20. YY Felsefenin Temel Sorunları 2023-2024 Vize Soruları

Düşüncenin Evrimi: Felsefe ve Keşif Yolculuğu

20. yüzyıl felsefesinin zengin dokusuna daldığımızda, bu dokunun çeşitli dönemlerden ve zihinlerden gelen ipliklerle örüldüğü açıkça görülüyor. Bu makale, dünyayı anlamamızı şekillendiren temel gelişmeleri ve felsefi ilkeleri vurgulayarak bu çeşitli fikirleri keşfetmeyi amaçlıyor.

Akıl ve Özneliğin Aydınlanması

Modern felsefenin merkezinde, akıl yürütmenin yükseltilmesi ve öznenin ortaya çıkışı yatmaktadır. Bu değişim, Descartes gibi düşünürler tarafından simgelenen, bireysel kavrayışı doktrinal otoritenin üzerine çıkaran, ortaçağ skolastiğinden bir ayrılığı işaret etmektedir. Her şeyden şüphe eden Descartes’ın yöntemi, düşünen bir varlık olarak benliğin varlığı dışında her şeyi sorgulayan, modern rasyonalizmin temelini atmıştır. Bu yaklaşım, bilginin temel kaynağı olarak akla büyük önem verir.

Teknolojik İlerlemeler: Yeni Gerçekliklere Yelken Açmak

15. ve 16. yüzyıllarda, pusula, matbaa ve barut gibi önemli icatlarla tanımlanan geçiş dönemi, dünyayı keşfetme ve bilgiyi yayma biçimimizi kökten değiştirdi. Matbaanın icadı, bilginin demokratikleşmesinde ve yayılmasında kritik bir rol oynadı. Bu icatlar, bilginin sadece seçkin bir azınlığın elinde olmaktan çıkıp daha geniş kitlelere ulaşmasını sağladı.

Spinoza’nın Felsefi Sistemi ve Tanrı Anlayışı

Spinoza’nın felsefesi, conatus kavramı gibi merkezi fikirler üzerine kurulmuştur. Spinoza için Tanrı ve doğa aynı özdendir; bu, onun panteist görüşünü yansıtır. Spinoza’nın bu düşüncesi, Tanrı’nın doğadan ayrı bir özde olduğunu öne süren geleneksel teolojik görüşlerden büyük bir ayrılık gösterir.

Soyutlama ve Genel Terimlerin Önemi

Soyut kavramlar, felsefenin temel taşlarından biridir. Genel terimler, özel adlar veya tikel terimlerin aksine, tek tek nesnelerin ötesine geçerek soyut kavramlara işaret eder. Bu terimler, felsefi düşünceyi somut olandan soyut olana taşıyan bir köprü işlevi görür.

Descartes ve Rasyonalizm

Descartes, rasyonalizm akımının öncü figürlerinden biridir. Onun felsefesi, şüpheci bir yaklaşımla başlar ve akılcı bir zemine oturur. Bu, akıl yürütmenin ve mantığın, gerçek bilgiye ulaşmanın ana yolları olduğunu savunan bir düşünce sistemidir.

Nominalizm ve Gerçekliğin Anlamı

Nominalizm, gerçekliğin temelde tikel yapılar olduğunu savunan bir felsefi yaklaşımdır. Bu, tümel kavramların varlığını reddeden ve gerçekliğin bireysel nesnelerle sınırlı olduğunu öne süren bir görüştür.

Montaigne ve Hümanizmin Etkisi

Montaigne, hümanizme büyük katkıda bulunan düşünürlerden biridir. Onun eserleri, bireyin iç dünyasına ve insan doğasına dair derin bir keşif sunar. Montaigne, hümanist düşüncenin gelişiminde kilit bir rol oynamıştır.

Rönesans ve Antikitenin Yeniden Doğuşu

Rönesans, Antik Çağ’ın yeniden canlanması olarak tanımlanabilir. Bu dönem, Orta Çağ’ın kısıtlayıcı düşünce yapılarından uzaklaşarak, antik Yunan ve Roma kültürlerinin yeniden keşfedilmesiyle karakterize edilir. Rönesans, sanat, bilim ve felsefede büyük bir uyanışı simgeler.

Descartes’in İrade Kavrayışı

Descartes için, anlayış yanında irade de önemlidir. Descartes, gerçek bilgiye ulaşmada sadece akıl yürütmenin yeterli olmadığını, aynı zamanda güçlü bir iradeye de ihtiyaç duyulduğunu savunur.

Tabula Rasa ve Locke

Tabula Rasa fikri, John Locke’a aittir. Bu, insan zihninin doğuştan boş bir levha olduğunu ve deneyimlerle şekillendiğini öne süren bir görüştür. Locke, bu fikriyle, insan bilgisinin kaynağının deneyimler olduğunu savunur.

