BIL102U – Temel Bilgi Teknolojileri -II Ünite -3

Giriş

Bilişim teknolojilerinin hızla geliştiği çağımızda, etik ilkelerin önemi giderek artmaktadır. Bilişim etiği, teknolojinin kullanımıyla ilgili moral değerleri ve etik davranış kurallarını kapsar. Bu makalede, bilişim etiğinin temel ilkeleri ve uygulama alanları üzerinde durulacak, öğrencilere bu konuda kapsamlı bir bakış açısı sunulacaktır.

Bilişim Etiğinin Temel İlkeleri

Bilişim etiği, bireylerin bilgisayar ve internet kullanımı sırasında uyulması gereken davranış kurallarını içerir. Bilgisayar Etik Enstitüsü’nün belirlediği temel etik ilkeler arasında şunlar yer alır:

1- Bilgisayarlar yalan yaymak için kullanılamaz.

2- Bilgisayarlar hırsızlık yapmak için kullanılamaz.

3- Başkalarının bilgisayar çalışmalarına izinsiz müdahale edilemez.

4- Kişisel bilgilerin gizliliğine saygı duyulmalıdır.

Bu ilkeler, bilişim dünyasında karşılaşılan etik sorunlara rehberlik eder ve bireylerin sorumlu kullanıcılar olmasını teşvik eder.

CC Lisansları ve İntihal

Yaratıcı eserlerin korunması ve adil kullanımı, bilişim etiğinin önemli bir parçasıdır. Creative Commons (CC) lisansları, eser sahiplerinin eserlerini nasıl paylaşmak istediklerini belirlemelerine olanak tanır. CC BY-ND gibi lisanslar, eserin özgün halinin korunmasını ve ilk sahibinin belirtilmesini gerektirir, böylece intihal ve etik dışı kullanımlara karşı koruma sağlar.

Bilişim Suçları ve Yasal Düzenlemeler

Bilişim alanındaki suçlarla mücadele etmek amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır. Türkiye’de, bilişim suçlarını düzenleyen 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu yasal çerçeve, bilişim suçlarına karşı etkin bir mücadele mekanizması oluşturur.

Sonuç

Bilişim etiği, teknolojinin sorumlu ve adil bir şekilde kullanılmasını sağlayan bir dizi ilke ve kuralı içerir. Bu alanda bilinçli olmak, hem bireylerin hem de toplumun yararınadır. Öğrencilerin bu konuda eğitim alması, geleceğin bilgi toplumunda etik değerlere sahip bireylerin yetişmesine katkı sağlayacaktır

1. Aşağıdakilerden hangisi Bilgisayar Etik Enstitüsü tarafından geliştirilen ve bilgisayar kullanım konusunda etik ilkelerinin temelini oluşturan ilkelerden biri değildir?

a. Bilgisayar hırsızlık yapmak için kullanılamaz.
b. Kişi yazdığı programın sosyal hayata etkilerini dikkate almalıdır.
c. Başka insanların bilgisayar çalışmaları karıştırılamaz.
d. Bilgisayar yalan bilgiyi yaymak için kullanılamaz.
e. Bilgisayar insanlara kar getirecek işlerde kullanılamaz.

Cevap : e. Bilgisayar insanlara kar getirecek işlerde kullanılamaz.
Bilgisayar Etik Enstitüsü (Computer Ethics Institute) tarafından geliştirilen etik ilkeler arasında, bilgisayarın yararlı işlerde kullanılması teşvik edilir. Dolayısıyla “e” seçeneği, bu ilkelerin ruhuna aykırıdır ve listedeki diğer seçenekler etik kuralların bir parçasıdır.

2. Aşağıdaki CC lisanslarından hangisi eserin ilk sahibinin belirtilmesi ve özgün halinin korunması gerektiği anlamına gelir?

a.

b.

c.

d.

e.

Cevap : a.

