Din ve Toplum

Açıköğretim ve meslek sınavlarına hazırlanan öğrenciler için, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (Auzef) Sosyoloji Bölümü’nün “Din ve Toplum” dersi kapsamında yer alan 2023-2024 dönemi final sınavı sorularından yola çıkarak hazırlanan bu kılavuz, öğrencileri sınavda başarıya götürecek anahtar bilgileri ve konseptleri içermektedir. Makalenin amacı, öğrencilere sınav sorularını çözmelerinde yardımcı olacak bilgi birikimini ve anlayışı sağlamaktır.

Postmodern Söylemler ve Hakikat Anlayışı

Postmodern düşüncede hakikatlerin çoğul ve göreceli olduğu vurgulanır. Bu bakış açısı, sınavda sorulan “Hakikatler, çoğul ve görecedir.” ifadesi ile örtüşmektedir. Postmodernizm, kesin ve evrensel hakikat iddialarına karşı çıkar, bireyin perspektifine ve sosyal bağlama önem verir.

Teokratik Yapılar

Teokrasi, hukuk sisteminin doğrudan dinî atıflarla şekillendiği yönetim biçimini ifade eder. Bu yapıda dini liderler veya kurumlar, siyasi gücü de elinde bulundurur. Öğrencilerin bu kavramı anlaması, sınavdaki “Teokratik yapı” sorusuna doğru yanıt vermelerini sağlayacaktır.

Din Sosyolojisi

Din sosyolojisi, dinin toplumsal yapılar, süreçler ve değişimlerle olan ilişkisini inceler. “Sosyoloji ve Din” seçeneği, bu disiplinin dinin toplumsal boyutuna odaklandığını belirtir. Din sosyolojisi, dini inançları, pratikleri ve kurumları toplumsal bağlam içinde anlamaya çalışır.

Dindarlık ve Modernleşme

Dindarlık, bir kişinin dini inançlarına, ilgilerine ve faaliyetlerine ne kadar bağlı olduğunu gösterir. Modernleşme süreçleri, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde farklı yollar izlemiş, eskiyi dönüştürme ve yeni bir rejim inşa etme çabaları olarak kendini göstermiştir.

Arap Baharı ve Alevilik

Arap Baharı’nın Türkiye’de etkili olmaması ve Aleviliğe yönelik reformlar, sınav sorularında işlenen önemli konulardır. Öğrencilerin bu olayların toplumsal ve dini etkilerini anlamaları gerekmektedir.

Mezhep, Statü ve Toplumsal Hareketlilik

Dini görüş ayrılıklarını somutlaştıran mezhepler, toplum içinde farklı dini anlayışların kurumsallaşmasını sağlar. Statü ve toplumsal hareketlilik, bireylerin toplumsal yapı içindeki konumlarını ve bu konumlar arası geçişleri ifade eder.

Türk Modernleşmesi

Türk modernleşmesi, Batılılaşma sürecine gönüllü katılımı ve bu süreçte devletin müdahaleci rolünü içerir. Cumhuriyet döneminde Batılılaşma, araçsallıktan amaçsallığa bir dönüşüm yaşamıştır.

Dinin Toplumsal Boyutu

Din sosyolojisi, dini bir toplumsal olgu olarak ele alır. Bu bakış açısı, dinin bireysel ve duygusal boyutlarının ötesine geçerek, toplum üzerindeki etkilerini ve işlevlerini inceler.

Bu makale, lolonolo.com olarak, açıköğretim ve meslek sınavlarına hazırlanan öğrencilere yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Amacımız, öğrencilere sınavda karşılaşacakları soruları anlama ve çözme konusunda destek olmak ve onların akademik başarılarına katkıda bulunmaktır. Öğrencilerin bu bilgilerle sınavlara daha hazırlıklı gireceklerine inanıyoruz

@lolonolo_com

1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi postmodern söylemlerle uyum içindedir?

