Sosyoloji Tarihi-2 2022-2023 Final Soruları

1- Aşağıdakilerden hangisi Pareto’nun doğrudan veya dolaylı olarak esinlendiği düşünürlerden değildir?

A) Spencer
B) Comte
C) Parsons
D) Machiavelli
E) Marx

Cevap : C) Parsons

Vilfredo Pareto, 19. ve 20. yüzyılın başlarında yaşamış İtalyan bir ekonomist ve sosyologdu. Çalışmaları, ekonomi, sosyoloji ve siyaset bilimi alanlarında önemli katkılar sağlamıştır. Pareto’nun esinlendiği düşünülen düşünürleri ele alacak olursak:
Herbert Spencer ve Auguste Comte, sosyoloji ve pozitivist felsefenin öncülerindendir. Pareto, özellikle sosyolojik teorileri ve toplumsal fenomenleri açıklama yaklaşımları açısından bu düşünürlerden etkilenmiştir.
Niccolò Machiavelli ve Karl Marx, siyaset teorisi ve ekonomi alanında çalışmalar yapmış düşünürlerdir. Pareto’nun, özellikle toplumsal ve ekonomik güç ilişkileri üzerine yaptığı çalışmalarda bu düşünürlerden dolaylı yollarla esinlenmiş olabileceği düşünülebilir.
Ancak, Talcott Parsons, Pareto’dan sonra gelen bir sosyolog ve teorisyendir. Parsons’ın çalışmaları, Pareto’nun teorileri üzerine inşa edilmiştir ve modern sosyoloji teorisinin gelişiminde önemli bir role sahiptir. Bu nedenle, Pareto’nun esinlendiği düşünülen düşünürler arasında Parsons’ı saymak doğru olmaz. Doğru cevap:
C) Parsons

2- Aşağıdakilerden hangisi Durkheim’in intiharla ilgili araştırmasında başvurduğu değişkenlerden biri değildir?

A) Politik tutum
B) Medeni Durum
C) Dinsel İnanç
D) Yaş
E) Cinsiyet

Cevap : A) Politik tutum

Émile Durkheim’in klasik eseri *İntihar*da, intihar oranları üzerindeki sosyal faktörleri analiz ettiği araştırmasında, birçok değişkeni dikkate almıştır. Durkheim, intihar oranlarını etkileyen faktörler olarak medeni durum, dinsel inanç, yaş ve cinsiyet gibi sosyolojik değişkenleri inceler. Bunlar arasında, medeni durum (evli bireylerin intihar oranının bekâr ya da dul bireylere göre daha düşük olduğunu bulmuştur), dinsel inanç (katoliklerin intihar oranının protestanlara göre daha düşük olduğunu belirtmiştir), yaş ve cinsiyet (erkeklerin ve yaşlı bireylerin daha yüksek intihar oranlarına sahip olduğunu gözlemlemiştir) gibi faktörler yer alır.
Durkheim’in çalışmasında politik tutum, intiharla doğrudan ilişkilendirdiği bir değişken olarak öne çıkmaz. Bu nedenle, sorudaki seçenekler arasında Durkheim’in intihar araştırmasında başvurmadığı değişken:
A) Politik tutum

3- Durkheim’a göre toplumsal olgu nun iki temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bireysel bilinçte ortaya çıkması ve toplum üzerinde zorlayıcı bir etki icra etmesi
B) Bireyin dışında ortaya çıkması ve taklit yoluyla yayılması
C) Bireyin dışında ortaya çıkması ve tekil bilinçler üzerinden zorlayıcı bir etki icra etmesi
D) Bireyin dışında ortaya çıkması ve birey üzerinden bir yaptırım gücüne sahip olmaması
E) Bireysel bilinçte ortaya çıkması ve taklit yoluyla yayılması

Cevap : C) Bireyin dışında ortaya çıkması ve tekil bilinçler üzerinden zorlayıcı bir etki icra etmesi