3. Aşağıdakilerden hangisi İnternette kaynak göstermeden yapılan intihal türüne bir örnektir?

a. Mükemmel suç
b. Hayalet yazar
c. Yanlış Bilgilendirme
d. Fazla Mükemmel Alıntı
e. Becerikli Atıf Yapma

Cevap : b. Hayalet yazar
İnternette kaynak göstermeden yapılan intihal türüne bir örnek “b. Hayalet Yazar” şeklindedir. Bu tür intihal, bir başka kaynaktan kelimesi kelimesine tüm bilgiyi alıp kendisininmiş gibi göstermektir.

4. Bilişim alanındaki suçlarla ilgili olarak Avrupa birliği uyum yasaları çerçevesinde hazırlanan 5237 sayılı Türk Ceza
Kanun hangi tarihte yürürlüğe girmiştir?

a. 1 Ocak 2004
b. 31 Aralık 2014
c. 1 Haziran 2005
d. 15 Ocak 2015
e. 10 Şubat 2012

Cevap : c. 1 Haziran 2005
Bilişim alanındaki suçlarla ilgili olarak Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde hazırlanan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

5. Ulusal Açık Ders Malzemeleri (UADM) adıyla başlatılan proje hangi kurum tarafından başlatılmıştır?

a. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD)
b. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)
c. Yükseköğretim Kurulu (YÖK)
d. Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA)
e. Massachusetts Institute of Technology’de (MlT)

Cevap : d. Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA)
Ulusal Açık Ders Malzemeleri (UADM) adıyla başlatılan proje Massachusetts Institute of Technology (MIT) tarafından başlatılmıştır.

6. Aşağıdakilerden hangisi İnternette etik dışı davranışların / intihallerin nedenleri arasında değildir?

a. Sosyal hayatın yoğunluğu
b. Etik dışı davranışlarla ilgili bilgisizlik
c. Bilgi hırsı
d. Yetersiz ceza
e. Zamansızlık

Cevap : c. Bilgi hırsı
nternette etik dışı davranışların / intihallerin nedenleri arasında “c. Bilgi hırsı” yer almaz.

7. Aşağıdakilerden hangisi İnternette kaynak göstererek yapılan intihal türüne bir örnektir?

a. Mükemmel Suç
b. Kendinden Aşırma
c. Fotokopi
d. Emek Tembelliği
e. Mevcut yazı

Cevap : a. Mükemmel Suç
İnternette kaynak göstererek yapılan intihal türüne bir örnek “d. Emek Tembelliği” şeklindedir. Bu tür intihal, orijinal çalışma için çaba sarf etmek yerine çalışmanın büyük bir kısmını başka kaynaklardan alıntılarla doldurmaktır.

8. “Bir eylemi iyi ya da kötü kılan şey eylemin sonucu veya sonuçlarıdır.” Bu ifadedeki anlayış hangi etik kurama aittir?

a. Deontoloji
b. Kantçılık
c. Sonuçsal olmayan
d. Teleoloji
e. Yeni Kantçılık

Cevap : d. Teleoloji
“Bir eylemi iyi ya da kötü kılan şey eylemin sonucu veya sonuçlarıdır.” ifadesindeki anlayış teleoloji etik kuramına aittir.

9. Bilişim dünyasında eylemlerin standartlarını ve çerçevelerini inceleyen etik yaklaşımı hangisidir?

a. Uygulamalı
b. Meta-etik
c. Deontoloji
d. Faydacılık
e. Normatif

Cevap : e. Normatif

10. Başkalarına karşı saygı, altyapı ve zamanı verimli kullanma, biçimsel ve içerik ile ilgili özen ve diğer konular başlıkları altında İnternette iletişim ve etik kurallarını hangi kurum ortaya koymuştur?

a. Türkiye Bilişim Vakfı
b. Türkiye Bilimler Akademisi
c. Türkiye Bilişim Enstitüsü
d. Türkiye Bilişim Derneği
e. Yükseköğretim Kurulu

Cevap : a. Türkiye Bilişim Vakfı
İnternette iletişim ve etik kurallarını Türkiye Bilişim Vakfı ortaya koymuştur