Stratejik Yönetim

Stratejik Yönetimde Temel Kavramlar ve İşletme Stratejileri

Giriş

İşletmelerin başarısı, stratejik yönetim ilkelerine uygun olarak belirlenen ve uygulanan etkili stratejilere dayanmaktadır. Özellikle açıköğretim fakültesi öğrencileri için, stratejik yönetim kavramlarını anlamak ve işletme stratejilerini öğrenmek, hem akademik başarılarına hem de iş dünyasındaki gelecek kariyerlerine katkı sağlayacaktır. Bu makalede, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (Auzef) Sağlık Yönetimi Lisans Tamamlama programının Stratejik Yönetim dersi final sınavı soruları üzerinden stratejik yönetim kavramları ve işletme stratejileri ele alınacaktır.

Değişim ve Direnç

Değişimin kabulü her zaman kolay olmayabilir ve bu durum, organizasyonlarda direnç faktörlerini ortaya çıkarabilir. Ekonomik, psikolojik, örgütsel ve sosyolojik faktörler, değişime karşı direncin sebepleri arasında yer alabilir. Ancak, uluslararası faktörlerin değişime direnç sebebi olarak görülmesi yaygın değildir. Özellikle ekonomik ve kültürel faktörlerin etkisi, değişime karşı direnci belirlemede daha belirleyici olabilir.

Vizyon ve Misyon

Organizasyonların stratejik yönetim sürecinde, vizyon ve misyon açıkça tanımlanmalıdır. Vizyon, organizasyonun gelecekte nerede olmak istediğini ve ne yapmak istediğini ifade ederken, misyon organizasyonun varoluş nedenini ve değerlerini belirtir. Bu, organizasyonun amaçlarını ve hedeflerini belirlemede kritik bir adımdır ve stratejik yönetim sürecinin temelini oluşturur.

Konumlandırma Stratejileri

Konumlandırma, bir organizasyonun, ürün veya hizmetiyle müşterilerin zihninde nasıl algılanmak istendiğini belirleme sürecidir. İşletmeler genellikle ilk giren olma, tarihî miras, pazar uzmanlığı ve liderlik gibi konumlandırma stratejilerini kullanırlar. Ancak, “alttan alan olma” stratejisi, işletmelerin tercih ettiği bir konumlandırma stratejisi değildir.

Kurumsal Stratejiler ve Uygulama

Kurumsal stratejiler, işletmenin uzun dönemli hedeflerine ulaşmak için benimsediği genel yaklaşımları ifade eder. Bu stratejiler, işletmenin faaliyet gösterdiği sektörlerdeki konumunu, faaliyet alanlarını ve uygulama yöntemlerini belirler. İşletmeler, kurumsal stratejilerini belirlerken, genellikle mevcut misyon ve vizyonlarına uygun olarak hareket ederler.

Rekabet Stratejileri ve Maliyet Liderliği

Rekabet stratejileri, işletmelerin pazarda avantaj elde etmek için benimsediği stratejik yaklaşımları ifade eder. Maliyet liderliği stratejisi, işletmelerin maliyet avantajı elde ederek rekabetçi bir konum elde etmeyi amaçlar. Değer yaratmayan maliyet unsurlarının elimine edilmesi ve maliyetlerin yeniden yapılandırılmasıyla bu strateji başarıyla uygulanabilir.

İşletme Stratejilerinde Uluslararası Boyut

İşletmelerin rekabet stratejileri genellikle uluslararası boyutta da ele alınır. Uluslararası iş stratejileri, uluslarötesi stratejiler, çok uluslu stratejiler ve global stratejiler, işletmelerin uluslararası pazarlarda rekabet avantajı elde etmek için benimsediği stratejik yaklaşımları ifade eder. Ancak, “çok amaçlı stratejiler” terimi, işletme stratejilerinin uluslararası boyutunu tanımlamak için kullanılmaz.

Karar Modelleri ve Rasyonel Yaklaşım

Karar modelleri, işletmelerin karar alma süreçlerini sistemli bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur. Ussal-İktisadi Karar Modeli, tam ve mükemmel bilgiye dayanan karar alma sürecini ifade eder. Ancak, gerçek dünyada tam ve mükemmel bilginin olduğu varsayımı genellikle geçerli değildir ve işletmeler sınırlı rasyonellik modelini tercih ederler.

