Engelliler Ve Sosyal Hizmet 2023-2024 Vize Soruları

Engelliler ve Sosyal Hizmet: Engelli Bireylerin Toplum İçindeki Yeri

Toplumların evrimi ve gelişimi, engelli bireylerin yaşamlarını ve toplumsal rollerini de etkilemiştir. Engellilik, tarih boyunca farklı bakış açılarına ve yaklaşımlara tabi tutulmuş, engelli bireylerin toplum içindeki konumları değişmiştir. Bu makalede, engelliler ve sosyal hizmet alanındaki gelişmeleri ele alarak, engelli bireylerin toplumsal entegrasyonunu ve haklarını inceleyeceğiz.

Engelli bireylerin toplum içindeki yerini anlamak için öncelikle antik dönemden günümüze kadar olan süreçteki değişikliklere göz atmak önemlidir. Antik dönemde, Platon gibi düşünürler sadece ruhsal ve fiziksel sağlığı olan bireylerin evlenmesi gerektiğini savunuyorlardı. Bu düşünce, engellilerin toplum dışına itilmesine neden olmuştu. Ayrıca, Antik Roma döneminde engelli çocukların özel bir markette satıldığına dair kayıtlar bulunmaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise engellilere yardım eli uzatılması amacıyla imarethaneler kurulmuştu. İmarethaneler, engellilere ve ihtiyaç sahiplerine destek sağlayan önemli kurumlardı. Ancak, tarihsel olarak engellilikle ilgili bakış açıları ve yaklaşımlar değişim gösterdi.

Engellilerin toplum içindeki konumunu anlamak için psikolojik ve duygusal süreçlere de bakmamız gerekmektedir. Engelli çocuğu olan aileler, genellikle beş aşamalı bir duygusal süreçten geçerler. Bu süreç, pazarlık etme, kabul ve uyum duygularını içerir. İlk aşamada engellilikle başa çıkma konusunda inkâr ve şok yaşanırken, son aşamada kabul ve uyum sağlanır.

Engellilerin toplumsal entegrasyonu, sadece bireylerin fiziksel sağlığına odaklanmayan bir yaklaşımla mümkün olabilir. Bu noktada, “sosyal model” olarak adlandırılan bir yaklaşım önem kazanır. Sosyal model, engelli bireyin yaşamını sadece kendi fiziksel ya da zihinsel durumuyla değil, çevresel faktörlerle de ilişkilendirir. Bu yaklaşım, engellilik konusunda medikal modeli eleştirir ve engellilerin karşılaştıkları toplumsal engellerin kaldırılmasını savunur.

Özellikle son yıllarda, engellilerin haklarına yönelik farkındalık artmış ve insan hakları modeli daha fazla ön plana çıkmıştır. Engellilerin sadece bakım ve finansal destekle değil, toplumsal bariyerlerin kaldırılmasıyla bağımsız bir yaşam sürebilmeleri gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca, engellilik sadece bireyin kişisel bir sorunu olarak değil, toplumun da etkisi altında olduğu bir olgu olarak ele alınmaya başlanmıştır.

Türkiye’de de engellilerin haklarına yönelik önemli gelişmeler yaşanmıştır. 2006 yılında BM’nin “Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme” resmi olarak kabul edilmiştir. Bu sözleşme, engellilerin haklarını güvence altına almayı amaçlamaktadır.

Ancak, hala engelli bireylerin karşılaştığı birçok zorluk ve ayrımcılık bulunmaktadır. Engellilerin eğitim, istihdam ve toplumsal yaşama katılımı konusundaki engelleri kaldırmak için daha fazla çaba gerekmektedir. Özel eğitim, engelli bireylere destek sağlayan bir önemli araçtır. Bu alanda çalışan uzmanlar arasında psikologlar, hemşireler, sınıf öğretmenleri ve sosyal hizmet uzmanları bulunur. Engelli bireylerin eğitimi ve rehabilitasyonu, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.

Sonuç olarak, engellilerin toplum içindeki konumu ve hakları konusundaki bilincin artması, daha adil ve eşit bir toplumun inşası için önemlidir. Engellilerin yaşamlarını kolaylaştırmak ve toplumsal entegrasyonlarını desteklemek için daha fazla çaba harcanmalıdır. Bu, hem bireylerin hem de toplumun genel refahını artırabilir.

