Sosyal Psikolojiye Giriş-2 Ünite-5

1- Piaget’nin ahlaka yaklaşımında aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Ahlak gerçeklik- ahlakın otoriteye bağlılıkla ilişkilendiği dönemdir
B) Ahlaki gerçeklik dönemi- dışa bağımlı ahlak söz konusudur.
C) Ahlaki gerçeklik dönemi – niyetler dikkate alınır
D) Ahlaki özerklik dönemi – kurallar esnektir.
E) Ahlaki özerklik dönemi – karşılıklılık önemlidir.

Cevap : C) Ahlaki gerçeklik dönemi – niyetler dikkate alınır

2- “Ne olursa olsun, insan hayatı her şeyden önemlidir.” diye düşünen bir birey, Kohlberg’in Bilişsel Gelişimsel Ahlak Kuramına göre hangi basamaktadır?

A) Cezalandırma ve itaat basamağı
B) Bireysel hedefler ve değiş tokuş basamağı
C) Yararlılık basamağı
D) Sosyal sistem ve vicdanın korunması basamağı
E) Evrensel etik ilkeleri basamağı

Cevap : E) Evrensel etik ilkeleri basamağı

“Ne olursa olsun, insan hayatı her şeyden önemlidir.” diye düşünen bir birey, Kohlberg’in Bilişsel Gelişimsel Ahlak Kuramına göre aşağıdaki basamaklardan hangisinde yer alır?
E) Evrensel etik ilkeleri basamağı
Bu basamak, ahlaki kararların evrensel etik ilkeler ve insan haklarına dayandığı, vicdan ve adalet duygusunun ön planda olduğu en üst düzey ahlaki gelişim seviyesidir. Bu basamaktaki bireyler, evrensel prensipleri kişisel çıkarlar ve sosyal kurallardan üstün tutarlar.

3- Gilligan, neyi iddia ederek Kohlberg’i eleştirmektedir?

A) Kohlberg’in kadın ve erkek ahlakını, sosyal alan ve ahlaki alan üzerinden ayırdığını söyleyerek
B) Kohlberg’in her basamakta kadınları daha geri seviyede bulduğunu iddia ederek
C) Her iki cinsiyet için de evrensel bir ahlak olmadığını söylerek
D) Kohlberg’in kadınları üçüncü basamağa yerleştirdiğini iddia ederek
E) Kohlberg’in kuramında kadınlara hiç yer vermediğini iddia ederek

Cevap : D) Kohlberg’in kadınları üçüncü basamağa yerleştirdiğini iddia ederek

4- Rest ve ekibinin yaklaşımına göre ahlakın bileşenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) duyarlılık
B) karakter
C) muhakeme
D) inanç
E) motivasyon

Cevap : D) inanç

James Rest ve ekibinin ahlaki gelişim teorisine göre, ahlakın dört bileşeni şunlardır: ahlaki duyarlılık, ahlaki muhakeme, ahlaki motivasyon ve ahlaki karakter. Bu dört bileşen, bir kişinin ahlaki bir durumu tanıma, bu durumu değerlendirme, doğru eylemi seçme ve bu eylemi gerçekleştirme süreçlerini kapsar. “İnanç” ise bu bileşenler arasında yer almaz.

5- Yeni Kohlbergci Yaklaşım göre aşağıdaki anlatımlardan hangisi doğrudur?

A) Uzlaşım sonrası şeması 5 ve 6 basamaklara karşılık gelir. Bu şemada ideal toplum, adil dağılım, paylaşılan idealler söz konusudur
B) Normların korunması şeması, Kohlberg de 5. basamağa denk gelir.
C) Kişisel kazançlar şeması Kohlberg’in 4. basamağına denk gelir. Kişisel ilgi ve yakın ilişkileri kapsar.
D) Normların korunması şeması, toplumsal düzen ve yasalar ile ilgili değildir.
E) Uzlaşım sonrası şeması, 6 basamağa karşılık gelir ve normların korunması söz konusudur.

Cevap : A) Uzlaşım sonrası şeması 5 ve 6 basamaklara karşılık gelir. Bu şemada ideal toplum, adil dağılım, paylaşılan idealler söz konusudur

Yeni Kohlbergci Yaklaşımda, “Uzlaşım sonrası şeması” Kohlberg’in 5. ve 6. basamaklarına karşılık gelir ve bu şemada adil bir toplum ideali, paylaşılan idealler ve adil dağılım gibi kavramlar vurgulanır.

6- Turiel’in Alan Kuramı’na göre, aşağıdakilerden hangisi uzlaşımsal alan ile ahlaki alanların birbirinden ayrılmasıyla ilgili olarak doğrudur?