A) Her bir hakikat iddiası, bireylere gerçeğin nihai noktasını gösterme imkânına sahiptir.
B) Akılcı söylemler dışındaki hakikat arayışlarının hiçbir iddiası makul değildir.
C) Gerçeği korumanın yolu, başta hakikat iddialarını reddetmekten geçer.
D) Hakikat birden fazla değil, tektir.
E) Hakikatler, çoğul ve görecedir.

Cevap : E) Hakikatler, çoğul ve görecedir.

2. Hukuk sisteminin doğrudan dinî atıflarla şekillendiği yapılara/yönetimlere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Oligarşik sistem
B) Teokratik yapı
C) Parlamenter yapı
D) Demokratik yapı
E) Meşrutiyet sistemi

Cevap : B) Teokratik yapı

3. Din sosyolojisi bilimi hangi bileşenlerden oluşur?

A) Psikoloji ve Din
B) Antropoloji ve Din
C) Etnoloji ve Tarih
D) Sosyoloji ve Din
E) Teoloji ve Ekonomi

Cevap : D) Sosyoloji ve Din

4. Hiemmelfarb tarafından “Bir kişinin mensubu olduğu dine ait ilgiler, inançlar ya da faaliyetlerle meşgul olma düzeyi” olarak tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Laiklik
B) Sekülerlik
C) Dindarlık
D) Toplumsallık
E) Modernlik

Cevap : C) Dindarlık

5. Osmanlı Devleti’nin ve Cumhuriyet rejiminin modernleşme girişimleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Osmanlı modernleşmesi yaşamsal; Türk modernleşmesi pragmatiktir.
B) Osmanlı’da modernleşmeye eski rejimi kurtarmak; Cumhuriyette ise yeni rejimi inşa etmek için başvurulmuştur.
C) Osmanlı modernleşmeciliğinin karşıtları dinsel gruplar; Cumhuriyet modernleşmeciliğinin karşıtları ise Anadolu taşrasıdır.
D) Osmanlı modernleşmesinde İslam; Türk modernleşmesinde ise Batı algısı belirleyicidir.
E) Osmanlı modernleşmesi radikal; Cumhuriyet modernleşmesi ılımlıdır.

Cevap : B) Osmanlı’da modernleşmeye eski rejimi kurtarmak; Cumhuriyette ise yeni rejimi inşa etmek için başvurulmuştur.

6. ‘Arap Baharı’ aşağıdaki bölgelerden hangisinde etkili olmamıştır?

A) Tunus
B) Cezayir
C) Mısır
D) Libya
E) Türkiye

Cevap : E) Türkiye

7. Aşağıdakilerden hangisi Aleviliğin kökten değişimine yol açabilecek reformlardan biri değildir?

A) Öğretinin yazıya geçirilerek sabitlenmesi
B) Cemaate mensubiyetin nesebe bağlı olmaktan çıkarılması
C) Öğretinin standartlaştırılması
D) Merkezî bir dinsel mercinin inşası
E) Sözlü kültürün yok sayılması

Cevap : E) Sözlü kültürün yok sayılması

8. Dini konulardaki görüş ayrılıklarının kendi içinde daha derin bir ölçekte netleşip somutlaştığı kurumsallaşmış yapıları aşağıdaki kavramlardan hangisi karşılamaktadır?

A) Meşrep
B) Ümmet
C) Tarikat
D) Cemaat
E) Mezhep

Cevap : E) Mezhep

9. Türk modernleşmesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Din, yeni bir ulus yaratmak için seferber edilmiştir.
B) Türkiye modernleşme sürecine gönüllü katılmıştır.
C) Yerlilik belirleyici bir unsurdur.
D) Batılılaşma esas belirleyicidir.
E) Devletin müdahaleci yönü etkili olmuştur.

Cevap : C) Yerlilik belirleyici bir unsurdur.