Descartes’in Kuşkusuzluğu ve Benliği

Descartes için kuşkusuz olan tek şey, düşünen benliğin varlığıdır. Bu, “Cogito, ergo sum” (Düşünüyorum, öyleyse varım) ifadesiyle özetlenir. Bu, Descartes’ın felsefesinde merkezi bir yer tutar ve onun epistemolojik yaklaşımının temelini oluşturur.

Empirisizm ve Deneyim

Empirisizm, bilginin kaynağı olarak deneyimi öne çıkarır. Bu yaklaşım, aklın içerisindeki ‘özne’ düşüncesine karşı çıkar ve gerçek bilginin duyusal deneyimlerden kaynaklandığını savunur.

Kuşkusuzluğun Özellikleri

Kuşkusuzluğun temel özelliği, apaçık olmasıdır. Bir fikrin ya da ifadenin kuşku götürmez olması, onun herhangi bir şüpheye yer bırakmayacak kadar açık ve anlaşılır olması anlamına gelir.

Bacon ve Modern Bilimin Doğuşu

Bacon, modern bilimin doğuşunda önemli bir figürdür. Aristotelesçi anlayışı eleştiren ve deneysel yöntemi öne çıkaran Bacon, bilimsel düşünce ve araştırmada yeni bir dönemin başlangıcını işaret eder. Ancak, Descartes’ın res cogitans ve res extensa ayrımı Bacon’un çalışmalarıyla doğrudan ilişkili değildir.

Matematik ve Doğrulanabilir Araştırmalar

Matematik ve geometri, doğaya ihtiyaç duymadan doğrulanabilen araştırma konularına örnek teşkil eder. Bu disiplinler, somut deneyimlerden bağımsız olarak geçerliliklerini koruyan soyut kavramlar ve ilkeler üzerine kuruludur.

Descartes ve Spinoza’nın Zaman Çizelgesi

Descartes ve Spinoza, felsefe tarihinde 17. yüzyıla dahil edilir. Bu dönem, felsefi düşüncede büyük değişimlerin yaşandığı ve modern felsefenin temellerinin atıldığı bir zaman dilimidir.

@lolonolo_com

1. Aşağıdaki düşüncelerden hangisi modern dönem felsefesinin en önemli özelliğidir?

A) Aklın temele alınıp özne fikrinin getirilmesi
B) Metafizik düşünce
C) İdealar kuramı
D) “Ex nihilo nihil fit” yargısı
E) Eudaimonia (mutluluğa)’ya ulaşma fikirleri

Cevap : A) Aklın temele alınıp özne fikrinin getirilmesi

2. 15 ve 16. yüzyıl olarak da adlandırılan geçiş döneminde aşağıdaki icatlardan hangileri görülmektedir?

A) Kâğıt, barut, pusula
B) Pusula, tekerlek, matbaa
C) Matbaa, kuduz aşısı, barut
D) Pusula, matbaa, barut
E) Pusula, tekerlek, barut

Cevap : D) Pusula, matbaa, barut

3. Spinoza’nın felsefe sistemi ele alındığında aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez?

A) Spinoza’da conatus kavramı felsefesinin merkezi kavramlarından biridir.
B) Spinoza’ya göre Tanrı ve doğa tek tözdür.
C) Spinoza’ya göre Tanrı doğadan ayrı bir töze sahiptir.
D) Spinoza politika ve teoloji arasında ayrım yapmaktadır.
E) Spinoza’ya göre duyguların dereceleri insanların eyleme kudretlerini etkiler.

Cevap : C) Spinoza’ya göre Tanrı doğadan ayrı bir töze sahiptir.

4. Gündelik hayatta çok problem oluşturmayacak olsa bile, tek tek nesnelere işaret eden sözcüklerin dışında soyutlama ile elde edilmiş idealara karşılık gelen sözcüklere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Özel adlar
B) Genel terimler
C) Tikel terimler
D) Özne
E) Terimler

Cevap : B) Genel terimler

5. Aşağıdakilerden hangisi Descartes’in felsefesini geliştirirken kullandığı ilk yöntemdir?

A) İdealar kuramı
B) Kuşku
C) Metafizik tavır
D) Deney
E) Ex nihilo nihil fit

Cevap : B) Kuşku

6. Descartes aşağıdaki akımlardan hangisine ait bir filozoftur?

A) Natüralizm
B) İdealizm
C) Emprisizm
D) Rasyonalizm
E) Realizm

Cevap : D) Rasyonalizm

7. Aşağıdakilerden hangisi nominalizmin temel özelliğidir?

A) Nominalizme göre gerçek olan tikel yapılardır.
B) Nominalizme göre gerçek olan tümel yapılardır.
C) Nominalizm realizm ile paralel görüşler ortaya koymaktadır.
D) Nominalizm adcılık fikrini savunmaz.
E) Nominalizmin savunduğu görüşler kiliseyle paralellik içerisindedir.