Sonuç

Stratejik yönetim, işletmelerin başarısı için hayati öneme sahip olan bir disiplindir. Bu makalede ele alınan temel kavramlar ve işletme stratejileri, öğrencilerin stratejik yönetim alanındaki bilgi ve anlayışlarını artırmalarına yardımcı olacaktır. Auzef Sağlık Yönetimi Lisans Tamamlama programı öğrencileri, bu bilgileri iş dünyasında başarıyla uygulayarak rekabet avantajı elde edebileceklerdir.

Bu makale, stratejik yönetim kavramlarını ve işletme stratejilerini açıklayarak öğrencilere rehberlik etmektedir. Her bir soru, stratejik yönetim dersinin önemli bir konusunu ele almaktadır ve öğrencilerin kavramları daha iyi anlamalarını sağlamaktadır. Makalenin sonunda, öğrencilerin iş dünyasında stratejik yönetim prensiplerini nasıl uygulayabileceklerine dair bir özet sunulmuştur.

@lolonolo_com

1. Değişimin kabulü her zaman kolay değildir. Değişim kabul edilmediğinde ise değişime direnç söz konusu olacaktır.
Aşağıdakilerden hangisi değişime direnç sebeplerinden biri değildir?

A) Ekonomik sebepler
B) Psikolojik sebepler
C) Örgütsel sepepler
D) Uluslararası sebepler
E) Sosyolojik sebepler

Cevap : D) Uluslararası sebepler

2. ….., organizasyonun ne yaptığını, niçin var olduğunu ve yaşam amaçlarını ortaya koyar.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Çevre analizi
B) Strateji
C) Vizyon
D) Yönetim
E) Misyon

Cevap : E) Misyon

3. Konumlandırma; bir kuruluş, ürün ya da hizmetle ilgili, yaratıcı fikirlerle ve insanların zihninde sonuca odaklı olacak bir şekilde etki bırakmak veya yaratmak demektir.
Aşağıdakilerden hangisi işletmelerin kullandığı konumlandırma stratejilerinden biri değildir?

A) İlk giren olmak
B) Tarihî miras
C) Pazar uzmanlığı
D) Alttan alan olmak
E) Lider olmak

Cevap : D) Alttan alan olmak

4. İşletmenin uzun dönemde karşılaştırmalı üstünlüklere sahip olarak firma değerini yükseltebilmesi için hangi konumda bulunması, hangi iş alanlarında faaliyet göstermesi, bunları nasıl uygulaması gerektiği ile ilgili, daha çok misyon değişikliğini içeren konularda yapılan stratejilere ne ad verilmektedir?

A) Temel stratejiler
B) İş yönetim/Rekabet stratejileri
C) İşlevsel stratejiler
D) Kurumsal stratejiler
E) Bağımsız büyüme stratejileri

Cevap : D) Kurumsal stratejiler

5. Maliyet liderliği veya üstünlüğü hangi yol ile sağlanabilir?

A) Değer yaratmayan bazı maliyet unsuru faaliyetlerin elimine edilmesi ve maliyetlerin yeniden yapılandırılması ile
B) İşletmede üretim, personel giderleri, yönetim giderleri, reklam giderleri gibi masrafların kısılması ile
C) Yatırım yapmamak suretiyle herhangi bir strateji uygulanmaması ile
D) Ar-Ge çalışmalarını ve pazarlama faaliyetlerini ikiye katlayıp farklılaştırma için bütçe artırılması ile
E) Değer yaratan faaliyetlerde farklılaştırma çalışmalarıyla maliyetlerin artırılması sureti ile

Cevap : A) Değer yaratmayan bazı maliyet unsuru faaliyetlerin elimine edilmesi ve maliyetlerin yeniden yapılandırılması ile

6. Aşağıdakilerden hangisi uluslararası kurumsal strateji tiplerinden biri değildir?

A) Uluslararası iş stratejileri
B) Uluslarötesi stratejiler
C) Çok uluslu stratejiler
D) Global stratejiler
E) Çok amaçlı stratejiler

Cevap : E) Çok amaçlı stratejiler

7. Tam ve mükemmel bilgi hazırdır, bedelsiz sağlanabilir. Tüm alternatiflerin sonuçları tahmin edilebilir ve hesaplanabilir.
Yukarıdaki varsayımlar hangi karar modeline aittir?