Émile Durkheim, toplumsal olguları analiz ederken, bu olguların bireylerin dışında, bağımsız varlıklar olarak ortaya çıktığını ve toplumun bireyler üzerinde zorlayıcı bir etki yarattığını vurgular. Durkheim’a göre, toplumsal olguların temel özellikleri, bireylerin dışında var olmaları ve bireylerin eylemleri üzerinde zorlayıcı bir etki icra etmeleridir. Bu, toplumsal kuralların, normların ve değerlerin bireyler tarafından içselleştirilmesi ve bu kuralların, bireylerin davranışları üzerinde bir yaptırım gücüne sahip olması anlamına gelir. Bu bakış açısı, Durkheim’ın metodolojisinin ve toplumsal düşüncesinin temel taşlarından biridir.
Bu nedenle, Durkheim’a göre toplumsal olgunun iki temel özelliği, şu şekilde özetlenebilir:
C) Bireyin dışında ortaya çıkması ve tekil bilinçler üzerinden zorlayıcı bir etki icra etmesi

4- Weber, modern kapitalizmin doğuşunda dini inancın etksini vurgulamıştır.
Yukardaki açıklamadan hareketle Weber’in aşağıdakilerden hangisini reddettiği sonucuna ulaşılabilir?

A) Üç Hal Kanunu
B) Taklit Kanunu
C) Seçkinlerin Dolaşımı Kuramı
D) Ekonomik Determinizim
E) Sosyalizasyon Kuramı

Cevap : D) Ekonomik Determinizim

Max Weber, *Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu* adlı eserinde, modern kapitalizmin gelişiminde Protestan ahlakı ve etik anlayışlarının, özellikle de Kalvinizmin, önemli bir rol oynadığını savunur. Weber’in bu tezinde vurguladığı, dini inançların ve etik değerlerin ekonomik davranışlar ve kurumsal yapılar üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olabileceği fikridir. Bu yaklaşım, ekonomik yapıların ve koşulların toplumsal değişimi ve toplumsal yapıları tamamen belirlediği fikrine, yani ekonomik determinizme meydan okur.
Ekonomik determinizm, özellikle Karl Marx’ın çalışmalarında görülen bir yaklaşımdır ve ekonomik faktörlerin toplumsal değişim, sınıf mücadelesi ve toplumsal yapılar üzerindeki belirleyici rolünü vurgular. Weber’in dini inançların ekonomik davranış ve toplumsal yapılar üzerindeki etkisine dair tezleri, bu ekonomik determinist görüşü reddetmesine yol açar. Bu nedenle, Weber’in reddettiği sonucuna ulaşılabilecek seçenek:
D) Ekonomik Determinizim

5- Tönnies’e göre cemaatten (Gemeinschaft) cemiyete ( Gesellschaft) geçişin başlıca nedeni aşapıdakilerden hangisidir?

A) Bilimsel gelişmeye koşul olarak yaşam tarzlarının sekülerleşmesi
B) Sanayileşmeye bağlı olarak artan kentleşme
C) Artan üretime rağmen refah seviyesinin düşmesi
D) Dinin toplumsal etkisinin artması
E) Toplumsal konsensüsün sağlanması

Cevap : B) Sanayileşmeye bağlı olarak artan kentleşme

Ferdinand Tönnies’in *Gemeinschaft und Gesellschaft* (Cemaat ve Cemiyet) adlı eserinde ele aldığı, toplumsal ilişkilerin iki temel formu arasındaki geçişi inceleyişi, modernleşme sürecinin temel dinamiklerini ortaya koyar. Tönnies, cemaat (Gemeinschaft) kavramı ile, gelenek, akrabalık bağları ve komşuluk ilişkileri gibi kişisel ve duygusal bağların ön planda olduğu, bireylerin birbirleriyle yakın ve kişisel ilişkiler içinde bulunduğu toplulukları tanımlar. Cemiyet (Gesellschaft) ise, bireysel çıkarların ve anonim sözleşmelerin öne çıktığı, sosyal ilişkilerin daha çok rasyonel ve hesapçı temellere dayandığı modern toplumları ifade eder.
Tönnies’e göre cemaatten cemiyete geçişin başlıca nedeni, sanayileşme ve buna bağlı olarak artan kentleşmedir. Sanayileşme, geleneksel topluluk yapısını ve sosyal ilişkileri dönüştürürken, bireyleri geleneksel bağlamdan koparıp daha anonim, sözleşmeye dayalı ve rasyonel bir sosyal ilişkiler ağına taşır. Bu süreç, bireylerin birbirleriyle olan ilişkilerinin doğasını değiştirir ve cemiyetin ortaya çıkmasına yol açar. Bu bağlamda, doğru seçenek şudur:
B) Sanayileşmeye bağlı olarak artan kentleşme

6- Pareto’ya göre insan davranışlarının altında yatan sabit ve değişmez duygusal öğeleri hangi kavramla ifade eder?