1. Engelli çocuğu olan ailenin “pazarlık etme, kabul ve uyum duygularının olduğu” aşama aşağıdakilerden hangisidir?

A) Beşinci aşama
B) Üçüncü aşama
C) Birinci aşama
D) İkinci aşama
E) Dördüncü aşama

Cevap : B) Üçüncü aşama

2. “İyi bir toplum için sadece ruhsal ve fiziksel sağlığı yerinde olanların evlenmesi gerektiğini” dile getiren Antik dönem düşünürü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Platon
B) Aristippos
C) Epikur
D) Sokrates
E) Aristo

Cevap : A) Platon

3. Yavuz Sultan Selim döneminde açılan Üsküdar’daki Miskinler Tekkesi hangi engelli grubu içindir?

A) Amálar
B) Dilsizler
C) Topallar
D) Sağırlar
E) Cüzzamlar

Cevap : E) Cüzzamlar

4. “Genelde engellilere özelde sağır ve dilsizlere de katkı sağlayan” Osmanlı imarethanelerinden hangisi 14. yüzyıl döneminde kurulmamıştır?

A) İzmit İmarethanesi
B) İznik Hacı Hamza imarethanesi
C) Nilüfer Hatun Imarethanesi
D) Muradiye İmarethanesi
E) I. Murat İmarethanesi

Cevap : D) Muradiye İmarethanesi

5. Engelli çocuğu olan annelerin, kendilerini toplumdan izole ederek “daha küçük sosyal çevreye sahip olmaları ve daha az arkadaşla muhatap olmak istemeleri” daha çok hangi sorunun uzantısıdır?

A) Manevi sorun
B) Maddi sorun
C) Psikiyatrik sorun
D) Psikolojik sorun
E) Sosyal sorun

Cevap : E) Sosyal sorun

6. Engellisi olan bir aile üyesinin “S’nin özürlü olduğunu ilk defa 22 aylık olduğunda öğrendik. O güne kadar özürlü olabileceğini asla kabul edemeyeceğimiz oğlumuza, normal sağlık kontrolleri için götürdüğümüz doktor ‘otistik’ tanısını koymuştu. O anda tüm dünyanın başımızı yıkıldığını hissettik. Çok çaresiz ve yalnızdık. Bu öylesine bir duyguydu ki; adeta şok geçiriyorduk ve kimsenin bizim yaşadığımız bu acıyı yaşaması mümkün olamazdı.”
Şeklindeki tepkisi aşağıdaki aşamalardan hangisine karşılık gelmektedir?

A) Birinci aşama
B) Üçüncü aşama
C) İkinci aşama
D) Dördüncü aşama
E) Beşinci aşama

Cevap : A) Birinci aşama

7. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı döneminde âmâların geçimlerini temin etme ya da hayatta kalma biçimlerinden biri değildir?

A) İmarethaneler yolu ile
B) Mevlid okuyarak
C) Musiki yoluyla
D) Bimarhanelerde görev alarak
E) Kur’an okuyarak

Cevap : D) Bimarhanelerde görev alarak

8. 2006 yılında BM’nin “Convention on the Rights of Persons with Disabilities” adlı sözleşmesinin resmi çevirisi ülkemizde nasıl yapılmıştır?

A) Özürlü Haklarına ilişkin Sözleşme
B) Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme
C) Sakat Hakları Sözleşmesi
D) Sakatların Haklarına İlişkin Sözleşme
E) Özürlülerin Haklarına ilişkin Sözleşme

Cevap : B) Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme

9. “Eğlencelik için engelli çocukların satıldığı özel bir market”in var olduğu dönem/yer aşağıdakilerden hangisidir?

A) Antik Sparta dönemi
B) Helenistik dönem
C) Antik Roma dönemi
D) Feodal dönem
E) Antik Atina dönemi

Cevap : C) Antik Roma dönemi

10. İnsan biyolojisi yerine hak kavramına odaklanmanın söz konusu olduğu engelli modeli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ahlak Modeli
B) Biyofizikososyal Model
C) Sosyal Model
D) Medikal Model
E) Fizyolojik Model

Cevap : C) Sosyal Model

11. Tedavi ya da rehabilitasyonun bir konusu olarak engelli bireyin hem engellilikten kaynaklı zorluklarla hem de çevreden gelen tutumlar, ön yargılar gibi faktörlerle mücadele etmek zorunda kalan biri olarak değerlendirildiği engellilik yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Biyofizyososyal model
B) İnsan hakları modeli
C) Medikal model
D) Sosyal model
E) Ahlak modeli

Cevap : C) Medikal model

12. Aşağıdakilerden hangisi “engellilik” olgusunun gün geçtikçe ön plana çıkmasında dikkat çeken durumlardan biri değildir?