A) Sınırlı Rasyonellik Modeli
B) Yönetsel Karar Modeli
C) Belirsizlik Altında Karar Verme Modeli
D) Sezgisel Karar Verme Modeli
E) Ussal – İktisadi Karar Modeli

Cevap : E) Ussal – İktisadi Karar Modeli

8. ……., İşletmelerin daha önce faaliyette bulunduğu alanlardan çok farklı ve değişik alanlarda yeni işlere girmesi anlamına gelmektedir. “İşletmenin esas işi nedir?” sorusunun kolay bir cevabı yoktur. Bu tip bir çeşitlendirmenin nedeni genellikle mevcut mevduat kaynaklarını yatırıma çevirmek ve yeni ve kârlı pazarlara girmektir.
Yukarıda cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Yatay entegrasyon
B) İlişkili çeşitlendirme
C) Dikey entegrasyon
D) Kısmi çeşitlendirme
E) İlişkisiz çeşitlendirme

Cevap : E) İlişkisiz çeşitlendirme

9. Sermaye ortaklığı içermeyen stratejik ittifaklar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Bir işletme öteki işletmeyi satın alır ve onunla ortak olur.
B) İşletmeler dikey birleşme ile stratejik ortak olurlar.
C) İki işletme yeni bir işletme kurmadan, belli bir amacı gerçekleştirmek için kontrata dayalı iş birliği yaparlar.
D) İki veya daha fazla işletme yeni bir kimlik ve isim altında bağımsız işletme kurarlar.
E) İki işletme birleşirler ve eski kimliklerini sona erdirerek yeni bir kimlik altında faaliyette bulunurlar.

Cevap : C) İki işletme yeni bir işletme kurmadan, belli bir amacı gerçekleştirmek için kontrata dayalı iş birliği yaparlar.

10. Aşağıdakilerden hangisi üretim konusunda verilebilecek stratejik kararlar arasında sayılamaz?

A) Dış kaynak kullanımı
B) Birden çok tedarikçi kullanımı
C) Satış kanalı seçimi
D) Tek tedarikçi kullanımı
E) Tam zamanında üretim ve Kanban

Cevap : C) Satış kanalı seçimi

11. Pazarlar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Düşüşteki pazarlar satış ve talepteki azalmayı geçerli görmektedir. Oturmuş ve eski işletmelerin birçoğu pazardan çıkmıştır.
B) Giriş evresindeki pazarlarda işletmeler yatırımlarını geri planda tutarlar. Bu tip pazarlarda en atak İşletme dahi çekingen davranmaktadır. Genellikle bir pazar lideri vardır.
C) Olgunluğa ulaşmış pazarlarda talep büyümesi yavaşlamış ya da neredeyse durmuştur. Teknoloji standartları oturmuştur ve kalıplaşmış uygulamalar söz konusudur.
D) Parçalanmış pazarlarda çok sayıda küçük işletme faaliyet gösterir. İşletmeler içinde baskın olarak adlandırılabilecek bir lider işletme yoktur.
E) Gelişen pazarlar yeni ve büyümekte olan endüstrileri ifade eder. Genellikle çığır açan bir teknoloji, yenilik ya da ürünün ortaya çıkması ile ortaya çıkarlar. Bu tip pazarlarda henüz bir ürün standardı yakalanmamıştır.

Cevap : B) Giriş evresindeki pazarlarda işletmeler yatırımlarını geri planda tutarlar. Bu tip pazarlarda en atak İşletme dahi çekingen davranmaktadır. Genellikle bir pazar lideri vardır.

12. Ürün ve hizmetlerini rakiplerinin ürün ve hizmetlerinden “alakasız” bir hâle sokma stratejisini benimseyen bir işletme, aşağıdaki rekabet stratejilerinden hangisini uygulamaktadır?

A) Maliyet liderliği stratejisi
B) Niş pazar stratejisi
C) Farklılaştırma stratejisi
D) Karma strateji
E) Gruplandırılmış strateji

Cevap : C) Farklılaştırma stratejisi

13. Aşağıdaki analizlerden hangisi işletmenin iç çevresini bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirmek amacıyla kullanılmaktadır?