A) Fonksiyon
B) Değişken
C) Tortu
D) Türev
E) İdeoloji

Cevap : C) Tortu

Vilfredo Pareto, sosyoloji ve ekonomi teorilerinde, insan davranışlarını analiz ederken *tortular* (residues) ve *türevler* (derivations) olmak üzere iki temel kavramı kullanır. Bu kavramlar, Pareto’nun toplumsal ve bireysel davranışları anlama şeklinin merkezinde yer alır.
Tortular (Residues): Pareto’ya göre, insanların eylemlerinde ve düşüncelerinde sürekli olarak ortaya çıkan, derinlemesine yerleşmiş duygusal veya içgüdüsel öğelerdir. Bu öğeler, insanların kararlarını ve toplumsal eğilimlerini temel bir düzeyde şekillendirir ve genellikle değişmez kabul edilir.
Türevler (Derivations): Türevler ise, insanların tortularını mantıklı ve kabul edilebilir kılmak için kullandıkları mantıksal, ahlaki, dini, veya bilimsel açıklamalar ve teorilerdir. Bu, insanların eylemlerinin ve inançlarının dışa vurduğu rasyonel veya rasyonalize edilmiş gerekçelendirmeleridir.
Pareto’nun insanın derinlerinden yansıyan duyguları ifade etmek için kullandığı kavram *tortu* (residues) olacaktır. Bu, insan davranışlarının altında yatan sabit ve değişmez öğeleri vurgular.
C) Tortu

7- Weber’e göre sosyolojik çözümlemede merkezi bir öneme sahip olan anlama (verstehen) kavramı aşağıdaki seçeneklerin hangisinin

A) Nesnel bir çözümleme için insanların eylemlerine yükledikleri öznel anlamların dikkate alınmaması
B) İnsan davranıştan ve toplumsal fenomenlerin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi
C) İnsanların eylemlerince yükledikleri öznel anlamların kavranması
D) Araştırmacının, çözümlemesine kendi kişisel dğer ve inançların dahil etmemesi
E) Toplumsal incelemelerde bireysel öznelliğin değil toplumsal nesnelliğin öncelenmesi

Cevap : E) Toplumsal incelemelerde bireysel öznelliğin değil toplumsal nesnelliğin öncelenmesi

8- Simmel’e göre sosyolojinin odaklanması gereken esas hedef aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumsal bütünleşme derecesini ölçmek üzere ampirik araştırmalar yapmak
B) Dinsel inançların ekonomik örgütlenme ve üretim tarzı üzerindeki etkisini tespit etmek
C) Toplumsal ilişkileri içerikleri itibariyle değil biçimsel olarak incelemek
D) Toplumsal ilişkileri biçimsek olarak değil içerikleri itibariyle çözümlemek
E) Toplumsal ilişkilerde içgüdüler duygular ve değerlin önemini vurgulamak

Cevap : A) Toplumsal bütünleşme derecesini ölçmek üzere ampirik araştırmalar yapmak

9- Simmel evrensel toplumsal yasalar fikrini kategorik olarak reddetmeyerek çağdaşı olan hangi sosyologdan farklılaşır?

A) Weber
B) Kant
C) Durkheim
D) Comte
E) Marx

Cevap : C) Durkheim

10- Weber’in tipolojisine göre toplumsal değişime en elverişli egemenlik türü hangisidir?

A) Organik
B) Karizmatik
C) Geleneksel
D) İlerici
E) Rasyonel-yasal

Cevap : B) Karizmatik

11- Zihin, Benlik ve Toplum adlı eseriyle tanınan ABD li sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

A) Spencer
B) Pareto
C) Weber
D) Simmel
E) Mead

Cevap : E) Mead

12- Meed’e göre aşağıdakilerden hangisi zihnin bireye sağladığı imkânlardan değildir?

A) Nesneleri ifade etme
B) Tepkileri engelleme ve alternatif tasarlayabilme
C) Bireysel dış dünyadan yalıtma
D) Bir davranış biçimini tercih etme
E) Nesneleri farklı davranışlar için uyaran olarak kullanma

Cevap : C) Bireysel dış dünyadan yalıtma

13- Weber’e göre bir …… mal ve hizmete ulaşmak bakımından benzer güçlere sahip olan ve uygun bir hayat tarzı sayesinde onlara ulaşabilen insanlardan oluşur.
Yukardaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Siyasi Parti
B) Toplumsal Hareket
C) Statü Grubu
D) Toplumsal Sınıf
E) Baskı Grubu

Cevap : D) Toplumsal Sınıf

14- Aşağıdakilerden hangisi Weber’in sınıfsal yapı modelinde ele aldığı gruplar arasında değildir?

