurulması

Cevap : a. Çırak ve stajyer öğrenciler için özel önlemler alınması

İSGK’ya Göre İşveren Yükümlülüğü:

Çırak ve stajyer öğrenciler için özel önlemler alınması, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre işverenin yükümlülükleri arasında zorunlu bir madde değildir. Bu, genel iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin bir parçası olarak değerlendirilebilir, ancak özel bir yükümlülük olarak belirtilmemiştir

8. Zorunlu su hakkı aşağıdaki sorumluluk türlerinden hangisidir?

a. Akdi sorumluluk
b. Kusur sorumluluğu
c. Sebep sorumluluğu
d. Tehlike sorumluluğu
e. Hukuka uygun müdahaleden doğan sorumluluk

Cevap : e. Hukuka uygun müdahaleden doğan sorumluluk

Zorunlu Su Hakkı Sorumluluğu:

Zorunlu su hakkı, hukuka uygun müdahaleden doğan sorumluluk türüdür. Bu, bir kişinin hukuka uygun bir şekilde başkasının hakkını kullanması durumunda ortaya çıkan bir sorumluluk türünü ifade eder

9. Aşağıda sayılan durumlardan hangisinde asıl işveren, alt işveren ile birlikte sorumlu değildir?

a. İş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yeterince alınmaması nedeniyle uğranılan zararlardan
b. İşyeri ile ilgili olarak iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden
c. İşyeri ile ilgili toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden
d. İşyeri ile ilgili olarak kanundan doğan yükümlülüklerden
e. Alt işverenin aleyhine verilen idari para cezalarından

Cevap : e. Alt işverenin aleyhine verilen idari para cezalarından

Asıl İşveren ve Alt İşveren Sorumluluğu:

Asıl işveren, alt işveren ile birlikte, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yeterince alınmaması nedeniyle uğranılan zararlardan sorumlu tutulabilir. Ancak, alt işverenin aleyhine verilen idari para cezaları için bu sorumluluk geçerli değildir.

10. İşverenin sorumluluğunun, sözleşmeden sorumluluğuna dayandırılması halinde TBK m.146’ya göre zamanaşımı süresi ne kadardır?

a. 1 yıl
b. 2 yıl
c. 3 yıl
d. 5 yıl
e. 10 yıl

Cevap : e. 10 yıl

TBK m.146 Zamanaşımı Süresi:

İşverenin sorumluluğunun sözleşmeden kaynaklanan sorumluluğuna dayandırılması halinde, Türk Borçlar Kanunu m.146’ya göre zamanaşımı süresi 10 yıldır. Bu süre, alacaklının hakkını bilmesi veya bilmesi gerektiği tarihten itibaren işlemeye başlar