A) Engelli toplumsal hareketlerin kendisini göstermesi
B) Engelliye sadece bakım ve finansal destek yerine, engellinin önündeki bariyerlerin kaldırılmasına yönelik düşüncenin hakim olmaya başlaması
C) Engellilikte medikal yaklaşım yerine ahlak yaklaşımının devreye girmesi
D) Engelliliğin kişiye has bir durum olarak ele alınmasından çok, engellilikte çevrenin/toplumun da etkisinin olduğunun düşünülmeye başlanması.
E) Politik düşünce alanında önemli kaymaların gerçekleşmesi

Cevap : C) Engellilikte medikal yaklaşım yerine ahlak yaklaşımının devreye girmesi

13. 1911-1930 yılları arasında engelli haklarına aykırı (engellilerin kısırlaştırılması gibi hükümler barındıran) kanunların kabul edildiği ülke hangisidir?

A) Fransa
B) Almanya
C) İngiltere
D) Hollanda
E) ABD

Cevap : E) ABD

14. Özel eğitim ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Yetersizlikleri olanların dışında bir ilgi alanı yoktur.
B) Yetersizliğin engele dönüşmesini önlemektedir.
C) Engellilerin kendilerini yeterli görmesini sağlamaktadır.
D) Engellilerin bağımsız hayat sürmesine sağlamaktadır.
E) Engellilerin sosyalleşip toplumda kendilerini rahat hissetmelerine yardımcı olmaktadır.

Cevap : A) Yetersizlikleri olanların dışında bir ilgi alanı yoktur.

15. Türkiye’de 1990’lı yılların sonuna kadar “sakat” şeklinde çevrilen ve doktrinde yer almış olan İngilizce kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Disabled person
B) Impairment
C) Handicapped person
D) Malformed person
E) Defective

Cevap : A) Disabled person

16. Aşağıdakilerden hangisi “sonradan gelen engellilik” örneği değildir?

A) Savaşlar
B) Kazalar
C) Doğal afetler
D) Hastalıklar
E) Hamilelikte anne adayının alkol kullanımı

Cevap : E) Hamilelikte anne adayının alkol kullanımı

17. 2002 yılı resmi verilerine göre Türkiye’de en çok hangi engelli türü bulunmaktadır?

A) Görme engelliler
B) Kronik hastalıklı olanlar
C) Ortopedik engelliler
D) Zihinsel engelliler
E) İşitme engelliler

Cevap : B) Kronik hastalıklı olanlar

18. “Ögrenme güçlüğü” ifadesi hangi engelli türü için kullanılmaktadır?

A) Konuşma engellilik
B) İşitme engellilik
C) Görme engellilik
D) Zihinsel engellilik
E) Ortopedik engellilik

Cevap : D) Zihinsel engellilik

19. Özel eğitim tek başına bir kişinin üstesinden gelebileceği bir durum olmayıp “ekip işi”dir. Aşağıdakilerden hangisinin bu ekip” içinde yer alması beklenemez?

A) Psikolog
B) Hemşire
C) Sınıf öğretmeni
D) Diksiyon öğretmeni
E) Sosyal hizmet uzmanı

Cevap : D) Diksiyon öğretmeni

20. Aşağıdakilerden hangisi medikal model kritiğinin bir uzantısı olarak “sosyal bilimlerde insanın İçinde bulunduğu bağlamı dikkate alma gerekliliğini vurgulayan” sosyal modele zemin hazırlayan yaklaşımlardan biri değildir?

A) Bronfenbrenner’in sosyoekolojik modeli
B) İnsan hakları modeli
C) Nagi modeli
D) Trieschmann’ın geliştirdiği model
E) Tıp enstitüsü modeli

Cevap : B) İnsan hakları modeli