A) Yöneticiler
B) İşçiler
C) Girişimciler
D) Rantiyeler
E) Orta Sınıflar

Cevap : A) Yöneticiler

15- Aşağıdakilerden hangisi Weber’in incelediği inanç sistemlerinden değildir?

A) Protestanlık
B) Hinduizm
C) Konfüçyanizm
D) Totemizm
E) Antik Yahudilik

Cevap : D) Totemizm

Max Weber, toplumsal yapılar, ekonomik sistemler ve dinler arasındaki ilişkileri anlamak için geniş bir yelpazede inanç sistemlerini incelemiştir. *Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu* adlı eserinde Protestanlığın kapitalizmin gelişimine etkisini analiz etmiştir. Ayrıca, *Hinduizm ve Budizm’in Ekonomi Etiği* ve *Konfüçyüs ve Taoizm* gibi eserlerinde Hinduizm ve Konfüçyanizm gibi inanç sistemlerini incelemiştir. *Antik Yahudilik* üzerine çalışmaları da Weber’in din sosyolojisi alanındaki katkılarını göstermektedir.
Weber’in incelediği inanç sistemleri arasında Totemizm doğrudan bir inceleme konusu olarak öne çıkmaz. Totemizm, genellikle daha primitif veya arkaik toplumlarda bulunan, hayvan veya bitki gibi doğal nesnelerin kutsal kabul edildiği inanç sistemlerini ifade eder. Weber’in çalışmaları daha çok dünya dinleri ve bu dinlerin sosyoekonomik sistemlerle ilişkileri üzerine yoğunlaşmıştır. Bu nedenle, Weber’in incelediği inanç sistemlerinden olmayan seçenek:
D) Totemizm

16- Simmel bir şeyin değerinin onu üretmek için gerekli emek gücüne değil arzulanma ve ulaşılamama derecesine bağlı olduğunu iddia eder.
Yukardaki açıklamaya göre simmelin aşağıdakilrden hangisine karşı çıktığı ileri sürülebiliri?

A) İş bölümü kuramı
B) Sınıf Statü Kuramı
C) Duygu Kuramı
D) Emek değer kuramı
E) Sosyalizasyon Kuramı

Cevap : D) Emek değer kuramı

17- Simmel’e göre ………. toplumsal farklılaşmanın ardında yatan temel itici güçlerden biridir?
Yukardaki cümlede boş yere ne getirilmeli?

A) Para
B) Siyaset
C) Yabancılaşma
D) Din
E) İş Bölümü

Cevap : A) Para

18- Davranışın en temel birimi Mead tarafından nasıl adlandırılır?

A) Benlik
B) Edim
C) Konuşma
D) Zihin
E) Mimik

Cevap : B) Edim

19- Weber e göre bir hukuk sisteminin sağladığı meşrutiyet çerçevesinde fiziki zor kullanma tekelini elinde bulunduran siyasal örgüt aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bürokrasi
B) Ordu
C) Polis
D) Devlet
E) Yargı

Cevap : A) Bürokrasi

20- Simmel’e göre Toplum insanlar arasındaki ……. yeterince sık ve toğun olduğunda ortaya çıkar.
Yukardaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) uzlaşma
B) iş Bölümü
C) çatışma
D) etkileşim
E) dayanışma

Cevap : D) etkileşim

21- Weber in ideal tip kavramı hakkında aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru değildir?

Cevap : İdeal tipler somut gerçekliğin karşılığı değil gerçek hayatta görülmesi mümkün olmayan kategorilerdir

22- Mead a göre Edim’in dört evresi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru sırayla verilmiştir?

Cevap : Dürtü – algı – davranışın yönlendirilmesi – dürtünün karşılanması

23- Simmele göre sosyolojik çözümlemenin temelinde ……, …… ayrımı olmalıdır
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere sırası ile aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Cevap : biçim – içerik

24– Weber’in ideal tip kavramı hakkında aşağdaıki açıklamaklardan hangisi doğru değildir?

Cevap : İdeal tipler somut gerçekten karşılığı değil gerçek hayatta görülmesi mümkün olmayan kategorilerdir