A) Ahlaki buyruklar, kültürlere göre değişebilir
B) Uzlaşımsal buyruklar, zamana göre değişmez.
C) Uzlaşımsal buyruklar otoriteye göre şekillenebilir
D) Ahlaki buyruklar, genellenemez
E) Ahlaki buyruklar kültüre göre değişebilir

Cevap : C) Uzlaşımsal buyruklar otoriteye göre şekillenebilir

Turiel’in Alan Kuramı’na göre, uzlaşımsal buyruklar, toplumsal normlar ve kurallar ile ilgilidir ve otorite figürleri veya toplum tarafından belirlenebilir ve şekillendirilebilir. Buna karşın, ahlaki buyruklar, evrensel etik ilkelerle ilgilidir ve genellikle kültürler arası değişmez, evrensel olarak kabul edilir.

7- Aşağıdaki seçenekler, Bandura’nın Ahlaki Kayıtsızlık/Uzaklaşma Kuramı’ndan olumlu etiketleme, ahlaki meşrulaştırma, sorumluluğun üstlenilmemesi ve mağduru suçlama mekanizmalarıyla eşleştirildiğinde hangi seçenek dışarıda kalır?

A) Eşini aldatan biri için küçük bir kaçamak yaptı demek.
B) Otel inşa etmek için orman yangını çıkaran bir şirket yöneticisinin diğer şirketlerin de bunu yaptığını düşünerek kendini rahatlatması.
C) Çocuğunu sigara içerken yakalayan bir babanın kendine zarar vermemeyi öğretmek gerekçesiyle çocuğunu döverek cezalandırması.
D) Vergi kaçıran bir kurumun devletin ağır vergiler koyduğunu söylemesi.
E) Eşini aldatan birinin eşinin ilgisizliğini sebep göstermesi.

Cevap : B) Otel inşa etmek için orman yangını çıkaran bir şirket yöneticisinin diğer şirketlerin de bunu yaptığını düşünerek kendini rahatlatması.

8- Shweder’in Üç Etik Kuramı hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Farklı kültürlerde farklı etik kodları daha baskın olabilir.
B) Batıda topluluk ve kutsallık etiği geri plana itilmiştir.
C) Kutsallık etiği bir dini görüşle bağlantılı olmak zorunda değildir.
D) Doğu toplumlarında özerklik etiğine rastlanmaz.
E) Özerklik etiği anlayışına, bireyciliğin bir ideal olduğu toplumlarda daha fazla rastlanır.

Cevap : D) Doğu toplumlarında özerklik etiğine rastlanmaz.

Bu ifade yanlıştır çünkü özerklik etiği, bireyin haklarına ve özgürlüklerine odaklanır ve bu etik anlayışı Doğu toplumlarında da bulunabilir, ancak Batı toplumlarında daha baskın olabilir. Shweder’in Üç Etik Kuramı’na göre, farklı toplumlarda özerklik, topluluk ve kutsallık etiklerinin çeşitli kombinasyonları ve öncelikleri olabilir. Bu nedenle, özerklik etiği Doğu toplumlarında tamamen yok sayılamaz.

9- Fiske’in ilişki modelleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Müşterek paylaşım düzeni
B) Otorite düzeni
C) Birlik modeli
D) Eşit ilişki modeli
E) Orana dayalı ilişki modeli

Cevap : C) Birlik modeli

Fiske’in ilişki modelleri dört tanedir ve şunlardır:
Müşterek paylaşım düzeni (Communal Sharing)
Otorite düzeni (Authority Ranking)
Eşit ilişki modeli (Equality Matching)
Orana dayalı ilişki modeli (Market Pricing)
“Birlik modeli” bu dört model arasında yer almaz.

10- Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde evrimsel temelli iki kuram bir arada verilmiştir?

A) Shweder’in Üç Etik Kodu ve Fiske’in İlişki Modelleri Kuramı
B) Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı ve Kohlberg’in Bilişsel Gelişim Kuramı
C) Turiel’in Alan Kuramı ve Yeni Kohlbergci Yaklaşım
D) Haidt’ın Ahlaki Temeller Kuramı ve İşbirliği Olarak Ahlak Kuramı
E) Gilligan’ın ahlaka yaklaşımı ve Bandura’nın Ahlaki Kayıtsızlık Kuramı

Cevap : D) Haidt’ın Ahlaki Temeller Kuramı ve İşbirliği Olarak Ahlak Kuramı

Hem Haidt’ın Ahlaki Temeller Kuramı hem de İşbirliği Olarak Ahlak Kuramı, ahlakın evrimsel temellerini açıklamaya çalışan teorilerdir. Haidt’ın Ahlaki Temeller Kuramı, ahlaki yargıların evrimsel olarak gelişmiş beş temel üzerine kurulduğunu savunur. İşbirliği Olarak Ahlak Kuramı ise, ahlaki davranışların insanların evrimsel geçmişlerinde işbirliğini teşvik etmek için geliştiğini öne sürer.