10. Bir işçinin iş adamı olduğu, bir toprak sahibinin de bir soylu devrim sonucunda her şeyini yitirdiği durumlarda ….. söz edilebilir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) toplumsal değişimden
B) yatay toplumsal hareketlilikten
C) dikey toplumsal hareketlilikten
D) kitlesel hareketlilikten
E) bireysel hareketlilikten

Cevap : C) dikey toplumsal hareketlilikten

11. Türklerin Batılılaşma tecrübesi Cumhuriyet ile birlikte başlamaz ama Cumhuriyet ile birlikte kapsamlı bir değişiklik gerçekleşir. Bu niteliksel farklılaşma aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cumhuriyette Batılılaşma yalnızca bir reform çabası olarak tasarlanmıştır.
B) Cumhuriyetle birlikte Batılılaşma yeni bir yöne doğru evrilmiştir.
C) Cumhuriyet ile birlikte Batılılaşma araçsallıktan amaçsallığa dönüşmüştür.
D) Cumhuriyet ile Batılılaşma araçsallaşmıştır.
E) Cumhuriyet, Batılılaşma fikrini ödünç almıştır.

Cevap : C) Cumhuriyet ile birlikte Batılılaşma araçsallıktan amaçsallığa dönüşmüştür.

12. Dinin geleneksel otoritesini yeniden canlandırma çabası aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilemez?

A) Reform
B) İhya
C) Tecdit
D) İçtihat
E) Islah

Cevap : A) Reform

13. Aşağıdakilerden hangisi din sosyolojisinin hedefleri arasında yer almaz?

A) Dini toplulukların sosyal gerçekliğini yorumlamak
B) Toplumun dinsel ilgi ve yönelimlerini incelemek
C) Toplumun dinsel bağlılığının ve yönelimlerinin toplumsal düzeydeki karşılıklarını analiz etmek
D) Dinin özgünlük ve sahihliği üzerine yoğunlaşmak
E) Dinin kurumsallaşma pratiklerine odaklanmak

Cevap : D) Dinin özgünlük ve sahihliği üzerine yoğunlaşmak

14. Aşağıdakilerden hangisinde din-devlet ilişkileri modern Türkiye’ye özgü formları yansıtmamaktadır?

A) İmam Hatip Okulları
B) Diyanet İşleri Başkanlığı
C) Sekülerlik
D) Şeriat
E) Laiklik

Cevap : D) Şeriat

15. Aşağıdakilerden hangisi Alevilerin devlete yönelik talepleri arasında yer almaz?

A) Alevilerin azınlık statüsü kazanması
B) Kamusal alanda Alevi temsilcilerin de yer alması
C) Alevi köylerine Sünni imam atanması
D) Alevi vatandaşlara toplam nüfus oranındaki paylarına göre kaynak ayrılması
E) Alevi köylerine cami yapılması

Cevap : A) Alevilerin azınlık statüsü kazanması

16. Statü kavramı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Geleneksel rollerden bağımsızdır.
B) Saygınlık hiyerarşisindeki yüksek bir düzey kastedilir.
C) Toplumsal bir olguya atıfta bulunulur.
D) Yukarıdan aşağıya bir katmanlaşma ifade edilir.
E) Kültürel bir olguya atıfta bulunulur.

Cevap : A) Geleneksel rollerden bağımsızdır.

17. İslam geleneğinde yenilenme etkinliği ….. kavramıyla ifade edilir ve bu etkinliği … gerçekleştirir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) reform – reformist
B) islah – muslih
C) ihya – müceddid
D) tecdit – müceddit
E) içtihat – muslih

Cevap : D) tecdit – müceddit

18. Charles Glock’a göre dindarlığın yansıma biçimleri aşağıdaki boyutlardan hangisine bağlanamaz?

A) Bilgi boyutu
B) Fenomenolojik boyut
C) Dinî tecrübe boyutu
D) Ayinsel boyut
E) İdeolojik boyut

Cevap : B) Fenomenolojik boyut

19. Aşağıdakilerden hangisi statünün belirlenmesindeki temel ögelerden biri değildir?

A) Cinsiyet
B) Soy bağı
C) Servet
D) Eğitim
E) Din

Cevap : A) Cinsiyet

20. Din sosyolojisi, dini….. boyutuyla ele alır.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) duygusal
B) toplumsal
C) kültürel
D) dinsel
E) bireysel

Cevap : B) toplumsal