A) SWOT Analizi
B) Kahramanlık Denkliği Analizi
C) Mc Kinsey 75 Analizi
D) Benchmarking
E) Ansoff Matrisi

Cevap : C) Mc Kinsey 75 Analizi

14. ….., işletmelerin daha önce faaliyette bulunduğu alanlardan çok farklı ve değişik alanlarda yeni işlere girmesi anlamına gelmektedir. Örneğin, gıda sektöründe faaliyet gösteren bir işletmenin inşaat sektörüne girmesi bu duruma örnek teşkil etmektedir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Bütüncüllük stratejisi
B) İlişkisiz çeşitlendirme stratejisi
C) İlişkili çeşitlendirme stratejisi
D) Entegrasyon stratejisi
E) Bağımlı strateji

Cevap : B) İlişkisiz çeşitlendirme stratejisi

15. Aşağıdakilerden hangisi tedarikçilerin güçlü olduğunu gösteren unsurlardan biri değildir?

A) Tedarikçinin ürünlerini sattığı işletmenin faaliyette bulunduğu sektöre girme tehdidi
B) Tedarikçilerin sektörde maliyet lideri olmaları
C) Başka tedarikçilere geçiş maliyetinin yüksekliği
D) Tedarikçinin ürünlerinin ikame mal olarak alternatifinin bulunmaması
E) Tedarikçinin pazarda tek üretici olması veya ürünlerinde farklılık yaratmış olması

Cevap : B) Tedarikçilerin sektörde maliyet lideri olmaları

16. ….. analizi, bir organizasyonun sunduğu hizmet veya ürünlere yönelik olarak belirli bir sırayla uyguladığı operasyonları, bu sırayı bir süreç olarak gören ve işletmenin bu operasyonlardaki tüm yönlerini sistematik olarak belirlemek, tanımlamak ve değerlendirmek için kullanılan analiz yöntemidir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Trafik Işıkları (G.E. Matrisi)
B) BDG
C) Ansoff
D) Değer Zinciri
E) SWOT (ÜZFT)

Cevap : D) Değer Zinciri

17. Aynı sektörde tedarik zinciri ve dağıtım kanallarında bulunan işletmeler arasındaki birleşme ve satın almalara ne ad verilmektedir?

A) Dikey birleşme ve satın almalar
B) İlişkisiz birleşme ve satın almalar
C) Ortak girişimler
D) Yatay birleşme ve satın almalar
E) Franchising

Cevap : A) Dikey birleşme ve satın almalar

18. Maliyet liderliği stratejisi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Pazar yaşam evresine hiç bakılmaksızın maliyet liderliği uygulanabilir, dikkat edilmesi gereken maliyet avantajının kaynağıdır.
B) Ölçek ekonomisi ve öğrenme ekonomisi, maliyet avantajı yaratan temel kaynaklardır.
C) Maliyet liderliği, gelişen ve büyüyen pazarlardan çok olgunluğa ulaşmış ve düşüşteki pazarlarda daha etkilidir.
D) Maliyet liderliği stratejisi pazara yeni girenler için sermaye ihtiyacını artırır.
E) Değer zinciri aktiviteleri boyunca iç verimlilik çalışmaları ile maliyetler düşürülerek maliyet avantajı sağlanabilir.

Cevap : A) Pazar yaşam evresine hiç bakılmaksızın maliyet liderliği uygulanabilir, dikkat edilmesi gereken maliyet avantajının kaynağıdır.

19. Aşağıdakilerden hangisi işletmeler açısından maliyet avantajı yaratan unsurlar arasında sayılamaz?

A) Eve yakınlık
B) Ölçek ekonomisinden faydalanma
C) Üretim teknolojisine sahip olma
D) Öğrenme ekonomisinden faydalanma
E) Üretim için gerekli olan anahtar kaynaklara düşük maliyetli erişim

Cevap : A) Eve yakınlık

20. Aşağıdakilerden hangisi bir göreve başlama ve görevi tamamlamadaki gecikmeyi ifade eder?

A) Mükemmellik arayışı
B) Erteleme davranışı
C) Karar
D) Tepkisellik
E) Tam zamanlama

Cevap : B) Erteleme davranışı