Cevap : A) Nominalizme göre gerçek olan tikel yapılardır.

8. Aşağıdaki isimlerden hangisi hümanizme damga vuran en önemli düşünürlerden biridir?

A) David Hume
B) Platon
C) Montaigne
D) Descartes
E) İmmanuel Kant

Cevap : C) Montaigne

9. Rönesans sözcüğünün anlamı ve 1400-1600 yılları arasındaki tarihsel gelişmeler düşünüldüğünde aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Rönesans döneminde akıl yerine sezgiler öne çıkar.
B) Rönesans Humanitas düşüncesine karşıttır.
C) Rönesans döneminde feodalite yıkılmıştır.
D) Rönesans Orta Çağ’ın devamıdır.
E) Rönesans Antikite’nin yeniden doğuşudur.

Cevap : E) Rönesans Antikite’nin yeniden doğuşudur.

10. Descartes’e göre anlayışın yanında gerekli olan şey aşağıdakilerden hangisidir?

A) İrade
B) Tanrı
C) Ben
D) Matematik
E) Yayılımsal töz

Cevap : A) İrade

11. Tabula Rasa fikri aşağıdaki filozoflardan hangisine aittir?

A) Hume
B) Platon
C) Sokrates
D) Descartes
E) Locke

Cevap : E) Locke

12. Descartes’in felsefesinde kuşku bulamadığı yer aşağıdakilerden hangisidir?

A) İdealar dünyası
B) Matematik
C) Ben
D) Metafizik
E) Doğa

Cevap : C) Ben

13. Aşağıdakilerden hangisi emprisistlerin temel görüşleri içerisinde yer alır?

A) İdealar kuramını savunurlar.
B) ‘Ex nihilo nihil fit’ yargısını savunurlar.
C) Aklın içerisindeki ‘özne’ fikrini savunurlar.
D) Metafizik yargıları vardır.
E) Aklın içerisindeki ‘özne’ düşüncesinin tersine deneyim’i savunurlar.

Cevap : E) Aklın içerisindeki ‘özne’ düşüncesinin tersine deneyim’i savunurlar.

14. Aşağıdakilerden hangisi kuşku duyulamazlığın en temel özelliğidir?

A) Dogmatik olması
B) Kriter olması
C) Kapalı olması
D) Apaçık olması
E) Tutarlı olması

Cevap : D) Apaçık olması

15. Aşağıdaki isimlerden hangisi bilim hareketi içerisinde yer almaz?

A) Colombus
B) Augustinus
C) Copernicus
D) Galileo
E) Vasco de Gama

Cevap : B) Augustinus

16. Spinoza tek töz olarak belirlediği Tanrı anlayışını oluştururken aşağıdakilerden hangisinden etkilenmiştir?

A) Kant
B) Platon
C) Augustinus
D) Descartes
E) Aristoteles

Cevap : D) Descartes

17. Aşağıdakilerden hangisi Descartes’in bulmuş olduğu apaçıklığın bir diğer göstergesidir?

A) Matematik
B) Doğa
C) Tanrı
D) İdea
E) Metafizik

Cevap : C) Tanrı

18. Aşağıdakilerden hangisi Skolastik dönemin çöküşünde yer alan isimlerden olan Bacon’a ait bir özellik değildir?

A) Bacon bilimsel yöntem bakımından Aristotelesçi anlayışı eleştirerek deneysel yöntemi ön plana çıkarmıştır.
B) Deneysel yöntem aracılığıyla matematiksel yöntemlerin öneminin de ortaya çıkmasına katkı sağlamıştır.
C) Bacon düşünceleri ve bilim kavrayışı ile modern bilimsel çalışmaların oluşumuna katkıda bulunmuştur.
D) Bu süreçte kelimelerin yetersiz kalışı, doğayı gözlemlemeye ve dillerin incelenmesine önem verilmesine sebep olmuştur.
E) Bacon dönemiyle paralel olarak kartezyen felsefenin res cogitans ve res extensa ayrımına yer vermiştir.

Cevap : E) Bacon dönemiyle paralel olarak kartezyen felsefenin res cogitans ve res extensa ayrımına yer vermiştir.

19. Doğrulanmak için doğaya ihtiyaç duymayan araştırma konuları aşağıdakilerden hangisidir?

A) Aritmetik – Geometri
B) Geometri – Metafizik
C) Aritmetik – Metafizik
D) İdea – Matematik
E) İdea – Metafizik

Cevap : A) Aritmetik – Geometri

20. Descartes ve Spinoza, felsefe tarihinde hangi yüzyıl içerisine dâhil edilmektedir?

A) 14. yüzyıl
B) 17. yüzyıl
C) 15. yüzyıl
D) 18. yüzyıl
E) 16. yüzyıl

Cevap : B) 17. yüzyıl